Zawisak tawulec - opis, występowanie, zdjęcia, ciekawostki

Zawisak tawulecSphinx ligustri – opis gatunku

Jak wygląda i gdzie możemy spotkać zawisaka tawulca?

Zawisak tawulec Sphinx ligustri jest dużym motylem nocnym, z rodziny zawisakowatych. Dorosła ćma tworzy dwie pary skrzydeł – brązoworóżowe i ciemnobrązowe. Skrzydła utrzymują motyla w powietrzu i umożliwiają bardzo szybką zmianę kierunku lotu. Rozpiętość skrzydeł może osiągać ponad 12 cm. Przednie skrzydła naznaczone są białymi paskami, natomiast jaśniejsze skrzydła tylne znaczą trzy paski czarne. Okazały fioletowy tułów motyla także przecinają czarne pręgi, a wzdłuż grzbietu widoczna jest szaro – czarna smuga.

Ciało ćmy dorasta do 5 cm długości. Białe czułki wyposażone są w zmysł dotyku, słuchu i powonienia oraz narząd równowagi. Samice zawisaków są większe od osobników męskich. Motyle są aktywne od maja do lipca. W ciągu dnia przysiadują na pniach drzew, na gałęziach lub ścianach domów, stając się niewidocznymi dla naturalnych wrogów – ptaków, jaszczurek, czy żab. Żerują o zmierzchu. Długa ssawka służy ćmom do pobierania nektaru z kwiatowych kielichów.

W Polsce motyl Sphinx ligustri jest owadem powszechnie występującym. Efektowne ćmy można podziwiać we własnym ogrodzie, gdy pobierają nektar z okazałych pachnących kwiatów, między innymi, budlei Davida, wiciokrzewu, z kwiatów tawuły japońskiej i ligustru pospolitego. Motyle spotykane są także w liściastych i mieszanych lasach.

Ciekawostka: Na pniach drzew liściastych występuje często boczniak ostrygowaty, jadalny grzyb, pozyskiwany późną jesienią.

Od gąsienicy z kolcem do motyla – cykl rozwojowy ćmy

Gąsienica zawisaka tawulca wylęga się z jaja, które zostało złożone na spodniej stronie blaszki liściowej, w pobliżu unerwienia. Zielone ciało, z kolcem w końcowej części, naznaczone jest fioletowymi i żółtymi prążkami, co upodabnia larwę do otoczenia i chroni ją przed drapieżnikami. Początkowo szorstka skóra, z czasem staje się gładka. Segment z kolcem nie pełni funkcji obronnej, bowiem wygięty kolec jest miękki – wydaje się, że zawisaki tworzą go, jako swój charakterystyczny rozpoznawczy znak.

Zagrożona gąsienica przybiera obronną pozę sfinksa, unosząc przednią część ciała. W tym stadium rozwojowym gąsienica motyla zjada liście, między innymi ligustru, śnieguliczki, jesionu, tawuły i jaśminowca, stąd postrzegana może być, jako szkodnik roślin. Spotykana jest od lipca do września. Następne stadium rozwoju Sphinx ligustri to czerwonowobrązowa poczwarka, zimująca w kokonie, w ziemi. Dorosły zawisak tawulec pojawia się w maju.

Sphinx ligustri w ciągu roku tworzy tylko jedno pokolenie motyli.

Najciekawsze zawisaki – zawisak borowiec, zawisak powojowiec, fruczak gołąbek

Zawisak borowiec (Sphinx pinastri) – to szkodnik, występujący głównie w lasach iglastych. Nocny motyl tworzy czarno - biały odwłok oraz szare skrzydła, z czarnymi znaczeniami na skrzydłach przednich. Rozpiętość skrzydeł może osiągać 9 – 10 cm. Szaro – czarne ubarwienie tego motyla to dobry kamuflaż, chroniący go przed drapieżnikami. Motyle odwiedzają rabaty kwiatowe - zawisają w powietrzu i spijają nektar z kwiatów, przy pomocy długiej ssawki. Okazała zielono – żółta gąsienica, z kolcem na końcu ciała, żeruje na igłach starszych sosen i innych drzew iglastych. Jesienią schodzi na ziemię. Poczwarka zawisaka zimuje w ściółce.

Zawisak powojowiec (Argius convolvili) – jest szaro - czarnym motylem, o rozpiętości skrzydeł do 13 cm. Okazała ćma spotykana jest w wielu miejscach na świecie – w Afryce, w Azji i w Europie. Jest gatunkiem migrującym. Porusza się szybko, osiągając prędkość około 50 km/godz. Nektar, podobnie jak inne zawisakowate motyle, pobiera przy pomocy długiej ssawki, zawisając przed kielichami kwiatów. Zawisak powojowiec przylatuje do Polski od maja do czerwca oraz od sierpnia do września, tworząc wówczas drugie pokolenie motyli, migrujące na południe Europy. Ćma aktywna jest o zmierzchu i w nocy. Odwiedza ogrody, spotykana jest na polach i ugorach. Gąsienica, dorastająca do 11 cm długości, żeruje na roślinach polnych, między innymi na powoju, szczawiu oraz na gatunkach roślin ślazowatych.

Fruczak gołąbek (Macroglossum stellatarum) – to ćma szarobrązowo – czarna, z pomarańczowymi tylnymi skrzydłami. Przy pomocy długiej ssawki pobiera pokarm z kwiatów o długich i wąskich kielichach. Do Polski przylatuje od maja do czerwca oraz w sierpniu, tworząc drugie pokolenie motyli. Oryginalne ćmy można spotkać na kwiatowych rabatach, odwiedzają również ukwiecone tarasy i balkony. Jasnozielona gąsienica, z niebieskim kolcem, żeruje na wiciokrzewach oraz na gatunkach przytulii. Przed zimą motyle migrują w cieplejsze rejony Europy. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat zwalczania chrząszcza majowego w ogrodzie?