Agrest

Agrest - odmiany, wymagania, uprawa, cięcie, rozmnażanie

Jest popularnym krzewem owocowym, uprawianym przede wszystkim amatorsko, ale też komercyjnie. W ogrodzie może dodatkowo pełnić rolę żywopłotu. Jest dość łatwy w uprawie, a jego owoce nadają się do jedzenia bezpośrednio i wytwarzania przetworów.

Agrest – charakterystyka

Agrest należy do tego samego rodzaju co porzeczka, jego pełna nazwa to właśnie agrest porzeczka. Tworzy niewielkie krzaki, o krzaczastym pokroju, chociaż istnieją odmiany na pniu o zwisających pędach. Nie należy go mylić z tzw. agrestem chińskim czyli aktinidią (produkującą owoce kiwi), która należy do innej rodziny roślin.

Roślina występuje dziko i w uprawach w Azji, Europie i Afryce Północnej, jest też czasami uprawiana w Ameryce Północnej. W Polsce dość popularna w uprawie amatorskiej, chociaż zwiększa się również ilość upraw komercyjnych.

Charakterystyczne dla agrestu są średniej wielkości jagody. Często wydłużone, o owłosionej skórce. Istnieją odmiany słodkie i kwaśne, w kolorach jasnozielonym, żółtawym i różnych odcieniach czerwieni (np. fioletowy, czerwony).

Liście są klapowane, lekko karbowane, nierzadko z kolcami u nasady. Chociaż kwiaty nie mają dużej wartości ozdobnej, to liście mogą pełnić taką rolę.

Wartości odżywcze agrestu

Jak u innych krzewów z rodzaju porzeczka, owoc agrestu zawiera witaminy, minerały oraz inne składniki odżywcze. Są to:

1. witaminy - witamina C (ma jej nawet więcej niż porzeczki), witamina B6, prowitamina A, witamina E, kwas foliowy, ryboflawina, niacyna
2. minerały – potas, fosfor, magnez, wapń, sód, żelazo
3. inne składniki – luteina, pektyny, kwasy organiczne, tłuszcze, białko, węglowodany.

Zawarte w agreście składniki mogą pomagać w utrzymaniu zdrowego wzroku, prawidłowej pracy serca, zapobiegać zaparciom i wzdęciom, wspomagać pamięć i koncentrację. A to tylko niektóre właściwości zdrowotne tego owocu. Ma on wartości odżywcze porównywalne z innymi porzeczkami, a te są powszechnie uważane za dobroczynne dla naszego organizmu.

Jak większość owoców agrest jest też dość niskokaloryczny. Kalorie zawarte w 100 g to średnio 46 kcal. Dla porównania 100 g wiśni ma 50 kcal, a 100 g banana około 90 kcal.

Wybierając agrest dbamy o zdrowie organizmu, nie tylko dostarczając składniki odżywcze, ale wspomagając zachowanie prawidłowej masy ciała.

Odmiany do uprawy w ogrodzie

Jeżeli masz ogród lub nawet mały ogródek działkowy, to wystarczy, żeby zasadzić kilka krzaków agrestu. Wybór odmian jest sprawą indywidualną. Jednym bardziej zależy na smacznych owocach, innym na odporności krzaczków na mróz i choroby. Oto wybrane odmiany proponowane do uprawy w ogrodzie:

• „Invicta” – odporna na mączniaka amerykańskiego i mrozoodporna. Dojrzewa od połowy lipca, jest bardzo plenna i szybko się rozrasta. Nadaje się do upraw przydomowych i komercyjnych. Owoce są duże, eliptyczne, żółto-zielone. Określane jako słodkawe lub kwaskowe, doskonałe do przetworów.
• „Pax” – odmiana bezkolcowa, odporna na choroby i mróz, szybkorosnąca. Dojrzewa w lipcu i sierpniu. Krzew może dorastać nawet do dwóch metrów. Pędy są łukowato wygięte. Owoce czerwone, duże, okrągłe. Zawierają dużo witaminy C. Nadaje się do przetworów i jedzenia bezpośredniego.
• „Hinnonmaki Rot” – odmiana sprzedawana w formie krzewiastej lub na pniu. Odporna na choroby i mróz. Owoce czerwone, dość duże, lekko winne, dojrzewają pod koniec lipca. Rośnie dość wolno.
• „Residenta” – silnie rosnąca, o zwartym pokroju. Sprzedawana na pniu i w formie krzewu. Owoce dojrzewają w połowie lipca. Są zielono-żółte, skórka dość prześwitująca, wielkość nierównomierna, smak słodko-winny. Odmiana o dość dużych kolcach.
• „Czerwony Tryumf” – rzadziej wybierana do upraw komercyjnych, bo jest słabo odporna na mączniaka amerykańskiego. Jest za to mroozodporna, plenna. Rodzi smaczne, czerwone, mocno owłosione owoce. Doskonała do domowych przetworów.

Rozpowszechnienie odmian agrestu szczepionych na pniu sprawiło, że coraz modniejsza jest też uprawa na balkonach i tarasach.

Uprawa agrestu w ogrodzie

Uprawa agrestu obejmuje nie tylko pielęgnację, ale zbiór o właściwej porze. Ponieważ owoce niektórych odmian są zielone, a inne przechodzą przez fazę zieloną, trzeba zwrócić uwagę jaką odmianę mamy na krzaku. Agrest zbiera się dopiero wtedy, kiedy jest dojrzały.

Gdzie i jak uprawiać tę roślinę?

Agrest lubi stanowiska słoneczne, osłonięte od wiatru. W półcieniu też sobie poradzi, ale owoce nie będą tak słodkie i dorodne.

Najlepsza jest umiarkowanie przepuszczalna, żyzna ziemia. Powinna być średnio wilgotna, piaszczysto-gliniasta, o lekko kwaśnym odczynie. Dobrze jest użyźnić ziemię kompostem, można też użyć bogatego w fosfor i potas obornika. Zabieg ten przeprowadzamy ok. 4 tygodnie przed sadzeniem.

Sadzenie zwykle przeprowadza się jesienią. W sklepach ogrodniczych i szkółkach najczęściej oferowane są sadzonki kopane z gruntu. Jeżeli mamy szansę kupić agrest w doniczce, to możliwe będzie posadzenie go kiedykolwiek w sezonie.

Żeby posadzić krzew agrestu wykopujemy dołek, w którym swobodnie zmieszczą się korzenie rośliny. Kilka krzaczków obok siebie trzeba sadzić w pewnych odstępach. Odległość ta różni się w zależności od odmiany, ale wynosi ok. 1-1,5 m. Po zakopaniu korzeni uklepujemy lekko ziemię i podlewamy roślinę. Jeżeli wybraliśmy formę pienną, to warto podeprzeć krzew palikiem.

Przycinanie przeprowadza się na wiosnę. Pędy należy skrócić do wysokości 2-3 oczek (czyli punktów, z których wyrastają pędy boczne).

Żeby zapobiec uciekaniu wilgoci z gleby i zapewnić dodatkowo źródło składników odżywczych warto ściółkować agrest przekompostowaną korą, zrębkami lub trocinami. Niektórzy radzą również ściółkowanie agrowłókniną, ale zdania co do jej używania są podzielone.

Pielęgnacja i zimowanie

Oprócz przycinania i ściółkowania pielęgnacja agrestu polega na nawożeniu i odchwaszczaniu. W ogródkach przydomowych zaleca się odchwaszczanie ręczne, gdyż korzenie rośliny rosną dość blisko powierzchni i użycie motyczki mogłoby je uszkodzić. Dobrą metodą ograniczenia wzrostu chwastów w ogrodnictwie organicznym jest wysiewanie między krzaczkami roślin motylkowych. Są one nie tylko naturalnym zabezpieczeniem, ale wzbogacają glebę w azot i próchnicę. Do najpopularniejszych należy koniczyna.

Nawożenie azotem można przeprowadzić wczesną wiosną i powtórzyć po kwitnieniu oraz jeszcze za dwa tygodnie. Nawóz używany latem i jesienią powinien zawierać więcej potasu i fosforu. Jeżeli bardzo zależy nam na plenności krzewów, można jeszcze nawozić dolistnie borem. Zabieg ten przeprowadza się wiosną, w okresie kwitnienia.

Jeżeli decydujemy się na nawozy mineralne, to warto zwrócić uwagę na zawartość w nich chloru. Agrest źle reaguje na nawozy z chlorem.

Zimowanie agrestu nie jest trudne. Krzewy są zwykle mrozoodporne. Zwłaszcza odmiany, które wybieramy do uprawy w ogrodzie w polskich warunkach. Jednak młode roślinki warto ściółkować przed pierwszymi przymrozkami. Agrest szczepiony na pniu może być bardziej podatny na obciążenie śniegiem, a także niskie temperatury. Najlepiej osłonić część zieloną włókniną.

Agrest w kuchni

Surowy agrest jest smaczny, jednak wiele osób woli go spożywać w postaci różnych przetworów. Oto krótki przegląd sposobów przerabiania tego owocu.

Najprostszym i ulubionym przetworem z agrestu jest dżem. Żeby go przygotować najlepiej jest ugotować owoce z cukrem (dokładne przepisy dostępne w internecie), a następnie przełożyć do słoików i wypasteryzować je.

Z agrestu można przygotować kompot, zarówno do spożycia bezpośrednio po ugotowaniu jak i do słoika. Ten ostatni przyrządza się trochę inaczej. Umyte i pozbawione szypułek owoce należy zalać przegotowaną wodą z cukrem i pasteryzować w słoiku.

Ciekawą, mniej znaną propozycją jest agrest marynowany. Zalewę zwykle przygotowuje się z przyprawami korzennymi (pieprz, goździki, cynamon) wymieszanymi z octem i cukrem. Tak przygotowany agrest nadaje się do przyprawiania bardziej wytrawnych potraw – zwłaszcza pieczeni z mięs.

Mało kto wie, ale właściwości zdrowotne mają też liście agrestu. Zawierają dużo witaminy C, flawonoidy i sole mineralne. Można z nich przyrządzać wywar, który pomaga w leczeniu ran. Nadaje się też do picia, jako środek przeciw grypie, wrzodom żołądka i anemii. Trzeba jednak zachować ostrożność, ponieważ agrest może też szkodzić przy ciężkich chorobach nerek, żołądka i dwunastnicy.

Agrest jest chętnie uprawianym krzaczkiem owocowym. Zobacz jak go sadzić, pielęgnować i jakie są wartości odżywcze owoców.

Owoce agrestu o lekko kwaskowatym posmaku są przysmakiem dla wielu osób. Zjadane na surowo, w galaretkach, ciastach i kompotach, owoce agrestu mają wielu miłośników, dlatego bardzo często krzew pojawia się w ogrodach przydomowych. Uprawa agrestu nie jest szczególnie skomplikowana, wręcz przeciwnie, może pokusić się na nią nawet początkująca osoba. Dowiedz się, na czym polega pielęgnacja agrestu oraz jak przeprowadzić sadzenie, nawożenie czy przycinanie.

Agrest – wielki powrót trochę zapomnianego krzewu

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu uprawa agrestu była tak powszechna, że trudno było znaleźć wiejski ogród, w którym nie byłoby chociaż dwóch czy trzech krzewów. Później nieco zapomniano o tej wyjątkowej roślinie, jednak teraz agrest wraca w wielkim stylu. Być może powodem jest moda na zdrowe odżywianie, bo owoce agrestu są bogate w fosfor, potas, wapń, magnez, żelazo i cynk. Warto zwrócić na nie uwagę także ze względu na bardzo dużą zawartość witaminy C, a także beta-karotenu.

Tak naprawdę porzeczka agrest...

W zasadzie prawidłowa nazwa tej rośliny brzmi porzeczka agrest, ponieważ jest z nimi bardzo blisko spowinowacona. Ma podobny do porzeczek niewysoki pokrój - w zależności od odmiany może mieć od 0,5 do 1,5 m wysokości. Wszystkie pędy są pokryte cierniami, dlatego pielęgnacja agrestu powinna być przeprowadzana w rękawiczkach. Pędy są dość gęsto ulistnione, mają ciekawe, trzyklapowe liście, które często stosuje się do kiszenia ogórków.

Owoce agrestu

Agrest jest uprawiany dla owoców, a te są naprawdę wyjątkowe. Pojawiają się na miejscu drobnych, gronowatych i niepozornych kwiatów, które zazwyczaj zwisają. Kwitnienie trwa w kwietniu i maju, roślina wabi do ogrodu liczne owady zapylające. Owoce agrestu są najczęściej zielone lub czerwone, mają postać jagody o kilku centymetrach średnicy. Agrest zawiera liczne wartości odżywcze. Owoce mają słodki miąższ i ziarenka, ich skórka najczęściej jest co nieco przykwaskowa, co nadaje agrestowi tak wyjątkowego smaku i sprawia, że przetwory z agrestu są tak lubiane. Owoce mają skórkę pokrytą gruczołowatymi włoskami, jednak na rynku obecnie pojawiają się liczne odmiany o gładkiej, błyszczącej skórce.

Uprawa agrestu w ogrodzie: sadzenie

Agrest nie jest szczególnie wymagający, jeżeli chodzi o stanowisko w ogrodzie, ale jego sadzenie należy przeprowadzić w starannie wybranym i przygotowanym miejscu. Sadzonki, jeśli chodzi o te krzewy owocowe, umieszcza się wyłącznie na stanowisku o wystawie północnej lub wschodniej, ponieważ roślina najlepiej czuje się w rozproszonym świetle, bezpośrednie nasłonecznienie jej nie służy. Chociaż agrest jest świetnie mrozoodporny, nie należy sadzić go w miejscach odsłoniętych od wiatru. Wcześnie zaczyna wegetację, więc podmuchy wczesnowiosennego wiatru mogą być dla niego niebezpieczne.

Gleba pod sadzenie agrestu

Jak uprawiać agrest? Sadzenie przeprowadza się w glebie zasobnej w składniki odżywcze, ponieważ roślina potrzebuje ich w dużej ilości. Warto także zwrócić uwagę na to, że gleba powinna być lekka i pozwalać na wytworzenie rozłożystego, ale płytkiego systemu korzeniowego. Uprawa agrestu najlepiej uda się na średnio wilgotnych stanowiskach. Roślina nie znosi mokrego podłoża, wtedy jest bardziej narażona na typowe choroby agrestu.

Kiedy sadzić agrest?

Sadzenie wykonuje się jesienią. Taki termin związany jest z tym, że agrest bardzo wcześnie zaczyna wegetację, więc sadzenie wiosenne nie zawsze udaje się. Do wyboru masz najczęściej sadzonki z nagim korzeniem, balotowane lub w pojemniku. Najlepiej sprawdzają się te dwie ostatnie opcje, istnieje bowiem zagrożenie, że odkryte sadzonki są bardziej podatne na uszkodzenia i zniszczenia w transporcie, albo kiedy sadzenie będzie źle przeprowadzone.

Przygotowanie podłoża pod sadzenie agrestu

Podłoże przeznaczone na sadzenie krzewów agrestu należy odpowiednio przygotować. Wtedy pielęgnacja agrestu jest znacznie łatwiejsza, a roślina szybciej przyjmie się na stałym stanowisku. Ziemię należy przekopać na głębokości około 30-40 cm, należy usunąć z niej także wszystkie chwasty i pozostałości innych roślin, by nie stanowiły potencjalnego ogniska chorobowego lub nie były konkurencją dla sadzonki w wyścigu o składniki pokarmowe.

Pielęgnacja agrestu – nawożenie, przycinanie, podlewanie

Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych jest nawożenie agrestu. Zabieg należy przeprowadzać rok rocznie, ponieważ roślina może potrzebować naprawdę wielu składników mineralnych. Roślina potrzebuje przede wszystkim dużych dawek magnezu, potasu i azotu – dzięki temu pielęgnacja agrestu jest łatwiejsza, roślina lepiej się rozwija i nie jest podatna na choroby agrestu.

Nawożenie agrestu

Nawożenie przeprowadza się za pomocą uniwersalnych nawozów mineralnych do krzewów liściastych i owocowych z dodatkową zawartością magnezu. Jednak należy stosować go dość ostrożnie, ponieważ nadmiar tego pierwiastka może być dla rośliny szkodliwy. Ten nawóz najlepiej jest zastosować w okresie letnim i jesiennym. Na wiosnę i przed posadzeniem odpowiednie jest nawożenie obornikiem lub kompostem.

Innym sposobem, który wpływa na użyźnienie gleby wokół krzewów będzie ściółkowanie. Rozłożenie na przykład kory sosnowej lub gałązek będzie świetnym pomysłem także z innych względów. Ściółka zapobiega wzrostowi chwastów i parowaniu wody, w związku z czym pielęgnacja agrestu staje się uproszczona. Na dodatek, odpowiednio skomponowana, może być świetnym sposobem na dostarczenie krzewom składników mineralnych.

Pielęgnacja i przycinanie agrestu

Uprawa agrestu wymaga także regularnego cięcia. Jak przycinać agrest? Przycinanie przeprowadza się już tuż po posadzeniu, pomaga w rozkrzewieniu się rośliny i sprawia, że staje się bardziej gęsta. Kolejne mają na celu prześwietlenie jej i zapewnienie odpowiedniego, bogatego owocowania. Pierwsze przycinanie przeprowadza się wczesną wiosną w pierwszym roku po posadzeniu. Wszystkie pędy skraca się na wysokości 2-3 oczek, a u form piennych wszystkie przyrosty skraca się o mniej więcej połowę.

Dalsze cięcia agrestu także przeprowadza się wiosną. Muszą być bardziej przemyślane, ponieważ w ich czasie należy uformować kształt krzewu. Agrest powinien być prowadzony tak jak porzeczka, jednak należy zwrócić uwagę na to, że jest bardzo żywotny. Z tego względu usuwa się dopiero 5-6 letnie pędy. Wcześniejsze należy nieco skrócić za każdym razem w trakcie przycinania. Celem zabiegu powinno być to, by krzew miał maksymalnie dwanaście luźno ułożonych pędów, tak, by korona była przejrzysta. Uprawa agrestu w takiej formie udaje się najlepiej, ponieważ wtedy krzew najlepiej i najobficiej owocuje.

Pielęgnacja agrestu – podlewanie

Agrest to roślina, która wytwarza rozłożysty system korzeniowy, znajdujący się jednak bardzo płytko pod powierzchnią ziemi. Przez to roślina może mieć tendencje do wysychania, a z pewnością nie służy jej susza, która może doprowadzić do bardzo poważnych i nieodwracalnych zniszczeń. Dlatego uprawa agrestu zakłada także regularne podlewanie, zwłaszcza w okresie długich upałów.

Krzew powinno się podlewać wodą deszczową. Zwłaszcza w okresie kwitnienia i owocowania zabieg ten ma szczególne znaczenie.

Uprawa agrestu – rozmnażanie

Agrest można rozmnażać w warunkach domowych trzema sposobami: poprzez odkłady, sadzonki zielne albo szczepienie. Najczęściej wybieranym sposobem na rozmnażanie jest szczepienie agrestu na pniu. Roślina w formie piennej jest bardzo popularna, na dodatek odpowiednio dobraną podkładką można poprawić jej właściwości takie jak odporność na zimno. Agrest szczepi się głównie na porzeczce złotej.

Świetnie udaje się także rozmnażanie z sadzonek lub odkładów. Wystarczy pobrać odpowiedniej długości pędy, które wsadza się w ziemię w okolicy krzewu i zasypuje się podłożem. Odpowiednio nacięte szybko wypuszczą korzenie i już prawdopodobnie po pierwszej wiośnie będą nadawały się do odcięcia i przesadzenia na stałe miejsce. Takie sadzonki mają cechy rośliny macierzystej.

Jednak rozmnażanie agrestu przeprowadza się rzadko, ponieważ sadzonki nie są drogie. Można się w nie zaopatrzyć niemal w każdej szkółce. Dużym powodzeniem cieszą się zwłaszcza te w formie piennej, a warto wiedzieć, że szczepienie najczęściej udaje się właśnie w szkółkach.

Najbardziej zagrażające choroby agrestu

Krzewy są najczęściej narażone na liczne choroby agrestu. Sprzyja im nieodpowiednio dobrane stanowisko, nadmiar cienia i chłodu, a nade wszystko błędy w pielęgnacji. Jednak na rynku ciągle pojawiają się coraz bardziej odporne odmiany, które nie są tak podatne na choroby agrestu i nadają się do uprawy na plantacjach ekologicznych. W przypadku innych odmian warto zawczasu przeprowadzać zabiegi zapobiegające, najlepiej z użyciem środków przeciwgrzybicznych.

Najczęściej pojawiającą się chorobą agrestu jest mączniak rzekomy. Jest to grzyb, który atakuje pędy i liście, a czasami także owoce. Charakteryzuje się mączystym nalotem w białym kolorze, który może zmienić kolor na brązowy. Choroba nie tylko obniża wartość handlową owoców, ale może spowodować, że nie będą w ogóle nadawały się do jedzenia.

Uprawie zagraża także inna choroba pochodzenia grzybiczego – opadzina liści, czyli tak zwana antraknoza. Niewiele odmian jest na nią odpornych, jednak zdarzają się i takie. Ich owoce z reguły są mniejsze i mogą być nieco bardziej przykwaskowe. Choroba dotyczy raczej liści, ale nieleczona może doprowadzić do całkowitego zamierania krzewu. Objawia się pojawianiem się brunatnych plam na liściach, które zwijają się i stopniowo opadają. Na szczęście roślinę można ochronić specjalnym opryskiem przeciwgrzybicznym.

Uprawa agrestu nie jest trudna ani wymagająca, warto więc wprowadzić rośliny do swojego ogrodu, zwłaszcza, że owoce agrestu są po prostu przepyszne. Krzew w formie piennej nie zajmuje zbyt wiele przestrzeni, więc nawet w małym ogrodzie możesz wygospodarować dla niego miejsce. Owoce agrestu najlepiej smakują oczywiście zjadane prosto w krzewu, jednak warto część z nich zostawić na przetwory z agrestu. Zimą na pewno będziesz sobie wdzięczny, mogąc rozkoszować się smakiem ciast, galaretek czy kompotów. To prawdziwa bomba witaminowa, która pozwoli ci przetrwać sezon chorobowy.