Aksamitka

Aksamitka - odmiany, opis, wysiew, uprawa, ciekawostki

Niewątpliwą królową ogrodów i tarasów jest aksamitka, która potocznie nazywa się smierdziuchem. Ten wdzięczny kwiat, choć bardzo ozdobny niestety nie uraczy nas wytwarzaną wonią, choć niewątpliwie wydziela charakterystyczny delikatny zapach. Nie zmienia to jednak faktu, że aksamitka jest niezwykle lubiana i chętnie sadzona na rabatach ogrodowych, a także w donicach na balkonach i tarasach. Mimo tego, że jest rośliną jednoroczną, to chętnie sadzona jest w ogrodzie.

Aksamitka uprawa i pielęgnacja

Aksamitka należy do roślin łatwych w uprawie. Potrzebuje przepuszczalnej gleby i dostępu do wody. Jej zaletą jest wytrzymałość, potrafi znieść krótkotrwałe susze, jednak wiązać się one mogą ze słabszym kwitnieniem tej rośliny.

Aksamitki sadzimy do gruntu po ostatnich przymrozkach w okolicy czerwca i będą one cieszyć oko, aż do końca lata, jeśli tylko zadbamy o jej nawodnienie. Aksamitkę można również nawozić raz na jakiś czas, jeśli jednak mamy glebę bogatą w składniki mineralne, to z pewnością poradzi sobie bez dodatkowego zasilania.

Pielęgnacja śmierdziuchów nie jest skomplikowana i polega jedynie na usunięciu zaschniętych kwiatostanów, co z powoduje pobudzenie do kolejnego kwitnienia. Regularne usuwanie zaschniętych kwiatów sprawi, że przez całe lato, a nawet jeszcze wczesną wiosną, będziemy cieszyć się pięknymi ozdobnymi kwiatami aksamitki.

Jaki nawóz stosować do aksamitek?

Decydując się na uprawę śmierdziuchów w gruncie, możemy wzbogacić glebę, mieszając ją z kompostownikiem, dzięki czemu roślina odwdzięczy się obfitym kwitnieniem. Podczas uprawy śmierdziuchów w donicy, warto pamiętać o jej zasilaniu nawozem do roślin kwitnącym. Jednak można to robić raz na tydzień lub raz na dwa tygodnie.

Uprawa śmierdziuchów nie wymaga specjalistycznych nawozów, potrzebnych do utrzymania rośliny. Jednak nie oznacza to, że nie można jej zasilać.  Aksamitki cechuje wysoka odporność na warunki atmosferyczny, więc z pewnością poradzi sobie bez dokarmiania, jednak dla lepszego efektu, w postaci pięknych kwiatów ozdobnych, warto odrobinę zadbać o tę wdzięczną roślinę. Do tego celu możemy zastosować nawóz do roślin kwitnących lub podsypywać ją kompostownikiem.

Przy uprawie rabatowej, można postarać się o mieszanie ziemi z kompostem przed posadzeniem kwiatów. Należy jednak pamiętać, że nie powinien to być nawóz koński ani krowi, który mógłby poradzić jeszcze młody system korzeniowy rośliny.

Sadzenie aksamitki

Jeśli naszym celem jest posadzenie kwitnących aksamitek do gruntu już w okolicach czerwca, to musimy zadbać o jej wczesny wysiew. Z uwagi na to, że aksamitka jest rośliną, która nie toleruje niskich temperatur, konieczny jest wysiew do donic i zapewnienie śmierdziuchom odpowiednich warunków do wzrostu.

Nasiona śmierdziucha wysiewamy do donic w kwietniu. Dla odpowiedniego wzrostu musimy zapewnić roślinie dostęp do światła, a także stałą wilgotność gleby. Śmierdziuchy nie lubią stać w wodzie, jednak szczególnie na samym początku przesuszanie niewielkich roślin nie jest wskazane. Temperatura otoczenia szczególnie w fazie kiełkowania powinna oscylować około 20 stopni.

W połowie maja lub na początku czerwca możemy wysadzić śmierdziuchy do gruntu, lub do donic, które staną na balkonach i tarasach. Jako rośliny mało wymagające często możemy je spotkać na cmentarzach. Wiele przestrzeni wokół grobów obsadzone jest aksamitkami, ze względu na ich łatwość w uprawie i wytrzymałość.

Wiele osób traktuje aksamitki również jako kwiaty cięte i chętnie umieszcza je w wazonach, w których tworzą fantazyjne kompozycje wraz z innymi kwiatami.

Rozmnażanie aksamitki

Śmierdziuchy to rośliny jednoroczne, które wysiewa się z nasion. Żeby wysiać aksamitki, rok wcześniej należy zebrać nasiona, które z łatwością uzyskamy, zbierając przekwitłe i zaschnięte kwiaty. Żeby nasiona przetrwały zimę, należy je dobrze wysuszyć i przechowywać w ciemnym i suchym miejscu, żeby nie dostała się do nich pleśń. Tak  przechowywane nasiona w kolejnym roku możemy z łatwością wykorzystać i zaoszczędzić pieniądze na zakup kwiatów.

Dlaczego aksamitkę nazywamy śmierdziuchem?

Choć główną cechą aksamitki są jej delikatne płatki kwiatowe, to kwiat ten słynie również z innej nazwy. Śmierdziuch, bo tak równie często mówi się o tej roślinie, swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznej woni. Liście tej rośliny po ich uszkodzeniu zaczynają wydzielać charakterystyczny zapach, który odstrasza szkodniki.

Z tego względu bardzo często aksamitki sadzi się w ogrodach, w których właściciele mają problem z nornicami lub kretami. Aksamitki najczęściej sadzone są w sąsiedztwie innych roślin, dla których stanowią ochronę przed niektórymi owadami i szkodnikami. Warto jednak zaznaczyć, że młode aksamitki często są ofiarami podgryzania przez ślimaki, które niezbyt przejmują się obronną rolą tej rośliny. Śmierdziucha nie można też nazwać tarczą obronną w przypadku inwazji mszyc. Te niewielkie stworzenia pochłaniają wszystko, co stanie na ich drodze w tym aksamitki.

Rodzaje aksamitek

Wielbiciele śmierdziuchów z pewnością wiedzą, że w sprzedaży dostępnych jest wiele rodzai tej wdzięcznej rośliny. Dzięki temu w ogrodzie każdego fana tej rośliny spotkać można fantazyjne kompozycje i zestawienia. Trzeba również wiedzieć, że niektóre odmiany w procesie tworzenia zostały pozbawione charakterystycznego dla aksamitek zapachu, co jest plusem, jeśli chodzi o walory zapachowe, jednak nie mogą być stosowane jako ochrona przed szkodnikami. Ich rolą jest jedynie ozdoba ogrodu.

Nie da się wymienić wszystkich dostępnych odmian, bo jest ich aż 50, ale w skrócie postaramy się opisać najważniejsze.

• Aksamitka wzniesiona (Tagetes erecta) ma pełne kwiaty pełne w kształcie spłaszczonej półkuli. Rośliny osiągają do 75 cm wysokości. Aksamitka wzniesiona ma ciemnozielone, ząbkowane liście.
• Aksamitka rozpierzchła (Tagets patula) ma mniejsze kwiaty, które mają średnicę około 6 cm. Aksamitki rozpierzchłe mogą być pojedyncze, półpełne i pełne. Zazwyczaj spotkać je można w różnej kolorystyce oscylującej wokół żółci, czerwieni i pomarańczu. Niektóre z nich są jednokolorowe, a inne wielokolorowe.  Aksamitki rozpierzchłe są stosunkowo niskie i nadają się na obsadzenie przodu rabaty lub sadzenia w donicach balkonowych, ponieważ osiągają od 20 do 60 cm.
• Aksamitka wąskolistna (Tagetes tenuifolia) ma drobne pojedyncze kwiaty, które osiągają średnicę 2,5 cm. Aksamitka wąskolistna dorasta do 30 cm wysokości. Ma silnie rozgałęzione łodygi i pierzastodzielne liście.

Właściwości aksamitek

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że te popularne rośliny, które często spotkać można na rabatach, w donicach balkonowych i w ogrodach mają wiele substancji odżywczych, które korzystnie wpływają na zdrowie. Do celów leczniczych wykorzystywane są kwiaty aksamitki, które po zebraniu należy dokładnie wysuszyć. 

Aksamitki są źródłem karotenoidów, które dla człowieka mają ogromne znaczenie, ponieważ działają jak antyoksydanty. Mają one działanie przeciwnowotworowe, zapobiegają starzeniu się i mają korzystny wpływ na wzrok. Aksamitka ma również działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze. W niektórych stronach świata stosowana jest jako przyprawa.

Napar z aksamitki

Jeśli masz w swoim ogrodzie aksamitki, to możesz przygotować z ich kwiatów zdrowy napar, który wspomoże w walce z wieloma dolegliwościami takimi jak infekcje przewodu pokarmowego, układu moczowo, płciowego, zwalcza stany zapalne, zapobiega chorobom układu nerwowego, pomaga w walce z depresją, wspomaga wątrobę. Zewnętrzne stosowanie preparatu może pomóc w zmniejszeniu przebarwień i cienie pod oczami.

Wystarczy, zebrać kwiaty i sukcesywnie je suszyć. Wysuszone kwiaty zalewamy wrzątkiem i trzymamy pod przykryciem przez 30 minut. Napar należy pić dwa razy dziennie. W zależności od ilości, w jakiej został zaparzony, można spożywać go odmierzając łyżkami lub nalewając do szklanki ⅓ pojemności naczynia.

Oczywiście z aksamitki można przygotować również nalewkę, która z pewnością będzie mieć korzystny wpływ na zdrowie.

Aksamitki, turki, żaczki, śmierdziuchy, byczki, a nawet kopciuszki… nazw dla tej wyjątkowej rośliny jest bardzo wiele. W zasadzie co region, to inne imię. A każde z nich kryje bardzo powszechne rośliny, których kwitnienie zdaje się nie mieć końca. Aksamitki w ogrodzie, na balkonie, na rabacie, na miejskim skwerku, przy deptaku… Gdzie nie rzucić okiem, tam można zobaczyć łunę żółtych lub pomarańczowych kwiatów. Dowiedz się, czy warto zaprosić aksamitki do swojego ogrodu.

Aksamitki – gatunki do ogrodu i charakterystyka

Najbardziej popularna aksamitka rozpierzchła (Tagetes patula)

Tagetes patula, czyli aksamitka rozpierzchła, najczęściej pojawia się w naszych ogrodach. Jej kwiaty nieprzerwanie królują w wiejskich przydomowych ogródkach i na miejskich zieleńcach. Aksamitka rozpierzchła znana jest ze swojego nieprzyjemnego zapachu. Chociaż na rynku pojawiają się także odmiany nie wytwarzające zapachu, do aksamitek na dobre przylgnęła nazwa „śmierdziuchy”.

Aksamitka rozpierzchła swoją nazwę biologiczną zawdzięcza temu, że ma tendencję do szybkiego rozrastania się i tworzenia rozległych kęp. Wydawałoby się, że to niewielka roślina, osiąga jedynie 15 cm wysokości, jednak w szybkim tempie potrafi wytworzyć kępę, która ma około 40 cm średnicy. Aksamitka rozpierzchła wytwarza kwiaty o średnicy około 6 cm. Kwiat tego gatunku może być pojedynczy lub pełny – jest to cecha zależna od odmiany. Najczęściej jest dwubarwny – żółto-pomarańczowy, żółto-bordowy lub żółto-czerwony. Tateges patula zaczyna kwitnienie w lipcu, kwiaty utrzymują się aż do przełomu października i listopada, czasami nawet wytrzymują niewielkie jesienne przymrozki.

Aksamitka rozpierała często pojawia się w ogrodach. Idealnie nadaje się na rabaty, jest ciekawym aspektem kolorystycznym letnich i jesiennych kompozycji. Wiele osób decyduje się na jej zasadzenie na balkonie. Ładnie się prezentuje w doniczkach i nie wymaga przy tym szczególnej pielęgnacji. Uprawa aksamitki rozpierzchłej nie nalezy do najtrudniejszych.

Wyjątkowa aksamitka wąskolistna (Tagetes tenuifolia)

Aksamitka wąskolistna (łac. Tateges tenuifolia) to także bardzo powszechna roślina w naszych ogrodach. Co prawda aksamitka rozpierzchła jest znacznie bardziej popularna, jednak ten gatunek także można spotkać w ogrodzie lub na balkonie. W przeciwieństwie do pozostałych aksamitek, aksamitka wąskolistna wytwarza bardzo drobne kwiaty w ogromnej liczbie. Pojedynczy kwiat ma około 2 cm średnicy, typowy dla aksamitek jaskrawy kolor. Aksamitka wąskolistna (tagetes tenuifolia) kwitnie od czerwca do nastania pierwszych mrozów, bezustannie tworząc łunę żółtej lub pomarańczowej barwy.

Swoją nazwę botaniczną aksamitka wąskolistna (tagetes tenuifolia) zawdzięcza właśnie kształtowi liści. On także jest nieco inny – wąski, lancetowaty i pierzasty. Liście i kwiaty także wydzielają typowy zapach, dlatego aksamitka wąskolistna także zasłużyła na ludowe miano „śmierdziuchy”. Ten gatunek aksamitki również ma tendencję do tworzenia ogromnych kęp, które szybko się rozrastają i przybierają ciekawy, kulisty kształt.

Inne aksamitki do ogrodu

Aksamitki w ogrodzie to nie tylko aksamitka wąskolistna i rozpierzchła. W uprawie dużym powodzeniem cieszy się także aksamitka wyniosła, nazywana także aksamitka wzniesiona. Jest to gatunek przypominający wyglądem aksamitkę rozpierzchłą – ma pełne, większe kwiaty. Jednak i ten gatunek i aksamitka wąskolistna są od niej znacznie niższe. Aksamitka wyniosła może mieć nawet 80 cm wysokości. Aksamitka wzniesiona to ciekawa propozycja w uprawie.

Jej kępy są bardzo duże, mają tendencję do szybkiego rozgałęziania się. Kwiaty, w postaci koszyczków o pofałdowanych płatkach i intensywnych kolorach, mogą mieć nawet 12 cm średnicy. Niektóre odmiany mogą być bliźniaczo podobne do chryzantem. Aksamitka bywa uprawiana na kwiat cięty, jednak najczęściej sadzi się ją na rabaty. Ze względu na duże rozmiary bardzo rzadko można ją zobaczyć na balkonie.

Uprawa aksamitki – stanowisko i wymagania

Aksamitka w uprawie w ogrodzie

Wymagania aksamitki w ogrodzie nie są wysokie. W zasadzie roślina dobrze czuje się na każdym rodzaju ziemi, ale nie na każdym kwiaty aksamitek będą tak okazałe i atrakcyjne. Aby pięknie kwitła, należy zapewnić jej żyzne podłoże, dobrze zdrenowaną glebę i przepuszczalne, głęboko uprawione stanowisko. Aksamitka nie lubi zastojów wodnych, nie przepada także za ciężkimi, gliniastymi glebami – są zbyt zbite dla jej wątłego systemu korzeniowego.

Aksamitka koniecznie musi mieć także zapewnione słoneczne stanowisko. Niezbyt chętnie i bardzo powoli rozwija się w zacienionych miejscach. Wszelkie ekspozycje południowe są dla niej najlepszym rozwiązaniem. Dobrze będzie się czuła także na rabatach skierowanych na zachód lub wschód.

Ze względu na niezwykłą trwałość, aksamitkę często i chętnie uprawia się na balkonie. Najczęściej przeznaczana na rabaty, roślina wspaniale czuje się w pojemniku. Jej korzenie nie wymagają zbyt wiele miejsca, dlatego spokojnie można wsadzać ją do standardowych skrzynek balkonowych. Pojemniki jednak powinny być wyposażone w odpowiednie otwory odprowadzające wodę. Nie zaszkodzi także na dno wsypać warstwy drenażu – drobnego żwiru lub kremazytu.

Do zasadzenia aksamitek możesz wykorzystać standardową ziemię do kwiatów. Nie musi być wzmacniania żadnymi nawozami do roślin kwitnących, wystarczy zwykła mieszanka doniczkowa. Można wymieszać ją w niewielkiej proporcji z piaskiem, by miała lepsze parametry przepuszczalności.

Kwiaty aksamitki powinny stać na oświetlonych balkonach. Roślina kocha światło i ciepło, dlatego dobrze sprawdzają się balkony i tarasy o orientacji południowej. Można także ustawić doniczki na balkonach wschodnich lub zachodnich, ale tylko w dobrze doświetlonym miejscu.

Aksamitki – sadzenie

Obojętnie, czy sadzisz aksamitki w ogrodzie, czy w doniczce, zasady są takie same. Roślinę najczęściej uprawia się z rozsad, które można kupić lub przygotować samodzielnie. Nie jest to trudne – rozsady świetnie udają się nie tylko z zakupionych w sklepie ogrodniczym nasion, lecz także z nasion zebranych z rośliny. Jest ich bardzo wiele – każdy kwiat zamienia się w wiązkę pojedynczych, długich nasion.

Aksamitka bardzo szybko kiełkuje, wytwarzając błyskawicznie rozetkę liści. Sadzonki przygotowuje się na rozsadniku lub w niewielkich doniczkach ustawionych w domu. Niewielką rozsadę można sadzić do gruntu już na przełomie kwietnia i maja. W czerwcu lub lipcu roślina będzie już kwitnąć.

Jednak aksamitkę czasami uprawia się bezpośrednio z nasion. Można wysiać je w kwietniu bezpośrednio do skrzynek i od razu na miejsce, gdzie będzie rosła. W tym wypadku nie można zapomnieć o przerywce – to w zasadzie od niej zamierza, czy aksamitka będzie miała odpowiednio dużo miejsca do rozwoju. Odległość między roślinami powinna wynosić co najmniej kilka centymetrów.

Uprawa aksamitki – zabiegi pielęgnacyjne

Uprawa aksamitki – podlewanie i nawożenie

Aksamitkę uprawia się w zasadzie z dwóch powodów. Pierwszym z nich jest oczywiście to, że jej kwiaty są bardzo atrakcyjne i charakterystyczne, a na tle woskowatych, ciemnozielonych liści prezentują się szczególnie dobrze. Drugim jest fakt, że pielęgnacja aksamitki jest bardzo prosta. To w zasadzie roślina, o której możesz zapomnieć na długie tygodnie. I tak sobie jakoś poradzi.

Brak wody nie jest jej straszny, dużo gorzej reaguje na przelanie. Dlatego, zwłaszcza w przypadku aksamitek uprawianych na balkonie, lepiej podlać za mało niż za dużo. Należy także pilnować odpowiedniego drenażu i odprowadzać nadmiar wody. Kwiaty na balkonach podlewa się dwa razy w tygodniu bardzo małą ilością wody, kwiaty rabatowe tylko wtedy, gdy od kilku dni panuje upał i kompletny brak deszczu.

Chociaż aksamitki dobrze sobie radzą same, warto od czasu do czasu zasilić je nawozem. Spowoduje to, że roślina szybko stanie się wybujała, a jej kwiaty liczniejsze i bardziej gęste. Mniej więcej 2-3 razy w czasie kwitnienia można podać uniwersalny nawóz mineralny. Najlepiej sprawdzi się dedykowany do roślin kwitnących lub roślin balkonowych.

Pielęgnacja aksamitek

Jednym z najważniejszych zabiegów, które pozwolą utrzymać aksamitki w idealnej kondycji jest ogławianie. Kwiaty utrzymują się bardzo długo, ale pojedyncze mogą przekwitać nieco szybciej. Aby na ich miejscu pojawiły się nowe, należy szybko usunąć przekwitnięty koszyczek. Dzięki temu roślina zawsze będzie pełna intensywnie wybarwionych kwiatów.

Pozostawienie go na roślinie nie jest dla niej niebezpieczne, jednak nie ulega wątpliwości, że takie wysuszone płatki nieco szpecą całą rabatę. Jeśli późnym latem lub jesienią pozostawisz koszyczki na roślinie, nasiona same się osypią na ziemię. Są one w pełni mrozoodporne, przetrwają w podłożu i wyrosną w przyszłym roku w tym samym miejscu.