Aloes

Aloes - odmiana, opis, uprawa, właściwości, ciekawostki

Aloes jest niezwykle popularną rośliną uprawianą w doniczkach w polskich domach. Znana już od starożytności, jako roślina o właściwościach leczniczych – często nazywana nieśmiertelną. Odporny na warunki. Bez wody jest w stanie przetrwać kilka tygodni. W sama raz dla zapominalskich amatorów uprawy roślin. Poznajmy go bliżej.

Aloes to roślina znana od wieków

Aloes to sukulent, który w naturze rośnie na obszarze południowej Afryki, Meksyku oraz krajów basenu morza śródziemnego. Sukulenty to grupa roślina, która ma możliwość przetrwać na glebie bardzo ubogiej w wodę. Aloes ma setki odmian. Najpopularniejszy to aloes zwyczajny (Aloe vera). Ten dorasta do 40 cm wysokości i to właśnie od najczęściej pojawia się w polskich domach. Drugim najczęściej spotykanym jest aloes drzewiasty (Aloe arborescens). Ten dorasta w naturze do kilku metrów, zaś w Polsce do 1 metra wysokości. Nazwa rośliny pochodzi od greckiego wyrazu ‘alsos’  co oznacza gorzki.

Aloes zwyczajny charakteryzuje się gładkimi, matowymi, mięsistymi liśćmi przypominającymi szable z małymi kolcami na brzegach, które rosną na boki i ku górze. Ich szerokość mierzy około 3-5 cm. Młode okazy rosną jako rozetka. Dopiero potem rozrastają się. Może zakwitną na żółto. Aloes drzewiasty poza tym, że jest wyższy to rośnie z łodygi, która drewnieje a nie z rozetki. Jego jest z kolei pomarańczowy.

Sam liść zbudowany jest ze skórki, żelu i lateksu. Tylko miąższ ma dobroczynne właściwości. Lateks to część pod skórką. Ma żółtą i płynną formą.

Aloes w doniczce — uprawa i pielęgnacja

Z powodu małych wymagań co do uprawy, dekoracyjnego wyglądu i zastosowania dla zdrowia aloes jest chętnie uprawiany w domu. Jakie warunki trzeba mu zapewnić? Jest niezwykle odporny na wszelkie niedogodności i urośnie wszędzie. Jednak preferuje słoneczne miejsca na parapetach. Mając wybór warto zamiast podłoża uniwersalnego kupić dla niego ziemię dla sukulentów. Jest ona bardziej przepuszczalna i nie będzie miała zastojów wody. To ważne, gdyż podlewanie powinno być rzadkie. Wystarczy raz na 2 tygodnie. Jego liście mają zdolności magazynowania wody. Aloesów nie zraszamy spryskiwaczem. To powoduje ryzyko chorób grzybowych. Po czym poznać, że aloes domowy jest przelany? Jego liście zżółkną i gniją.

W okresie zimowym przechodzi w tzw. okres spoczynku. Wtedy jego zasilenie w wodę powinno być znikome. Jeśli mamy możliwość to na ten czas można przestawić go w ciemniejsze miejsce.

Wybór doniczki dla tego sukulenta powinien paść na te stosunkowo szersze i głębokie w porównaniu z rozmiarem rośliny. Ładnie się komponuje w sąsiedztwie innych roślin tego gatunku. Można je posadzić w szerokich misach.

Aloes – rozmnażanie

Z reguły robi się to sposobem przez pozyskanie odrostów korzeniowych. Wystarczy odciąć lub oderwać od matczynej rośliny i posadzić w innej doniczce. Aloes z powodzeniem rozmnaża się również z pojawiających się bocznych pędów. Kilka dni trzymamy je w suchym i ciemnym stanowisku. Potem można zasadzić w wilgotnej ziemi. Rozmnażanie może przebiegać też poprzez wysiew nasion.

Choroby aloesu

Aloes to roślina. Kłopotów może mu tylko przysporzyć zbytnie podlewanie. Szczególnie w okresie jego spoczynku czyli zimą. Przelany okaz zgnije. Początkowo nie będzie to widoczne, gdyż proces zaczyna się od korzeni. Kolejno liście staną się miękkie i pokryją się brązowymi plamami. Na końcu tak się rozmiękają, że tracą swoją formę.

Zastosowanie aloesu

Aloes jest znany głownie ze swojego zastosowania w kosmetyce i medycynie. Cenimy go za korzystny wpływ na naszą skórę poprzez m.in. łagodzenie zmian skórnych, miejsc po ukąszeniach owadów, podniesienie produkcji elastyny i kolagenu. Stosowany nawet przy poparzeniach. Te właściwości zawdzięczamy galaretowatemu miąższowi jaki znajduje się we wnętrzu liści aloesu. Co zawierają? Przyjrzyjmy się uważnie.

• Witamina E -  korzystnie działa na skórę, ma zdolności przyśpieszania gojenie się zmian. Poprawia krążenie i działa przeciwzapalnie.
• Witamina C - zwiększa poziom odporności oraz działa antyoksydacyjne.
  
• Witamina B12- rzadko spotykana w świecie roślin, potrzebna nam do wytwarzania czerwonych krwinek.
  
• Aminokwasy i kwasy tłuszczowe omega – korzystnie działają na układ krążenia (obniżenie cholesterolu i cukru we krwi) oraz układ nerwowy.
  
• Minerały:  takich jak: wapń, fosfor, potas, sód, miedź, cynk, magnez, mangan oraz chrom.

Miąższ aloesu jest wykorzystywany do wyrobu kosmetyków i suplementów diety. Może być użyty na surowo. Co ciekawe jest także jadalny w tej formie. Jednak tylko odmiana aloe vera.

Aloes to głownie składnik kremów i żelów o działaniu nawilżającym oraz łagodzącym. Wybieramy go zwłaszcza kiedy nasza skóra jest zaczerwieniona, podrażniona po np.  opalaniu, depilacji, zabiegach kosmetycznych, ukąszeniu owadów, oparzeniach, stłuczeniach. Wyciągi z aloesu przyspieszają regenerację skóry. Skutecznie działa też w kosmetykach na zmarszczki ponieważ ma działanie antyoksydacyjne. Sprawdzi się również przy regeneracji blizn czy trądziku.

Spożywany podniesie poziom przeciwutleniaczy we krwi, co przełoży się na spowolnienie procesów starzenia się komórek od wewnątrz. Rozcieńczony sok z aloesu wykorzystuje się także jako płukanki do włosów. W efekcie włosy są błyszczące. Znany jest również jako płukanka jamy ustnej w przypadku chorobowych zmian śluzówki.

Jak uzyskać cenny i leczniczy żel z liści?

W warunkach domowych mamy możliwość pozyskać cenny żel z liści aloesu. Jak to zrobić? To proste.

W tym celu proponowane są okazy kilkuletnie. Mają więcej zdrowych składników. Planując ten zabieg warto zaniechać podlewanie przez około 2 tygodnie. Spowoduje to, iż  liście zbiorą więcej soku. Aloes na gorzki smak, dlatego z reguły rozcieńcza się go planując jego spożywanie. Można zdecydować się na wodę z dodatkiem cytryny. Aloes utlenia się bardzo szybko, a  cytryna nieco to spowolni. Przygotowany sok przechowujemy w szklanym naczyniu z wieczkiem w lodówce. Nada się tylko kilka dni. Potem będzie bezwartościowy.

Ucinamy górną i dolną końcówkę liścia, a następnie wkładamy go np. do szklanki na około godzinę. Spłynie z niego żółty płyn. To lateks. On nie jest dobroczynny. Następnie obieramy liść ze skórki. Taka żelowa część liścia jest tym co zdrowe. Można z niego przygotować sok, koktajl, smoothie oraz żel do stosowania na skórę.

Spożywając  aloes trzeba znać bezpieczne dawki. Nie zaleca się ich przekraczać. Poleca się 0,5 ml soku z aloesu, na kilogram masy ciała na dobę. Najlepiej jest go rozrzedzić i pić w formie napoju przed posiłkiem. Zbyt duża ilość może przyczynić się m.in. do bólów brzucha, nudności, wymiotów. Absolutnie nie powinny go spożywać kobiety w ciąży.

Oczywiście w sklepach znajdziemy liczne , gotowe produkty z aloesem.

Ciekawostki o aloesie

Pierwsze zapisy o tej roślinie znajdują się u Sumerów około 1750r. p.n.e. konkretnie w  „Egipskiej Księdze Lekarstw”.

Rzymianie do ekwipunku żołnierzy wyruszających na walkę wkładali liście aloesu. Stosowano go na rany.

Aloes jako symbol życia po śmierci. Miało to miejsce w starożytnym Egipcie. Roślinę sadzono wokół piramid czy cmentarzy. Były darem dla zmarłego na pogrzeb. Podobno wierzono, że wyznacza drogę do krainy zmarłych.

Dla wyznawców Mahometa aloes był symbolem zdrowia. Wieszano go nad drzwiami domu, po pielgrzymce do Mekki.

Mahatma Ghandi spożywał aloes podczas swoich postów, aby oczyścić organizmu z toksyn. Obecnie sok z aloesu także jest obecny w wielu dietach oczyszczających.

W 1934 roku aloes został wykorzystywany po raz pierwszy przez niejakiego Dr Collins w celu leczenia oparzeń.

Aloes to wyjątkowa roślina odznaczająca się właściwościami leczniczymi. Jest źródłem cennych dla zdrowia składników. Warto posiadać ją w domu, wygląda egzotycznie, przy czym nie jest trudna w pielęgnacji. Uprawa aloesu może być z powodzeniem prowadzona nawet przez początkujących ogrodników.

Pochodzenie i uprawa aloesu

Aloes leczniczy jest jednoliścienną rośliną reprezentującą rodzinę sukulentów. Obszar jego naturalnego występowania to Afryka, Madagaskar oraz Półwysep Arabski. Liść aloesu jest bardzo charakterystyczny, tworzy się na nim woskowaty nalot a brzegi są zakończone kolcami. Jeżeli chodzi o wielkość to jest ona różna, ponieważ ta roślina występuję w około 400 gatunkach. Warto pamiętać, że tylko kilkanaście spośród nich to prawdziwy aloes leczniczy.

Z uwagi na egzotyczne pochodzenie, aloes można hodować jedynie w warunkach domowych lub szklarniach. Może przybierać formę aloesu drzewiastego lub też byliny, pierwsza z wymienionych jest najbardziej popularna. W naturalnych warunkach wygląda jak krzew osiągający od 2 do 6 metrów. Wydaje też stosunkowo duży kwiat osiągający 40 cm jednakże w warunkach domowych rzadko się pojawia.

Uprawa aloesu nie sprawia większych trudności, poradzą sobie z nią nawet niedoświadczone osoby. Wystarczy tylko poznać pewne zasady, którymi należy się kierować podczas sadzenia i pielęgnacji. Jako, że aloes leczniczy jest spokrewniony z kaktusami, nie lubi zbyt częstego podlewania. Nadmierna wilgoć sprawia, że jego korzenie gniją a na liściach pojawiają się plamy. Nie wolno też dopuścić by woda dostała się do wnętrz rozety. Najlepszy czas na uzupełnienie wody nadchodzi, gdy przeschnie podłoże, na którym opiera się roślina.

Kolejna zasada to dostarczenie roślinie odpowiedniej ilości światła i ciepła. W okresie zimowym doniczkę umieszcza się w pobliżu dużego okna, wtedy oświetlenie będzie optymalne. W przeciwnym wypadku liść aloesu utraci walory estetyczne. Jeżeli chodzi o temperaturę to w lecie roślinę można wystawić na zewnątrz, temperatura panująca na dworze będzie wystarczająca. W zimie najlepsze będzie pomieszczenie niezbyt ciepłe, optymalna temperatura to 12⁰C.

Roślina lecznicza - pielęgnacja

Aloes to bardzo wytrzymała roślina, nie wymaga, więc skomplikowanej pielęgnacji. Najlepiej rozwija się w glebie piaszczystej i gliniastej, poradzi sobie też w każdej uniwersalnej ziemi. Tu jedynym warunkiem jest to by gleba była przepuszczalna. W każdym sklepie ogrodniczym można znaleźć tego typu ziemię.

Uprawa aloesu odniesie sukces dzięki odpowiedniemu nawożeniu. Idealny nawóz do tego celu występuje w formie płynnej i jest przeznaczony dla kaktusów. Można go używać raz w miesiącu w okresie trwającym od wiosny do jesieni. Jeżeli aloes ma mieć zastosowanie lecznicze warto upewnić się, że wybrany nawóz jest w pełni naturalny. Niedopuszczalne są wszelki sztuczne związki chemiczne.

Pielęgnacja aloesu polega też na jego przesadzaniu, roślina szybko rośnie i często nie mieści się w doniczce. Podczas zmiany donicy trzeba zwrócić szczególna uwagę na korzenie, ponieważ są bardzo delikatne. Chwila nieuwagi wystarczy by uległy uszkodzeniu a regeneracja to bardzo żmudny proces i nie zawsze kończy się sukcesem.

W zasadzie ostatnim zabiegiem pielęgnacyjnym jest czyszczenie rośliny. Liść aloesu wymaga czyszczenia od czasu do czasu. Sprowadza się ono do usunięcia kurzu za pomocą wilgotnej szmatki. Aloe arborescens jest odporny na choroby, lecz może się zdarzyć, że zostanie zaatakowany przez tarczniki, mszyce lub wełnowce. Jeśli się tak stanie trzeba reagować szybko, za pomocą odpowiednich preparatów usuwa się zagrożenie. Powyższe informacje dobitnie świadczą o tym, że aloes to roślina dla każdego, niezależnie od doświadczenia związanego z ogrodnictwem.

Aloes leczniczy – właściwości i działanie

Liść aloesu zawiera całą masę składników pożytecznych dla zdrowia, takich jak glikozydy antranoidowe oraz aloinę A i B. W żelu, który powstaje z tej rośliny występują wielocukry i glikoproteiny. Z aloesu pozyskuje się też sok bogaty w antranoidy, kwasy organiczne bursztynowe, jabłkowe, asparaginowe. Warto też wspomnieć o substancjach aktywnych takich jak aloina, barbaloina, aloeemodyna. Wymieniać można jeszcze długo, najważniejszy jest fakt, że aloes to roślina lecznicza.

Uprawa aloesu w doniczce może okazać się świetną decyzją, ponieważ wykazuje działanie bakteriobójcze oraz wzmacniające. Właśnie z tego powodu jest wykorzystywany do produkcji leków. Bardzo mocno wspomaga leczenie nowotworów i przyczynia się do zahamowania rozwoju białaczki. Jedną z rzadziej wymienianych właściwości aloesu jest wspomaganie systemu odpornościowego. Sok z aloesu mocno stymuluje układ immunologiczny.

Lecznictwo korzysta z aloesu od wieków, już starożytni grecy wykorzystywali działanie tej rośliny. Stosowanie soku bezpośrednio na skórę powoduje szybsze gojenie się ran i przyspiesza regenerację naskórka. Kolejne zastosowanie lecznicze aloesu to wspomaganie w procesach odbudowy uszkodzonej śluzówki jamy ustnej i gardła. Liść aloesu przetwarza się na wyciągi łagodzące wszelkie podrażnienia, stany zapalne czy zmiany grzybicze. Lecznictwo korzysta też z aloesu przy pogryzieniach przez owady.

Z uwagi na swoje zbawienne właściwości, aloes znajduje zastosowanie przy leczeniu wewnętrznym. Świetnie wspomaga walkę z chorobami układu pokarmowego, tu przykładem mogą być wrzody żołądka. Jego działanie likwiduje kłopoty z trawieniem czy zapalenie jelita grubego. Aloes leczniczy pomaga również obniżyć poziom poziomu cukru we krwi. Powyższe przykłady dobitnie świadczą jak szerokie zastosowanie lecznicze posiada ta niepozorna roślina.

Aloes to nie tylko zastosowanie lecznicze

Wiadomo już, że lecznictwo od dawna korzysta z aloesu, po właściwości tej rośliny równie chętnie sięga branża kosmetyczna. Żele, soki czy wyciągi są popularną bazą wielu preparatów upiększających. Należą do nich na przykład maseczki, odżywki i szampony do włosów. Ta roślina lecznicza wzmacnia budowę włosów, sprawia, że stają się mocne i lśniące. Nie będzie już problemów z rozczesywaniem i nie pojawi się efekt napuszenia. Działanie aloesu zapobiegają również rozdwajaniu się końcówek.

Krem z zawartością aloesu wykazuje właściwości zapobiegające starzeniu się skóry. Nawilża naskórek, poprawia jego elastyczność i uzupełnia niedobory witamin A, C, E. To nadal nie wszystko, bowiem opisywana roślina lecznicza jest ważnym składnikiem pomadek i balsamów do ust. Pojawia się też w żelach do ciała, antyperspirantach oraz preparatach przeciwtrądzikowych.

Na koniec warto wspomnieć jeszcze jedno zastosowanie lecznicze i kosmetyczne zarazem. Otóż aloes wykazuje właściwości odchudzające. Powstają z niego suplementy diety w formie płynu do picia, który usuwa z organizmu złogi, czyli nie do końca strawione pozostałości po posiłkach. Stosując tego typu żel można doprowadzić do ładu rozregulowany system pokarmowy.

Aloes jest łatwy w uprawie i pielęgnacji i niejako przy okazji jest to roślina lecznicza. Jest wykorzystywana na wielu polach, nie jest to tylko lecznictwo. Nawet początkujący ogrodnik poradzi sobie z hodowlą i przekona się, że zastosowanie lecznicze aloesu nie ma sobie równych.