Buk pospolity

Buk zwyczajny - opis, sadzenie, wymagania, pielęgnacja

Buk zwyczajny to bardzo pospolita roślina. Najczęściej spotyka się go w lasach liściastych i w parkach, ponieważ jest bardzo ozdobny. Jeśli jednak masz duży ogród i chcesz go dobrze zacienić, buk zwyczajny świetnie sprawdzi się jako roślina uprawna. Dowiedz się, jak go uprawiać i jak wygląda to wspaniałe drzewo.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o drzewach liściastych.

Buk zwyczajny – kilka słów o gatunku

Buk zwyczajny Fagus sylvatica – opis rośliny

Wszystkie gatunki buku to naprawdę wysokie drzewa. Dorasta do około 30 m wysokości, ale zdarzają się wyższe egzemplarze do 50 m. Ich urok polega przede wszystkim na bardzo atrakcyjnym pokroju – mają smukłą koronę, która z biegiem czasu staje się coraz bardziej gęsta i szeroka. Jest dość nisko osadzona, a konary są stromo wzniesione.

Pień jest bardzo charakterystyczny. Buk zwyczajny ma cienką i gładką korę w popielatoszarym kolorze. Na gałązkach pojawiają się skrętoległe, jajowate lub eliptyczne liście. Mają około 10 cm długości i mniej więcej 5 cm szerokości. Są całobrzegie, ale mogą być lekko ząbkowane (zwłaszcza na nowych odroślach. Jesienią całe drzewo zmienia się w czerwony płomień, ponieważ rośliny wspaniale się przebarwiają. Liście buku mają działanie lecznicze i są jadalne.

Kwiaty buku są niepozorne. Zbierają się w pęczki zwisające na długich osadkach, a każdy z nich składa się z 10-15 pręcików. Kwiaty żeńskie zbierają się po dwa i mają czerwonawy kolor. Owoce buku to orzeszki nazwane bukwią. Są trójgraniaste, mają brązowy kolor i miękko owłosioną powierzchnię. Owoce rozsypują się wokół drzewa, dlatego często przy bukach pojawiają się inne młode sadzonki i odrosty.

Buk zwyczajny – zastosowanie

Buk zwyczajny ma bardzo szerokie zastosowanie. Przede wszystkim jest to najbardziej trwałe drewno liściaste, dlatego często uprawia się go w celu dostarczenia surowca meblarskiego. Dawniej stosowano go przede wszystkim do wykonywania beczek, obecnie robi się z niego meble i papier. Drewno na uwagę zasługuje także ze względu na dość dużą energetyczność opałową. Dlatego często drewno bukowe poddaje się procesowi przemiany na węgiel drzewny.

Przede wszystkim jednak buk to roślina ozdobna. Pojawia się w parkach i do nasadzeń przydrożnych, ponieważ bardzo ładnie się prezentuje. Istnieje wiele odmian ozdobnych, a niektóre gatunki buku dobrze znoszą przycinanie, więc można stosować je na żywopłoty. W ogrodach i zagajnikach dobrym towarzystwem dla buku jest dąb czerwony lub olsza czarna.

Niewiele kto wie, że młode liście buku są jadalne. Mają orzechowy smak, jednak tylko na początku. Potem stają się bardzo twarde i gorzkawe. Także bukiew, czyli drobne owoce buku nadają się do spożycia. Bogata w tłuszcz bukiew służy do karmienia świń, jest także chętnie zjadana przez dziki i ptaki, oraz wiewiórki i myszy. Bukiew może posłużyć do wytwarzania leczniczego olejku. Jednak uwaga – ma on silne działanie halucynogenne i toksyczne. Jeśli szukasz więcej inspiracji, sprawdź także ten artykuł o popularnych rodzajach drzew liściastych w Polsce.

Odmiany buku zwyczajnego Fagus sylvatica

Miłośnicy drzew ozdobnych w ogrodzie ucieszą się pewnie na myśl, że powstało bardzo wiele niezwykle ciekawych odmian. Są one różne pod względem wysokości i kolorów liści. Najbardziej popularny jest czerwony buk pospolity ‘Dawyck Purple’. Opis nie ma sensu – wystarczy spojrzeć na zdjęcia, by przekonać się, że jest po prostu przepiękny. Ma zaledwie 15 m wysokości, więc nadaje się do ogrodów o średniej wielkości, podobnie jak jego kuzyn ‘Dawyck Gold’ o złocisto-żółtych liściach.

Inne zasługujące na uwagę odmiany to:

• ‘Atropunicea’ – drzewo o 20 m wysokości, o ciemnoczerwonych liściach, które jesienią przebarwiają się na pomarańczowo. Dobrze znosi cięcie i jest stosowana na żywopłoty.
• ‘Laciniata’ o ciekawych, mocno wcinanych liściach i bardzo szybkim wzroście.
• ‘Rohanii’ – odmiana ma pofałdowane blaszki liściowe, co wspaniale prezentuje się w ogrodzie. Są one ozdobione mocno powcinanymi brzegami. Roślina bardzo powoli rośnie.
• ‘Zlatia’ – urok tej odmiany polega na ciekawej koronie. Jest ona szeroka, zaokrąglona i ładnie się prezentuje. Liście początkowo są żółte, później przebaraiwają się na zielono.
• ‘Fastigiata’ – to jedna z najciekawszych odmian buku zwyczajnego. Ma ciekawy pokrój – początkowo wrzecionowaty, później stożkowaty, bardzo wąski. Konary wyrastają równolegle do pnia.

Buk zwyczajny – drzewo o niewielkich wymaganiach

Buk zwyczajny w ogrodzie – wymagania

Buk pospolity to roślina, która nie ma szczególnych wymagać co do stanowiska. Urośnie zarówno w słońcu, jak i w cieniu, ale raczej preferuje obszary, w których lato jest chłodne. O wiele większe wymagania roślina ma co do stanowiska.

Najlepiej będzie rosła na glebach żyznych, piaszczystych i wapiennych. Dobrze czuje się zwłaszcza na ziemiach wilgotnych, tak jak olsza czarna czy dąb czerwony. Dlatego czasami sadza się go w pobliżu zbiorników wodnych. Buk może być uprawiany z nasion albo z sadzonek. Nasiona kiełkują wyłącznie wtedy, gdy są całkowicie zacienione, na przykład przykryte ściółką. Rozprzestrzeniają się same, ale można je zebrać i wysiać na inspekcie.

Sadzonki buku zwyczajnego Fagus sylvatica

Uprawa buku pospolitego z nasion teoretycznie jest możliwa, ale to czasochłonne i pracochłonne. Dlatego o wiele lepszym rozwiązaniem będzie zakup sadzonek. Drzewa liściaste tego rodzaju z reguły nie kosztują dużo, zwłaszcza jeśli chodzi o gatunki pospolite. Cena sadzonek to zaledwie kilka złotych za drzewko.

Sadzonki buku są najczęściej sprzedawane z nagim korzeniem. Oznacza to, że można je sadzić wyłącznie jesienią lub wczesną wiosną. Sadzonki tego rodzaju czasami niestety wysychają, a korzenie są naradzone na uszkodzenia mechaniczne w czasie transportu, dlatego trzeba na nie uważać w czasie sadzenia.

Proces sadzenia jest bardzo prosty. Roślinę umieszcza się w wykopanych wcześniej dołkach, na takiej wysokości, na której rosła w szkółce. Sadzonki buku dobrze i dość szybko się przyjmują. Po posadzeniu należy je od razu podlać.

Buk zwyczajny – pielęgnacja

Buk zwyczajny to roślina, która nie wymaga szczególnej pielęgnacji. Nie trzeba jej podlewać, zwłaszcza w przypadku dorosłych egzemplarzy, bowiem mają one bardzo rozległy system korzeniowy, który pobiera wodę z głębi ziemi. Jednak młode roślinki trzeba od czasu do czasu podlewać, aby przyjęły się w nowym miejscu.

W początkowej fazie roślinę trzeba przyciąć. Zabieg wykonuje się wyłącznie wiosną, jeszcze przed rozwinięciem się młodych pąków. Można go powtórzyć na przełomie lipca i sierpnia. Roślina nie jest podatna na choroby, ale czasami atakują ją wełnowce. Szkodnik żeruje na ich liściach i chociaż nie doprowadzi raczej do śmierci drzewa, może rozprzestrzenić się na inne rośliny w ogrodzie. Dlatego warto obejrzeć zdjęcia i przeczytać opis wełnowców, by wiedzieć, czy to nie one wprowadziły się n roślinę. Jeśli tak się stanie, warto zastosować insekcydy.