Cebula

Cebula - opis, odmiany, wysiew, pielęgnacja, właściwości

Nie możemy sobie wyobrazić kuchni bez cebuli. Cebula gotowana, smażona, surowa, biała czy czerwona, są dodawane do prawie wszystkich dań wytrawnych. Cebula jest ponadto bardzo zdrowa i ma liczne składniki odżywcze, a nawet wartości lecznicze. Przedstawiamy wady i zalety cebuli oraz jej gatunki i rodzaje. Doradzamy jak uprawiać cebulę w przydomowym ogródku, aby mieć świeże warzywa na swój stół.

Cebula - rodzaje i zastosowanie

Historia i kulinarne zastosowanie cebuli

Nikogo nie trzeba przekonywać, że cebula jest zdrowa. Ma ona szerokie zastosowanie kulinarne i spożywcze. Właściwie trudno sobie wyobrazić kuchnię polską i światową bez cebuli, którą dodaje się do prawie wszystkich wytrawnych dań mięsnych, warzywnych i wegetariańskich, codziennych i imprezowych. Cebula surowa dodawana jest do zapiekanek, sałatek i kanapek. Niegdyś typowym daniem imprezowym, dziś nieco zapomnianym, były pomidory w plasterkach z drobno posiekaną cebulką. Cebula surowa ma ostry smak, dlatego też wzmacnia kompozycję smakową sałatek śledziowych lub jajecznych. Gotowana znajduje zastosowanie w zupach, zapiekankach, daniach jednogarnkowych, czy też duszonym i pieczonym mięsie. Wspaniale smakuje cebula smażona jako dodatek do jajecznicy, pieczarek, sosów do makaronu. Zmiksowana z jajkiem, pieczarkami lub innymi składnikami tworzy świetną pastę do pieczywa.

Historia udomowienia cebuli nie jest do końca znana. Jest to warzywo tak wszechstronne, że zaczęto je spożywać już 5 tysięcy lat p.n.e. Prawdopodobnie już wtedy było uprawiane, a nie tylko zbierane w formie dzikiej. Obecnie dzika cebula nie występuje, zaś uprawa prowadzona jest na całym świecie. Okazało się, że również prekolumbijska ludność Ameryki spożywała lokalne dzikie odmiany cebuli, zanim cebula zwyczajna została tam przywieziona z Europy.

Rodzaje i odmiany cebuli

Cebula należy do roślin amarylkowatych, która obejmuje około 1000 gatunków występujących na półkuli północnej, głównie w klimacie umiarkowanym. Do najbardziej znanych i szeroko wykorzystywanych należą gatunki i odmiany czosnku i cebuli, jak również por i szczypiorek.

W Polsce uprawiana jest cebula zwyczajna, zwana także ogrodową lub dymką. W cebuli zjadamy zgrubiałe pochwy liściowe oraz zielone liście w formie szczypioru lub dymki. Zawarte w niej związki siarki odpowiedzialne są za jej ostry smak. Główne zalety cebuli to jej wartości odżywcze i łatwość przechowywania.

Wyhodowano liczne odmiany cebuli różniące się smakiem, zastosowaniem i kolorem. W rolnictwie wyróżnia się odmiany o różnej zdolności do przechowywania oraz okresie dojrzewania. Rozróżnia się odmiany czerwone, białe i żółte. Żółta cebula, ostra ma najszersze zastosowanie w kuchni i jest najłatwiejsza do przechowywania. Natomiast dymka uprawiana jest dla szczypioru i jadana jest na surowo jako dodatek do kanapek i sałatek. W Polsce mało popularna jest szalotka, pochodząca z Bliskiego Wschodu. Są to nieduże, podłużne cebulki wykorzystywane głównie w kuchni francuskiej. Szalotka ma intensywny zapach, dlatego najlepiej nadaje się do dań smażonych i gotowanych.

Do jedzenia na surowo, do sałatek i kanapek poleca się cebule sałatkowe o delikatnym smaku i soczystym miąższu. Najbardziej popularna jest biała cebula cukrowa, która jest odmianą cebuli zwyczajnej. Odmianą cebuli zwyczajnej jest kartoflanka, odznaczająca się dużo łagodniejszym smakiem.

W Polsce coraz bardziej popularna jest cebula czerwona, która charakteryzuje się łagodnym i lekko słodkim smakiem. Odmianą uprawianą w Polsce jest Red Baron. Stosuje się ją do sałatek, kanapek, past do chleba z twarożkiem. Czerwona cebula służy także do wyrobu konfitury.

Rodzaje cebuli mają swoje wady i zalety. Wadą cebuli zwyczajnej żółtej jest mocny smak i zapach, dlatego lepiej sprawdza się w potrawach smażonych i gotowanych lub mocno posiekana. Największą wadą cebuli sałatkowej białej jest krótki okres przechowywania. Ten rodzaj cebuli szybko się psuje. Natomiast wadą cebuli czerwonej jest ograniczone zastosowanie kulinarne. Właściwie sprawdza się tylko na surowo.

Składniki odżywcze i wartości lecznicze cebuli

Nie ma wątpliwości, że cebula jest zdrowa. Ma ona nie tylko zastosowanie kulinarne, lecz także lecznicze. Jej bogactwem są przeciwutleniacze i związki siarki. Działa antybakteryjnie, a nawet przeciwnowotworowo. Zmniejsza stężenie złego cholesterolu i obniża ciśnienie krwi. Zawiera witaminy C i B6, dlatego też zalecana jest przy przeziębieniu i grypie. Cebula wzmacnia organizm i jego prawidłową florę bakteryjną. Wapń i krzem zawarty w cebuli wzmacniają kości.

Od wieków stosowana była w medycynie ludowej, szczególnie zewnętrznie. Żucie cebuli zapobiega próchnicy zębów. Wcieranie cebuli we włosy wzmacnia je i usuwa łupież. Z cebuli można robić domowe preparaty do przemywania na trądzik. Kilka kropli soku z cebuli pomaga na ból ucha. Z cebuli robimy także domowe syropy na przeziębienie i grypę.

Cebula - uprawa i pielęgnacja w ogrodzie

Cebulę możemy z powodzeniem uprawiać w ogrodzie, a nawet w skrzynkach balkonowych. Jednak uprawa cebuli jest dość pracochłonna. Możliwa jest uprawa z nasion lub z rozsady, albo przez sadzenie cebulek. Siew z nasion wymaga długiego okresu wegetacji, dlatego należy go wykonać wcześnie, w marcu lub w kwietniu. Siewki są odporne na nieduże przymrozki wiosenne.

Cebulę uprawia się jako roślinę jednoroczną lub dwuletnią. Najczęściej uprawa wykonywana jest w cyklu dwuletnim. Po pierwszym roku cebule wyrywa się i dosusza, a część przeznacza do zasadzenia w kolejnym roku. Niektóre odmiany uprawia się z siewu, jako ozime. Warto pamiętać, że cebula jest narażona na choroby i szkodniki. Dlatego też bardzo ważny jest płodozmian.

Z uwagi na płytki system korzeniowy cebula ma duże wymagania co do wody i wymaga podlewania. Jednak nie będzie rosła na glebie podmokłej i kwaśnej. Wymaga gleby zasobnej, szczególnie w potas, azot i fosfor. Najlepsze plony uzyskamy na glebach próchnicznych.

Cebula ma szerokie zastosowanie kulinarne. Jest uprawiana na całym świecie. Cebulę można uprawiać w ogródku, natomiast dymka udaje się także w skrzynkach balkonowych. Uprawa cebuli jest pracochłonna i dość trudna.

Cebula to warzywo znane na całym świecie. Od wieków jest uprawiana z uwagi na swoje wartości odżywcze. Ważne jest też to, że nie sprawia dużych trudności w trakcie hodowli. Jest, zatem idealną propozycją do ogrodu czy też przydomowego ogródka.

Cebula znana na całym świecie

Cebula biała czy też czerwona jest rośliną reprezentującą rodzinę amarylkowatych. Jej właściwa nazwa to czosnek cebula gdyż ten gatunek należy do rodzaju czosnek. Mimo tego w powszechnej świadomości utrwaliła się krótsza nazwa cebula.

Czerwona cebula czy też inne odmiany pochodzą prawdopodobnie z Azji Środkowej. Warto też dodać, że ta roślina nie występuje już w stanie dzikim. Obecnie jest uprawiana w niemal każdym państwie na świecie.

Witaminy zawarte w cebuli sprawiają, że to niepozorne warzywo wykazuje pewne właściwości lecznicze. Między innymi dlatego stała się tak popularna na całym globie. Drugim powodem jest jej szerokie zastosowanie kulinarne. Świetnie sprawdza się, jako dodatek do potraw. Tworzy się z niej również syrop, sok i wiele więcej. Nieco później wrócimy do tego tematu.

Cebula biała w ogrodzie

Cebula może być z powodzeniem uprawiana w ogrodzie lub przydomowym ogródku. Nie jest to trudne zadanie. Czerwona cebula czy też biała nie wymaga jakichś szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. Dosłownie kilka zasad uprawy pozwoli uzyskać dorodne cebule uzbrojone we właściwości lecznicze.

Cebula biała najlepiej rozwija się w glebie próchnicznej, optymalne pH nie powinno przekraczać 6,5. Opisywane warzywo można sadzić na trzy sposoby. Z siewu, rozsady i dymki, przy czym ostatnia metoda jest najczęściej stosowana.

Ziemia, w której znajdą się dymki powinna być zasilona nawozami. Najlepsze będą mieszanki bogate w wartości odżywcze. Dobrze też by zawierały potas i fosfor, ponieważ czerwona cebula potrzebuje tych składników. Stosując najlepsze nawozy zdrowie rośliny będzie zagwarantowane.

Sadzenie nie sprawia żadnych trudności. Trzeba tylko pamiętać o mocnym spulchnieniu gleby i odstępach między sadzonkami. Powinny one wynosić około 10 cm. To istotne, bowiem w trakcie rozwoju cebula biała znacznie zwiększy swoją objętość. Warto też wiedzieć, kiedy przeprowadza się zbiory. Znakiem tego, że cebula jest dojrzała jest złamany szczypior wyrastający ponad ziemię.

By cebula była dorodna i bogata w wartości odżywcze wymaga pielęgnacji. Najważniejszym zabiegiem jest regularne usuwanie chwastów z grządek. Przy tej czynności należy zachować ostrożność, bo małe cebulki są podatne na uszkodzenia.

Czy podlewanie cebuli jest konieczne? Odpowiedź jest bardzo prosta. Tylko w szczególnych przypadkach. Czerwona cebula czy jej inne odmiany, dobrze znosi brak wody. Nie przeszkadza tu nawet płytki system korzeniowy. Podlewanie jest, więc potrzebne tylko, gdy panuje susza.

Właściwości zielonej cebulki i innych odmian

Cebula występuje w czterech najpopularniejszych odmianach. Jest to odpowiednio, cebula biała, czerwona, cebula szalotka i cebula dymka. Ta ostatnia jest często określana, jako zielona cebulka. Każde z wymienionych warzyw posiada witaminy i wartości odżywcze. Pozytywnie wpływają na ludzkie zdrowie.

Właściwości zielonej cebulki są dość rozległe. Ma działanie bakteriobójcze, obniża ciśnienie krwi i wzmacnia organizm. Dodatkowo pozytywnie wpływa na włosy, skórę i paznokcie. To nadal nie wszystko. Kolejne właściwości zielonej cebulki to usuwanie nadmiaru wody z organizmu i zapobieganie zaparciom. Dymka zawiera mangan, potas, siarkę, fosfor, wapń, żelazo oraz witaminy A, B, C i E.

Właściwości zielonej cebulki już za nami. Warto teraz przejść do walorów najpopularniejszej cebuli białej. Roślina jak i tworzony z niej syrop i sok zwiera liczne wartości odżywcze. Podobnie jak odmiana opisywana powyżej są to witaminy z grupy A, B, C, E i dodatkowo K. Cebula zawiera też takie minerały jak wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód, cynk.

Właściwości lecznicze cebuli to na przykład zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka. To niepozorne warzywo zapobiega zakrzepom, nadciśnieniu oraz obniża poziom cholesterolu. Każdy, kogo zdrowie zostało nadwyrężone przez chorobę i antybiotyki powinien zainteresować się cebulą. Jej spożywanie wzmacnia organizm po kuracji z zastosowaniem silnych leków.

Syrop, sok i inne zastosowania kulinarne

Właściwości lecznicze i ich wpływ na zdrowie przyczyniły się do popularności cebuli. Oprócz tego liczą się też walory smakowe. Choć trzeba jasno stwierdzić, że nie każdy jest zwolennikiem tego aromatu. W każdym razie cebula jest powszechnie stosowana w kuchni. Rob się z niej na przykład syrop lub sok. Oba ekstrakty są bardzo pożyteczne dla zdrowia. Pite w czasie przeziębienia pozwalają szybciej zwalczyć chorobę.

Cebula stosowana jest też, jako dodatek do niezliczonej ilości potraw. Praktycznie w kuchni każdego kraju stosuje się ją. Cebula może być też jednym z podstawowych składników dania. Przykładem są bułki drożdżowe z cebulką na wierzchu. Występują też cebulowe powidła i wiele więcej dań. Warto, więc pamiętać, że to warzywo to nie tylko dodatek do potraw, syrop czy sok.