Cebula szalotka (czosnek askaloński) - uprawa, pielęgnacja, cena, zastosowanie

Co to jest szalotka? Kilka słów o gatunku

Cebula szalotka, czyli czosnek askaloński (allium ascalonicum)

Odpowiedź na pytanie: co to jest szalotka nie jest wcale taka trudna, pomimo tego, że jej nazwa może być dość skomplikowana. Chociaż na całym świecie rozpowszechniła się jej potoczna nazwa, w zasadzie na te fioletowawe cebulki powinno się mówić: czosnek askaloński. Ta należąca do roślin czosnkowatych roślina jest naprawdę wyjątkową przyprawą, która łączy w sobie sposób użycia typowy dla cebuli, wyjątkowy posmak czosnku, ale bez jego uciążliwego zapachu. Pochodzi z Izraela i Palestyny, jednak już w Średniowieczu rozpowszechniła się w Europie do tego stopnia, że jest elementem narodowych dań Francji. W Polsce jest mniej znana, powoli jednak wchodzi na miejsce, które wcześniej zajmowała cebula zwyczajna lub cebula dymka.

Czosnek askaloński wytwarza długie, wyprostowane i rurkowate liście, które zbiera się i wykorzystuje jak szczypiór. Jednak szalotka w pokroju przypomina trochę także czosnek – wyrasta jako zbiór niewielkich, otoczonych łuską cebulek ułożonych jedna obok drugiej. Jest to roślina wieloletnia, jednak uprawia się ją w cyklu dwuletni. Dobrze znosi spadki temperatur do około – 10 stopni Celsjusza, więc sprawdza się w naszych warunkach klimatycznych. Jeśli interesuje cię także uprawa kapusty, przeczytaj ten artykuł.

Szalotka – właściwości i zastosowanie

Skoro znasz już odpowiedź na pytanie, co to jest szalotka, czas powiedzieć o tym, jak można ją wykorzystać. Przede wszystkim warto wiedzieć, że są to rośliny lecznicze, a raczej o bardzo szerokich właściwościach prozdrowotnych. Osoby, które zaprosiły czosnek askaloński do swojej codziennej diety nie muszą obawiać się wrzodów żołądka i różnego rodzaju bakterii układu pokarmowego. Szalotka ma silne właściwości bakteriobójcze, jest najlepszym sposobem na pozbycie się Helicobacter pyroli.

Cebula szalotka swoje właściwości zawdzięcza olejkom lotnym, których ma dużo więcej niż cebula zwyczajna czy cebula dymka. Zawarte w niej flawonoidy wspierają pracę serca i usprawniają działanie układu krwionośnego. Jest to jedno z najzdrowszych warzyw, jakie możesz sobie wyobrazić.

Szalotka znajduje zastosowanie przede wszystkim w kuchni. Od wieków zachwycają się nią Francuzi, jest podstawą nadsekwańskich sosów na bazie czerwonego wina. Nadaje się także do innych potraw, czasami piecze się ją lub gotuje jako przystawkę. Można spożywać ją na surowo, podduszoną lub pieczoną, nie traci wtedy swoich właściwości leczniczych. Szalotka nie powinna być jednak smażona zbyt długo, ponieważ wtedy jej delikatny smak zmienia się w gorzkawy i niezbyt przyjemny. Jej szczypiorem jest cennym źródłem witaminy C i niezastąpionym składnikiem twarożków, past i jajecznic. Oczywiście najlepiej smakuje taki z własnego ogrodu, więc do dzieła. Skuś się i zacznij uprawiać własny czosnek askaloński.

Cebula szalotka – sadzenie i stanowisko

Gdzie kupić szalotkę – nasiona czy cebulki?

Gdzie kupić szalotkę, by zacząć uprawę? W ostatnich latach jej uprawa rozpowszechniła się tak szeroko, że w okresie sadzenia czy siewu można znaleźć ją niemal w każdym markecie. Roślina może być uprawiana zarówno z nasion, jak i poprzez podział cebul.

Jeśli zastanawiasz się, gdzie kupić szalotkę na uprawę, to zdecydowanie polecamy sprawdzone sklepy ogrodnicze. Możesz mieć pewność, że znajdujące się w nich cebulki są najlepszej jakości i odpowiednio zaprawione przed możliwymi chorobami grzybowymi. Unikaj kupowania ich w supermarketach czy małych sklepikach – mogą być źle przechowywane. Nasiona jednak możesz spokojnie kupować, pod warunkiem, że pochodzą od sprawdzonego producenta, który działa na rynku ogrodniczym od dłuższego czasu. Jeśli interesują cię także uprawa pomidorów, przeczytaj nasz artykuł: Sadzenie i uprawa pomidorów - co warto wiedzieć.

Uprawa szalotki z nasion jest nieco bardziej skomplikowana, dlatego większość osób decyduje się na sadzenie cebulek. Nasiona muszą być wysiane na rozsadniki i mogą zostać wysadzone na stałe miejsce dopiero po upływie kilku tygodni. Nasiona kiełkują bardzo wolno, dlatego na grządce mogą zostać błyskawicznie zagłuszone przez chwasty.

Jakie odmiany szalotki wybrać?

Zarówno nasiona, jak i cebule są dostępne w kilku odmianach. Różnią się one między sobą zwłaszcza kształtem cebulek, drobne różnice są także zauważane w obrębie zabarwienia i smaku. Niektóre z nich są nieco ostrzejsze, inne mogą być bardziej delikatne lub mają mniej wyczuwalny zapach.

Odmiany cieszące się największą popularnością na polskim rynku to te o zwiększonej odporności na mróz. Należy do nich rodzime ‘Toto’, wytwarzająca drobne cebulki o łagodnym smaku i złocistej łusce. Dużym uznaniem cieszą się także odmiany ‘Bonilla F1’ i ‘Primalis. Obie odmiany wyróżniają się delikatnym smakiem i kremowym, bardzo kruchym miąższem, świetnie sprawdzają się w wielu potrawach. Nieco bardziej ostre odmiany to ‘Matador F1’ i ‘Ambition F1’, których cechą charakterystyczną jest ciemna, lekko czerwona łuska. Każdej potrawie nadadzą wyjątkowego charakteru.

Szalotka: najlepsze stanowisko

Cebula szalotka nie jest szczególnie wymagającą rośliną. Najlepsze plony uzyskuje się na nasłonecznionych stanowiskach, jednak rodzaj gleby jest jej już zupełnie obojętny. Może rosnąć w zasadzie wszędzie, może poza ciężkimi gliniastymi podłożami i podmokłymi terenami. Czosnek askaloński to roślina, która jednak najlepiej będzie czuła się na zwięzłych, przewiewnych glebach o zwiększonej zawartości próchnicy i składników odżywczych.

Szalotki nie powinno się sadzić na obniżeniach terenu, do których napływa sporo wody. Roślina jest wrażliwa na niedostateczne nawodnienie, ale kałuże i ciągle mokre podłoże nie są dla niej najlepszym rozwiązaniem. Lubi podłoże o pH mieszczącym się w zakresie od 6 do 6,5. Warzywo warto sadzić w płodozmianie, bardzo dobrym poprzednikiem są dla niej warzywa dyniowate, kalafior, marchew i psiankowate. Po nich będzie się świetnie rozwijała. Unikamy natomiast sadzenia jej w miejscu po cebuli zwyczajnej czy czosnku, ponieważ wtedy jest większe prawdopodobieństwo pojawienia się chorób typowych dla roślin czosnkowatych. Jeśli interesuje cię także uprawa zwykłej cebuli w ogrodzie, przeczytaj ten artykuł.

Sadzenie szalotki krok po kroku

Cebula szalotka może być sadzona w dwóch terminach: jesienią, czyli w październiku i wczesną wiosną, najlepiej w kwietniu. Oba terminy mają swoje wady i zalety. Jesienna szalotka czasami zdąży się ukorzenić i wypuścić szczypiorek, a wtedy jest zdecydowanie bardziej podatna na przemarzanie. Jednak dzięki temu w momencie zbioru będzie nieco większa i szybciej będzie nadawała się do spożycia, niż ta z siewu wiosennego.

Chociaż cebulki są niewielkie, należy zachować między nimi znaczną odległość. Odpowiednia rozstawa pozwoli znacznie zwiększyć plon i lepiej poradzić sobie z zachwaszczeniem. Dlatego szalotkę sadzi się w rzędach oddalonych od siebie o 30 cm. Optymalna odległość między pojedynczymi cebulkami powinna wynosić 25 cm. Taką samą rozstawę stosuje się w przypadku rozsad wyhodowanych z nasion. Głębokość sadzenia to około 5 cm.

Od razu po posadzeniu wiosennym na kilka-kilkanaście dni możesz zastosować perforowaną agrowłókninę. Dzięki niej podłoże będzie dłużej wilgotne, a cebule będą miały sprzyjający rozwojowi mikroklimat. Zastosowanie takiego rozwiązania pozwoli na przyspieszenie zbioru o 7-10 dni.

Szalotka – pielęgnacja

Cebula szalotka: zabiegi pielęgnacyjne

Szalotka nie wymaga szczególnie dużo pielęgnacji. W zasadzie jest w tym podobna do cebuli zwyczajnej. W początkowej fazie wzrostu, kiedy jej system korzeniowy jest ułożony bardzo płytko, może potrzebować więcej wody. Poza tym nie trzeba jej podlewać zbyt często. Cebula szalotka także wymaga nawożenia, ale nie pogłównie, jedynie przed zasadzeniem. W tym przypadku świetnie sprawdzają się nawozy wieloskładnikowe, zawierające duże ilości potasu i fosforu. Potrzebne jest także nawożenie azotem, ale w średnich dawkach.

Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych jest odchwaszczanie ręczne. Już od pierwszych dni po posadzeniu należy pilnować, by chwasty nie zagłuszyły rozwoju rośliny – jest na to bardzo podatna. Aż do wykształcenia się potężnego szczypioru roślina może przegrywać konkurencję o światło i składniki odżywcze, co szybko odbije się na jej rozwoju.

Zbiór szalotki przypada na lipiec. Wcześniej już można pozyskiwać szczypiorek, który ucina się na bieżąco. W połowie lata ten powoli zasycha i to jest najlepszy znak, że można zacząć wykopywanie cebul. Przed spożyciem warto je dobrze wysuszyć na słońcu. Szalotki składają się z kilku podłużnych cebulek, które świetnie się przechowują. Te mniejsze idealnie sprawdzą się jako materiał siewny na następny rok.

Najpowszechniejsze choroby cebuli szalotki

Te rośliny lecznicze same w sobie są dość odporne na choroby. Wiele z nich można wyeliminować stosując odpowiednie zaprawianie przed siewem lub sadzeniem. Dowiedz się, czy tam, gdzie można kupić szalotkę, oferowane cebule są już poddane środkowi grzybobójczemu. Roślina jednak dobrze sprawdza się także w uprawach ekologicznych, chociaż akurat w tym przypadku czasami pada ofiarą białej zgnilizny cebul.