Cedr

Cedr - opis, występowanie, wymagania, sadzenie, cięcie

Drzewo cedrowe kojarzy się przede wszystkim z przekazów biblijnych i źródeł starożytnych, jako najcenniejsze drewno do budowy świątyń, statków i cennych mebli. Czy cedry występują do dziś? Czy można je sadzić w Polsce? Intensywna eksploatacja znacznie przetrzebiła lasy cedrowe, jednak rosną one do dziś. Nie są mrozodoprne, dlatego też w Polsce, w cieplejszych regionach sadzone są jako unikatowe drzewa ozdobne. Dowiedz się, czy warto posadzić cedr w twoim ogrodzie i jak należy go pielęgnować.

Czy cedr rośnie w Polsce

Cedr - gatunki i odmiany

Drewno cedru od wieków uważane było za najcenniejsze. Obecnie zaś cedry są zagrożone wyginięciem. Jest to długowieczne drzewo porastające górskie regiony. Rośnie głównie na Bliskim Wschodzie i w zachodniej Azji. Na świecie występuje tylko kilka gatunków tego drzewa. W skutek zmian klimatycznych na przestrzeni wieków powstały odmiany cedru w miejscach odizolowanych, jak cedr himalajski, atlaski, libański, cypryjski i inne. W Polsce cedr naturalnie nie występuje.

Wyróżnia się następujące gatunki cedrów:

• cedr libański,
• cedr cypryjski,
• cedr himalajski,
• cedr atlaski,
• cedr turecki.

Cedr jest drzewem iglastym, zimozielonym i należy do rodziny sosnowatych. Jest to okazałe drzewo, które średnio dorasta do 50 metrów wysokości. Cedry himalajskie mogą dorastać nawet do 75 metrów wysokości. Ma ono charakterystyczną poziomą koronę, gdyż gałęzie rosną niemal poziomo na boki. Młode drzewa mają pokrój piramidalny, zaś starsze mają spłaszczoną koronę mocno rozgałęzioną na boki. Cedr jest drzewem jednopiennym, czyli znajdują się na nim kwiaty męskie i żeńskie. Szyszki rosną do góry i mają długość od 5 do 10 cm.

Drzewo cedrowe - zastosowanie i właściwości

Od starożytności drewno cedrowe stosowane było do wznoszenia budowli i wyrobu mebli. W starożytności budowano z niego statki i świątynie. Jest ono lekkie, odporne na gnicie i aromatyczne. Ma intensywny czerwono brązowy kolor. W skutek intensywnej eksploatacji lasy cedrowe znacznie się zmniejszyły i obecnie niektóre gatunki uznawane są za zagrożone.

Obecnie szczególnie ceniony jest obecnie cedr kanadyjski, z którego pochodzi odporne czerwone drewno, które ma wyjątkowe właściwości, dzięki czemu świetnie nadaje się do budowy sauny, statków i łodzi. Jest ono lekkie, łatwe w obróbce i odporna na grzyby i pleśnie. Dlatego też cedr kanadyjski wykorzystywany jest do budowy saun, boazerii, desek tarasowych. Robi się z niego instrumenty muzyczne, specjalne materiały papiernicze i elementy budowlane. Drewno nadaje się zarówno do budowy elementów zewnętrznych, jak elewacje, jak i wewnętrznych. Cedr kanadyjski rośnie w stanie Kolumbia Brytyjska w Kanadzie. Co ciekawe, cedr czerwony, czy też cedr kanadyjski jest w zasadzie żywotnikiem olbrzymim (thuja plicata).

W XIX wieku cedry upowszechniły się w Europie Zachodniej jako drzewo ozdobne. Jednak nie jest to drzewo mrozoodporne, dlatego też uprawia się go w ogrodach i parkach tylko w łagodnym klimacie. W Polsce drzewo to jest unikatem, jako ozdoba w ogrodzie.

Mało kto wie, że cedr ma również właściwości lecznicze. Z odpadów produkcyjnych drewna z cedru himalajskiego robi się olejek cedrowy. Olejek ten jest tani, a mimo to bardzo długo utrzymuje on swój zapach i właściwości. Stosuje się go w celach prozdrowotnych na różne dolegliwości.

Najczęściej olejek cedrowy stosuje się w postaci inhalacji, aromaterapii oraz zewnętrznie do wcierania i masażu. Inhalacja z olejku cedrowego pomagają na kaszel. Aromaterapia pomaga przy bezsenności. Jednak generalnie olejek ten zalecany jest tylko do użytku zewnętrznego. Ma działanie antyseptyczne, rozkurczowe i przeciwzapalne, dlatego stosuje się go miejscowo do wcierania w bolące stawy lub miejsca skurczów. Stosuje się go na skórę, do masażu oraz robi się z niego kojące maści. Olejek ten jest stosowany także do perfumowania kosmetyków.

Czy w Polsce można uprawiać cedr jako drzewo ozdobne

Czy uprawa cedrów w Polsce jest możliwa? Polski klimat jest dla cedrów niesprzyjający i zbyt zimny. Drzewo to może przemarzać. Mimo to sprowadza się do Polski niektóre odmiany cedrów atlaskich, tureckich lub cypryjskich rosnące naturalnie w wysokich górach. Wbrew pozorom najbardziej wrażliwy na mrozy jest cedr himalajski. Możliwość jego uprawy w Polsce jest ryzykowna, jednak istnieją bardziej mrozoodporne odmiany, jak Karl Fuchs.

Cedr himalajski przypomina nieco tradycyjną choinkę, jednak jego gałęzie zwieszają się do dołu. Gałęzie i wierzchołek zwieszają się co nadaje drzewu ciekawy, nieco tajemniczy charakter. Ciekawą odmianą jest cedr himalajski Golden Horizon, który dorasta do zaledwie 4 metrów i początkowo ma pokrój krzewu. Starsze drzewa przyjmują kształt stożkowaty. Odmiana ta ma piękne żółto zielone igły.

Cedr atlaski nieco przypomina modrzew. Ma luźną koronę i niebieskozielone igły. Ciekawą rośliną jest cedr libański pendula, który dorasta do półtora metra wysokości i zwiesza się podobnie do wierzby płaczącej. Drzewo to jest niskie, lecz z biegiem lat rozrasta się na boki tworząc ciekawe, fantazyjne kształty.

Odmiany cedrów hodowlanych dorastają do około 10 metrów wysokości, zaś ich korona osiąga około 4 metry średnicy. Dlatego też mogą się sprawdzić w małym ogrodzie. Jednak cedry przede wszystkim przeznaczone są do parków i większych ogrodów. Świetnie wyglądają w grupie oraz jako soliter. Cedry świetnie wyglądają w ogrodach w stylu japońskim lub śródziemnomorskim, ale sprawdzą się także w przestrzeni w stylu wiejskim, nowoczesnym czy skalnym. Cedry można uprawiać również w pojemnikach, a także prowadzić jako drzewko bonsai. W donicach będą stanowiły ozdobę tarasu lub ogrodu. Zaletą cedrów jest łatwa uprawa i pielęgnacja. Cedry mają właściwości oczyszczania powietrza. Są przyjazne dla zwierząt.

Cedr - uprawa

Cedr jest drzewem egzotycznym o niskiej mrozoodporności. Większość gatunków i odmian cedru cechuje mrozoodpornośc 7b lub 7a. Dlatego też ich uprawa w Polsce jest ryzykowna. Najlepiej wybierać cedry do regionów, gdzie klimat jest cieplejszy, jak Polska południowa lub Pomorze Zachodnie. Bardziej przydatne do uprawy w Polsce są hodowlane odminay cedrów, które mają większą mrozodoporność.

Miejsce posadzenia cedru musi być ciepłe i osłonięte od wiatru. Cedr nie ma dużych wymagań glebowych. Wystarczy mu przeciętna ziemia ogrodowa, przepuszczalna.

Wymagania uprawowe cedru:

• stanowisko słoneczne,
• ziemia gliniasta, gliniasto piaszczysta,
• przeciętna ziemia ogrodowa, najlepiej żyzna, próchnicza,
• odczyn gleby od lekko kwaśnego do lekko zasadowego,
• mrozoodpornośc ograniczona do -12 stopni.

Największym problemem jest wrażliwość na mróz. Dlatego też szczególnie młode okazy trzeba starannie okrywać na zimę. Starsze drzewa lepiej radzą sobie z niską temperaturą. Innym rozwiązaniem jest uprawa cedrów w pojemnikach, które na zimę wstawiamy do chłodnego i widnego pomieszczania.

Cedr jest drzewem egzotycznym, które w Polsce nie występuje. Niegdyś wykorzystywane na cenne drewno. W Polsce sadzi się go jako drzewo ozdobne w cieplejszych regionach. Ma małe wymagania uprawowe, lecz jest wrażliwe na mrozy.

Cedr - popularne odmiany, uprawa, pielęgnacja, przycinanie drzewa cedrowego

Cedr – opis drzewa

Jak wygląda drzewo cedrowe?

Cedr Cedrus Trew jest okazałym drzewem iglastym, należącym do rodziny sosnowatych. Osiąga około 40 m wysokości. Zimozielone długie igły o długości do 6 cm oraz cylindryczne 13-centymetrowe szyszki wytwarzane są na rozłożystych gałęziach. Ojczyzną cedru są tereny basenu Morza Śródziemnomorskiego oraz tereny górskie Azji i Północnej Afryki. Jest drzewem długowiecznym, osiągającym wiek do 550 lat.

Jakie jest drewno cedrowe?

Drewno cedrowe charakteryzuje się pięknym wyglądem oraz przyjemnym zapachem. Należy do surowców łatwych w obróbce i niezwykle trwałych. W starożytności budowano świątynie, których było głównym budulcem. W cedrowych sarkofagach spoczywali władcy Egiptu. Drewno cedrowe służyło do budowy statków. Obecnie znajduje równie szerokie zastosowanie. Wyrabia się z niego sklejki, używa do produkcji forniru, parkietów oraz płyt wiórowych i pilśniowych. Szczególnie cenione są cedrowe meble, instrumenty muzyczne, a także łodzie.

Z drewna cedrowego wykonuje się wiele ozdobnych detali i wyjątkowych przedmiotów użytkowych, np. pudelek do cygar, tzw. humidorów. Ich cedrowe wnętrze pozwala utrzymywać właściwą wilgotność cygar.

Właściwości cedru

Cedr dostarczał starożytnym Egipcjanom żywicy, stanowiącej główny składnik substancji konserwującej sarkofagi władców i dostojników państwowych.  Doceniano właściwości lecznicze rośliny. Olej z cedru, pozyskiwany z szyszek, łagodził ból zębów, służył do sporządzania maści na choroby skórne i rany. Wykorzystywany był do impregnowania materiału pisarskiego - papirusów. Współczesna medycyna również docenia niezwykłe właściwości rośliny. Wyciąg z cedru leczy stany zapalne, pomaga w zwalczaniu łupieżu i poprawia krążenie krwi. Olej z cedru, bogaty w witaminę E, wspomaga pracę serca i eliminację płytek miażdżycowych. Pomocny jest w leczeniu cukrzycy i dolegliwości reumatycznych. Olej z cedru, dodawany do potraw, np. sałatek, reguluje pracę układu pokarmowego. Z orzechów cedrowych sporządzane są preparaty, polecane przy wysiłku fizycznym. W sprzedaży dostępne są olejki cedrowe, do zastosowania w kąpieli oraz spożywczy olej z cedru.

Cedr w ogrodzie - stanowisko

Drzewo cedrowe może stanowić oryginalną ozdobę naszego ogrodu. Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że drzewo osiąga w naturalnych siedliskach wysokość do 40 m. Dostępne w sprzedaży odmiany są niższe. Cedr nie jest odporny na niskie temperatury. Uprawa uda się w rejonach o łagodniejszym klimacie, w zachodniej części Polski. Młode drzewo cedrowe w porze zimowej warto osłonić włókniną Najlepszym stanowiskiem są słoneczne i zaciszne zakątki, osłonięte przed zimnymi podmuchami wiatru. Drzewa preferują gleby przepuszczalne, wapienne. Cedry nie lubią towarzystwa innych roślin, dlatego najlepiej sprawdzą się w większych ogrodach jako solitery.

Cedr - popularne odmiany

Cedr libański – „boskie drzewo”

▪ Uprawa i pielęgnacja

Cedrus libani w naturalnych siedliskach Libii, Syrii, Cypru oraz południowej Turcji, osiąga około 30 m wysokości. Gęsta i rozłożysta korona cedru przyjmuje kształt piramidy. Pień, o średnicy do 2 m, pokryty jest brązową, łuskowatą i spękaną korą. Cedr wytwarza purpurowe kwiatostany żeńskie oraz kwiaty męskie, ujęte w złotobrązowe kotki. Owocami drzewa są 10 cm szyszki, dojrzewające w ciągu 2-3 lat. Drzewo cedrowe zaliczane jest do najpiękniejszych roślin, dlatego chętnie wybierane jest do naszych ogrodów. Ze względu na pokaźne rozmiary, uprawa najlepiej sprawdza się na dużych powierzchniach, w rejonach o łagodnym klimacie. Na terenach, gdzie występuje ostry klimat, można zasadzić roślinę do pojemników na balkonach i tarasach.

Cedr wspaniale ozdobi nieogrzewane zimowe ogrody oraz najbliższą przestrzeń - przycinane jako drzewko bonsai. Cedr libański bywa przycinany na żywopłoty, ale decydując się na takie zastosowanie, musimy zdać sobie sprawę, że roślina utraci swój oryginalny pokrój. Rośliny pojemnikowe możemy wystawić do ogrodu lub na balkony już wczesną wiosną. Rośliny na czas zimy powinny przebywać w pomieszczeniach, o temperaturze około 10 stopni Celsjusza. Ich pielęgnacja polega na odpowiednim podlewaniu. Wprawdzie nie musimy czynić tego zbyt często, ale nie wolno dopuścić do wysychania bryły korzeniowej, co doprowadzi do utraty igieł. Rośliny uprawiane w pojemnikach należy nawozić do marca do sierpnia. Obserwacja cedru pozwoli w porę wyeliminować szkodniki, jakimi są wełnowce. Cedr libański typowy dostępny jest w sprzedaży głównie na zamówienie.

▪ Rozpowszechnione na rynku odmiany to:

• Cedrus libani ‘Glauca” – drzewo o pokroju stożkowym, dorasta do 20 m wysokości. Zimozielone igły o długości 3 cm, przybierają kolor srebrzysty i niebieskawy. Na długopędach osadzone są pojedynczo, natomiast na krótkopędach występują w pęczkach. Cedr preferuje słoneczne i osłonięte stanowiska oraz umiarkowanie wilgotne podłoże. Pięknie wygląda w nasadzeniach samodzielnych jako soliter. Jest drzewem wolno rosnącym. Nadaje się do uprawy w cieplejszych rejonach kraju. Cena za 30 –centymetrowe sadzonki cedru libańskiego ‘Glauca’ to około 30 zł.
• Cedrus libani ‘Glauca pendula’ – jest odmianą o zwisających gałęziach, pokrytych srebrzystymi igłami, ujętymi w 2,5 cm pęczki. Jest drzewem niezwykle dekoracyjnym. Dorasta do 10 m wysokości. Ciekawą ozdobą są pionowo rosnące szyszki. Właściwa uprawa polega na zapewnieniu wolnej przestrzeni wokół drzewa, co jest możliwe w dużych ogrodach. Na mniejszej powierzchni drzewo cedrowe możemy prowadzić kolumnowo lub przy ścianie budynku jako roślinę okrywową. Pielęgnacja ‘Glauca penduli’ polega na zapewnieniu szerokim bocznym gałęziom podpór, co zapobiegnie ich uszkodzeniu. Cedr wymaga słonecznego stanowiska oraz podłoża o lekko kwaśnym pH. Cena za sadzonki 70 cm to około 70 – 80 zł.
• Cedrus libani ‘Aurea’ – to odmiana wiecznie zielona, w naszych warunkach klimatycznych osiągająca 8 – 10 m wysokości. Drzewo wyróżnia się niezbyt regularnym stożkowatym pokrojem. Młode igły wybarwione są na żółty kolor, stopniowo zielenieją. Cedr zdobią brązowozielone cylindryczne szyszki. Cena sadzonki cedru libańskiego odmiany ‘Aurea’, o wysokości około 170 cm, to 230 zł.

Cedr himalajski Cedrus deodara

Należy do rodziny sosnowatych. Ten rodzaj cedru można spotkać w terenach górzystych, na wysokości do 1500 m n.p.m. W Polsce drzewo dobrze znosi niskie temperatury, jedynie młode rośliny należy okrywać. Cedr himalajski jest pięknym drzewem, o pokroju stożkowatym i zwisających pędach, w naturalnych warunkach dorastającym do 50 m wysokości. W naszym kraju chętnie sadzony jest w ogrodach i parkach, dorastając do 12 - 25 m wysokości. Cedr himalajski charakteryzują miękkie igły, o długości około 4 cm, ułożone spiralnie i zebrane w pęczki. Igły mogą przybierać różne odcienie – od niebieskozielonego, żółtozielonego, żółtego do szaroniebieskiego. Dekorację drzewa stanowią również 10-centymetrowe szyszki, o zabarwieniu niebieskawym, zmieniającym się na czerwonobrązowe.

Cedr himalajski posiada atrakcyjne odmiany, nadające się do uprawy w mniejszych ogrodach:

• ‘Aurea’ – wspaniałe drzewo do uprawy w ogrodach, osiągające około 5 m wysokości. Ozdobą są złociste igły. Odmiana ‘Aurea’ jest wrażliwa na niskie temperatury, stąd wymaga zacisznego o osłoniętego stanowiska.
• ‘Feelin Blue’ – w ciągu 10 lat wzrostu osiąga niewielkie rozmiary – wysokość około 1 m oraz szerokość do 2,5 m. Jest drzewem o pokroju kopulastym i zwisłym, wytwarza niebieskozielone igły. Nazywany bywa cedrem „płaczącym”.
• ‘Golden Horizon’ – dorasta do 5 m wysokości. Na poziomo rozłożonych konarach wytwarza żółte szpilki. Uprawa cedru udaje się za zachodzie kraju, w łagodniejszym klimacie.
• ‘Karl Fuchs’ - należy do odmiany odpornej na niskie temperatury. Drzewo dorasta do 10 m wysokości. Drzewo zdobią szaroniebieskie igły.

Cedr syberyjski – właściwości

• Cedr syberyjski = sosna syberyjska Pinus Cibrica – jest długowiecznym drzewem z rodziny sosnowatych. Cedr rośnie na obszarach tajgi, w górach Uralu i na Dalekim Wschodzie. Cedr syberyjski dorasta do 40 m wysokości. Sprawia wrażenie rośliny „puszystej”, dzięki pęczkom zielononiebieskich igieł, wytwarzanych na krótkopędach. Szczególe właściwości cedru cenione były w medycynie ludowej. Niewielkie trójkątne orzeszki cedrowe bogate są w witaminy E, D oraz B. Zawierają również olej cedrowy. Mogą być spożywane na surowo, przyrządza się z nich mleko, śmietanę, cedrowe masło, a także mąkę. Właśnie ze względu na tak niezwykłe właściwości, cedr syberyjski od najdawniejszych czasów nazywany bywa „drzewem-żywicielem”.