Co sadzić w podwyższonych grządkach ogrodowych?

Podniesione grządki to rozwiązanie, które znajduje zastosowanie zarówno w złożonych systemach rolniczych, jak i niewielkich ogródkach działkowych. Uprawa roślin jadalnych w skrzyniach jest zgodna z założeniami permakultury oraz idei „square foot gardening”, czyli ogrodnictwa zgodnego z naturą i uprawianego na obszarze o powierzchni niecałego metra kwadratowego.

Sprawdź, jak zrobić podwyższone grządki i co w nich zasadzić.

Czym są podwyższone grządki?

Podwyższone grządki mogą być wykonane z różnych materiałów. Najczęściej sięgamy po naturalne drewno (heblowane lub nieheblowane deski) oraz elementy kompozytowe. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by konstrukcja wzniesionej grządki była wykonana z nowoczesnych tworzyw sztucznych lub bloczków betonowych czy z cegieł. Tutaj wszystko zależy od Ciebie i Twojego pomysłu na ogród!

Szeroki wybór podwyższonych grządek gotowych do ustawienia w ogrodzie znajdziesz w OBI.

Dlaczego warto zainwestować w podwyższone grządki? Bo to świetny sposób na uprawę roślin jadalnych oraz ziół w maksymalnie efektywny i estetyczny sposób. Poznaj najważniejsze zalety podniesionych grządek:

• Doglądanie i pielęgnowanie warzyw, owoców i ziół uprawianych w skrzynkach jest łatwiejsze – w przypadku najwyższych grządek nie musisz kucać i schylać się podczas plewienia, podlewania i nawożenia. To świetne rozwiązanie dla seniorów i osób z niepełnosprawnością ruchową.
• Wydłużenie sezonu rolnego i obfitsze plony – wyższa wilgotność i temperatura podłoża oraz fakt, że rośliny sadzone są dość ciasno (dorosłe formy stykają się ze sobą), sprawia, że w podwyższonych grządkach wytwarza się optymalny mikroklimat do rozwoju i wzrostu roślin, z odpowiednią wilgotnością (bez konieczności częstego podlewania) i skutecznym zapobieganiem rozwojowi chwastów. Uprawa w skrzyniach jest również niezależna od wyjaławianej w tradycyjnych uprawach ziemi.
• Ochrona uprawy przed uszkodzeniami – rośliny jadalne uprawiane na podwyższonych grządkach nie są narażone na przypadkowe zdeptanie czy zniszczenie przez psa. Jedynie koty, jak to mają w swoim zwyczaju, nic nie robią sobie z Twoich starań. Dlatego w początkowym okresie uprawy, po wysianiu nasion lub zaimplementowaniu sadzonek, zwróć uwagę, czy koty nie potraktowały skrzynki jako… podwyższonej kuwety.
• Zachowanie porządku i estetyki w ogrodzie – kompaktowa forma podwyższonej grządki sprawia, że wszystko, co dotyczy uprawy roślin, dzieje się wewnątrz skrzyni. Masz łatwy dostęp do wszystkich roślin bez konieczności wchodzenia w grządki, ubijania i roznoszenia ziemi.

Co jest potrzebne, aby zrobić podwyższone grządki?

Wykonanie najprostszych drewnianych grządek wzniesionych nie jest szczególnie trudne czy pracochłonne. Jak zrobić podwyższone grządki drewniane? Wystarczy przygotować kilka desek o odpowiedniej długości i szerokości (zgodnie z projektem) oraz dobrać elementy mocujące i kantówki. Następnie wyrównać podłoże, na którym będzie stała grządka, i krok po kroku zmontować konstrukcję. Oryginalne wysokie grządki w duchu zero waste można zrobić m.in. z drewnianych palet.

Zdecydowanie bardziej skomplikowane będzie stworzenie wieloletnich grządek podwyższonych z betonu lub cegieł. Jak zbudować grządki z betonu, cegieł lub gazonów? W tym przypadku mogą się przydać inżynierska wiedza i murarskie doświadczenie, a samą pracę najlepiej rozłożyć na 2–3 dni, aby dać czas poszczególnym warstwom na solidne związanie się ze sobą. Ten rodzaj wzniesionych grządek, ze względu na nakład pracy i koszt materiałów, będzie również stosunkowo drogi.

Najprostszym sposobem na podniesione grządki jest zakup gotowych konstrukcji (opcjonalnie zestawów do samodzielnego złożenia). Wówczas jedynym, o co musisz zadbać, jest wypoziomowanie podłoża przed ustawieniem skrzyni i zabezpieczenie materiałów do wypełnienia skrzyni.

Czym wypełnić podwyższone grządki? Sprawdź, czy masz wszystko!

• Zabezpieczenie dna – podwyższoną grządkę możesz ustawić bezpośrednio na gruncie (bez dodatkowych stelaży czy kotw), ale z zastosowaniem izolacji: dziurkowanej folii lub geowłókniny oraz siatki o drobnych oczkach (dzięki czemu zapobiegniesz przechodzeniu do wnętrza skrzynki m.in. kretów i nornic).
• Materiał na poszczególne warstwy, dzięki którym uzyskasz żyzne podłoże do uprawy roślin jadalnych: grubsze gałęzie, patyki i trociny (to tzw. warstwa drenażowa); drobne gałązki, liście, odpady roślin (warstwa odżywcza); kompost lub ziemia torfowa (warstwa stabilizująca dla korzeni roślin) – dwie pierwsze warstwy należy przykryć ziemią gruntową, która przyspieszy rozkład i ustabilizuje całość.
• Podłoże dopasowane do roślin, które chcesz zasadzić w danej skrzyni – w zależności od potrzeb i rodzaju roślin możesz sięgnąć po gotowe podłoże lub wymieszać ziemię z kompostem.
• Sadzonki lub nasiona.

Wszystko gotowe? Czas zaplanować wysiew i sadzenie!

Jakie warzywa sadzić w podwyższonych grządkach ogrodowych?

Podwyższone grządki to gwarancja uprawy pod pełną kontrolą i z możliwością dopasowania podłoża do potrzeb poszczególnych roślin (również w ramach jednej grządki, poprzez wykonanie separatorów z cienkich desek). Już wkrótce możesz cieszyć się zdrowymi plonami ze swojego ogródka. Co można sadzić w podwyższonych grządkach? Przede wszystkim warzywa, choć miłośnicy owoców i świeżych ziół również mogą postawić na uprawę w skrzyniach.

Warzywa do uprawy na wzniesionych grządkach:

• sałata,
• rzodkiewka,
• marchewka,
• pietruszka,
• cebula (różne rodzaje),
• buraki,
• kalarepa,
• pomidory (przede wszystkim koktajlowe),
• ogórki,
• dynie i cukinie.

Uprawa roślin wieloletnich w podniesionych grządkach wymaga dodatkowego zabezpieczenia ich korzeni przed przymrozkami i mrozami. Po wykonaniu odpowiedniej izolacji na podniesionych grządkach możesz z powodzeniem uprawiać między innymi truskawki i poziomki.

Jak zaplanować uprawę warzyw w skrzynce?

Planując uprawę warzyw w podniesionych grządkach, weź pod uwagę własne preferencje (to jasne!) oraz docelową wielkość roślin i samych warzyw. W niewielkim ogródku, w którym postawisz 2–3 podniesione grządki, najlepiej zdecydować się na uprawę warzyw, które nie zajmują wiele miejsca i są spożywane na surowo, w krótkim czasie po zbiorze. Te kryteria spełniają przede wszystkim sałaty i rzodkiewki, ale również pomidorki koktajlowe czy ogórki.

Kupując nasiona wybranych warzyw, sprawdź sugerowany okres wysiewu, który najczęściej wynosi około 2–4 tygodnie. Pamiętaj, że nie musisz wysiać wszystkich nasion od razu! Dosiewając nasiona co kilka dni, zyskasz dostęp do świeżych warzyw przez dłuższy czas – będą dojrzewać w kilkudniowych odstępach, a nie wszystkie naraz.

Daty wysiewu najpopularniejszych warzyw ogródkowych:

• cebula – I połowa kwietnia,
• cukinia – II połowa maja,
• dynia – II połowa maja,
• koper – II połowa kwietnia dla zbiorów letnich oraz sierpień dla zbiorów jesiennych,
• marchew – marzec, kwiecień, maj, czerwiec,
• pietruszka – od marca do I połowy kwietnia,
• burak ćwikłowy – kwiecień/maj dla zbiorów letnich, czerwiec / początek lipca dla zbiorów jesiennych,
• ogórek – maj,
• rzodkiewka – marzec/kwiecień,
• sałata – marzec/kwiecień.

Podczas projektowania układu warzyw w skrzynkach weź pod uwagę fakt, że niektóre rośliny mogą na siebie oddziaływać pozytywnie (stymulując się wzajemnie do rozwoju i wzrostu), a inne negatywnie lub… po prostu sobie przeszkadzać.

Decydując, kto obok kogo powinien usiąść na grządce, przeanalizuj długość i rozłożystość korzeni roślin (sadź obok siebie te, które korzystają z zasobów podłoża na różnych poziomach) oraz naturalnych wrogów (sadź obok siebie rośliny, które będą odstraszać szkodniki atakujące kolegów i koleżanki z grządek obok). Bezkonkurencyjnym zawodnikiem w tej kwestii jest skromny czosnek, który odstrasza większość potencjalnych szkodników.

Przykłady? Proszę bardzo: ogórek i pomidor lubią towarzystwo buraka i cebuli, marchewka dobrze rośnie w pobliżu cebuli, kalarepy i kapusty pekińskiej, obok tej ostatniej świetnie czuje się również pietruszka, pod warunkiem, że w sąsiedztwie nie rośnie marchewka.

Jakie zioła uprawiać w podwyższonych grządkach ogrodowych?

Zioła uprawiane w skrzynkach są nie tylko wyjątkowo aromatyczne, ale również świetnie się prezentują. Jeśli zdecydujesz się na wysianie lub zasadzenie ziół w skrzynkach, musisz pamiętać o specyficznych potrzebach tych roślin.

Zioła preferują stanowiska słoneczne (wygrzewanie się w słońcu pozytywnie przekłada się na ich aromatyczność) i osłonięte od wiatru. Dlatego najlepiej rosną w podniesionych grządkach usytuowanych przy południowej ścianie domu, garażu lub altany. Jeśli chodzi o zapotrzebowania glebowe – większości ziół najbardziej odpowiada łatwo nagrzewające się podłoże próchnicze, przewiewne i zawierające sporo wapnia.

Do najpopularniejszych ziół jednorocznych, które możesz uprawiać na podniesionych grządkach, należą:

• bazylia,
• majeranek,
• koper,
• rukola,
• cząber,
• kolendra.

W podniesionych grządkach możesz również zasadzić zioła wieloletnie (m.in. oregano, lubczyk, miętę, rozmaryn czy tymianek), pamiętając jednak o dodatkowej izolacji termicznej przed chłodem. W tym przypadku warto również zadbać o ochronę przed wiatrem.

Podsumowanie

Podwyższone grządki to wygodny sposób na estetyczną uprawę roślin jadalnych w każdym ogrodzie. Można je zrobić z drewnianych desek, bloczków betonowych, gazonów lub cegieł. Po ustawieniu konstrukcji na wypoziomowanym podłożu i wypełnieniu jej kolejnymi warstwami (drenażową, odżywczą, stabilizującą i podłożem pod konkretne rośliny) możesz zaplanować siew lub sadzenie sadzonek.

Trzymamy kciuki za obfite plony!