Bez czarny

Czarny bez bez tajemnic – właściwości lecznicze, zastosowanie i inne porady

Czarny bez (sambucus nigra) to jeden z najbardziej znanych i rozpowszechnionych krzewów, które rosną w Europie. Czarny bez był znany już w starożytności, a jego właściwości lecznicze okazały się wręcz nieocenione. Sprawdźmy jakie wartości i działanie ma ten popularny krzew.

Jeśli zdecydujesz się na uprawę tej rośliny w ogrodzie, może zainteresuje cię także nalewka z czarnego bzu?

Czarny bez - pochodzenie

Pochodzenie i charakterystyka czarnego bzu

Czarny bez (sambucus nigra) jest jednym z najbardziej pospolitych krzewów w Polsce. Pochodzi z Północnej Afryki i Zachodniej Azji. W Polsce czarny bez najczęściej można spotkać na obrzeżach dróg, pól i lasów, a także na nieużytkach. Ze względu na to, że jest bardzo popularnym krzewem, uzyskał na przestrzeni lat wiele różnych nazw. Najbardziej znaną jest dziki bez.

Zarówno dawniej jak i teraz dziki bez był ceniony ze względu na właściwości lecznicze. Posiadał jednak też ciemną stronę. Z uwagi na to, że jego niedojrzałe owoce posiadają substancje toksyczne, był często powiązany z praktykami magicznymi.

Czarny bez może być wysokim krzewem lub drzewem. Posiada grube, proste pędy i pokryty jest jasnoszarą korą. Dziki bez kwitnie w maju, co jest oznaką nadchodzącego lata. Jego kwiaty są biało-kremowe. Owoce przybierają kolor czarno-fioletowy i dojrzewają w zwisających owocostanach do października. Czarny bez posiada wyjątkowo mocny i specyficzny zapach. Jeśli interesuje cię także uprawa pigwy, przeczytaj ten artykuł.

Uprawa i pielęgnacja dzikiego bzu

Uprawa czarnego bzu

Czarny bez jest niezwykle tolerancyjną rośliną. Lubi stanowiska słoneczne lub półcień. Gleba nie musi być zbyt urodzajna, ale kiedy jest żyzna i bogata w składniki pokarmowe zasobne w azot, sprzyja to wzrostowi rośliny. Niestety długotrwała susza nie służy dzikiemu bzu.

Dziki bez można rozmnażać z nasion, które pobiera się z dojrzałych owoców i sieje się w okresie jesieni bezpośrednio do ziemi. Kiedy wiosną siewki wschodzą, należy je przerzedzić zostawiając między nimi około pół metra wolnego miejsca. Czarny bez można również rozmnożyć z sadzonek. Wystarczy w okresie jesieni pobrać część pędów mających 3-4 liście, które umieszczamy w ziemi. Po roku sadzonka powinna zostać posadzona w docelowe miejsce. Warto zauważyć, że dziki bez nie lubi przesadzania, ale jest bardzo odporny na zanieczyszczenia powietrza.

Czarny bez najlepiej sadzić wiosną. Miejsce powinno być nawiezione kompostem. Po posadzeniu krzewu powinniśmy go obficie podlać. Trzeba to czynić regularnie przez okres jednego roku, ponieważ dziki bez ma dosyć płytki system korzeniowy. Ze względu na to, że dziki bez może osiągać spore rozmiary, należy go sadzić w odległości około 8 metrów od innych roślin.

Pielęgnacja czarnego bzu

Czarny bez lubi podsypywanie nawozem azotowym i kompostem. Przełoży się to na kwitnienie i wzrost owoców. Dobrze jest też roślinę ściółkować, ponieważ posiada płytki system korzeniowy. Ściółka na dłużej zatrzyma wilgoć. Dodatkowo zapobiegnie rozwojowi chwastów.

Aby zapewnić sobie największe zbiory owoców, czarny bez powinien być w okresie zimy mocno przycięty. Jeśli chcemy, aby zachował swoje walory dekoracyjne, starsze pędy również należy wycinać, a młode przycinać w połowie długości. Jeśli interesuje cię także uprawa wiśni w ogrodzie, porady na jej temat znajdziesz w tym artykule.

Dziki bez nie jest narażony zbyt mocno na działanie szkodników i chorób. Czasami roślina może być porażona mszycami. Często owoce czarnego bzu są spożywane przez ptaki. Dlatego bardzo przydatna może okazać się siatka zabezpieczająca, nałożona na krzew.

Szerokie zastosowanie lecznicze czarnego bzu

Właściwości lecznicze

Dziki bez jest jedną z najbardziej znanych roślin leczniczych. Jest nie tylko nazywanym bzem dzikim, ale również bzem lekarskim. Już Hipokrates polecał sok z bzu jako środek moczopędny, a wywarem z korzeni leczył obrzęki.

W zależności od części krzewu, każda z nich zawiera różne drogocenne składniki. Kwiaty czarnego bzu są bogate w kwasy organiczne, garbniki, sole mineralne, olejki eteryczne i flawonoidy. Owoce w sowim składzie zawierają cukry, garbniki, pektyny, witaminy A, B, C, pierwiastki i związki mineralne jak żelazo, wapń i fosfor.

Suszone kwiaty, z których sporządza się napar, mają właściwości przeciwgorączkowe i wykrztuśne. Dzięki temu świetnie sprawdzają się przy przeziębieniach, a także w chorobach dróg oddechowych. Wykazują one też działanie moczopędne, co pozwoli uporać się z problemami dróg moczowych. Wyciągi z czarnego bzu korzystnie działają na stany zapalne skóry.

Zastosowanie lecznicze czarnego bzu sprawdza się w problemach bólowych. Dziki bez jest pomocny w leczeniu zapalenia nerwów rwy kulszowej czy migrenie. Owoce działają przeciwzapalnie, oczyszczają organizm z toksyn, a także wspomagają pracę układu trawiennego i nerek. Działają lekko przeczyszczająco i regulują trawienie. Osoby ze skłonnościami do zaparć powinny regularnie pić napar z owoców lub kwiatów. Zastosowanie lecznicze czarnego bzu sprawdza się również w profilaktyce antynowotworowej, ponieważ dziki bez zawiera antocyjany. Jeśli interesuje cię także uprawa moreli, przeczytaj ten artykuł.

Kolejnymi elementami krzewu, które również mają działanie lecznicze są kora i liście. W liściach znajdziemy witaminę C i kwasy organiczne. Zastosowanie lecznicze czarnego bzu sprawdza się również w ochronie komórek przed wolnymi rodnikami. Bez zawiera również kwercetynę, która skutecznie obniża poziom glukozy we krwi. Dzięki temu zastosowanie lecznicze czarnego bzu jest wskazane w profilaktyce cukrzycy.

Sok z owoców czarnego bzu, syrop i inne produkty z czarnego bzu

Zastosowanie lecznicze czarnego bzu trafiło również do kuchni. Produkty z czarnego bzu mają właściwości dietetyczne i lecznicze. Dojrzałe jagody czarnego bzu są świetnym składnikiem do różnego rodzaju konfitur, dżemów lub soków. Owoce można wysuszyć i ugotować z nich herbatę lub dodać do innych potraw. Natomiast z kwiatów można przyrządzić syrop lub dodać je świeże bezpośrednio do ciasta. Syrop z kwiatów czarnego bzu idealnie wspomaga leczenie chorób.

Sok z owoców czarnego bzu i syrop

Najbardziej popularny jest sok z owoców czarnego bzu, a także syrop z kwiatów czarnego bzu. Trzeba pamiętać, że owoce czarnego bzu nie powinny być spożywane na surowo, ponieważ mogą wywołać różne przykre dolegliwości. Jednak po ugotowaniu negatywne właściwości znikają. Aby wykonać syrop z czarnego bzu należy przygotować kilogram owoców i niecały kilogram cukru. Do sporządzenia syropu dodajemy odrobinę wody. Jagody czarnego bzu powinny być oczyszczone i odizolowane od owoców niedojrzałych. Następnie owoce mieszamy z cukrem, wodą i gotujemy je pod przykryciem aż puszczą sok, który przecedzamy przez sitko. Gorący syrop przelewamy do słoików, które odstawiamy w chłodne miejsce. Po otwarciu syrop powinien być przechowywany w lodówce.

Przepis na sok z owoców czarnego bzu

Sok z owoców czarnego bzu gotujemy z większą ilością wody. Należy pamiętać, aby gotowanie odbywało się możliwe krótko. Nie tracimy wtedy witamin. Sok z owoców czarnego bzu posiada niezwykłe właściwości lecznicze. Jego działanie sprawdza się przy pierwszych symptomach złego samopoczucia. Wystarczy co około 1,5 godziny popijać dwie łyżki soku. Sok z owoców czarnego bzu można również podawać dzieciom dwa razy dziennie. Ze względu na swoje działanie orzeźwiające można dodawać go do herbaty lub robić z niego lemoniadę. Przetwory z bzu czarnego nie tylko są dobre dla zdrowia, ale też dobrze smakują. Jeśli interesuje cię także uprawa malin w ogrodzie, porady znajdziesz w tym artykule.

Inne przepisy z czarnym bzem

Dziki bez sprawdził się również w kosmetologii. Poprawia on ukrwienie skóry i doskonale wpływa na jej kondycję. Wygładza zmarszczki, wybiela piegi, a także łagodzi oparzenia słoneczne. Kosmetyki na bazie czarnego bzu są odpowiednie dla każdej cery. Kwiaty czarnego bzu będą idealnym składnikiem do maseczki, która rozjaśnia przebarwienia. Wystarczy suszone kwiaty bzu zagotować w wodzie. Kwiaty przekładamy na gazę, którą nakładamy na twarz na 15 minut. Na oparzenia słoneczne korzystna będzie kąpiel z dodatkiem kwitaów czarnego bzu lub z kwiatów dzikiego bzu. Dziki bez idealnie sprawdza się również w walce z cellulitem, ponieważ kwiaty bzu wspomagają krążenie i rozgrzewają.

Duża zawartość witaminy C świetnie działa na włókna kolagenowe, a dodatek rutyny uszczelnia naczynia włosowate zwiększając elastyczność ścianek. Kwiaty w woreczku należy dodać do kąpieli i leżeć około 15 minut. Kwiaty czarnego bzu mogą również posłużyć do wykonania z nich maści na dłonie i usta, a także kremów nawilżających. Z kwiatów dzikiego bzu i czarnego można robić również płukanki do ciemnych włosów, które odżywią i nadadzą im połysk, ale także świetnie sprawdzą się przy włosach suchych.

Czarny bez jest fantastycznym i nietuzinkowym krzewem. Jego wszechstronne zastosowanie i dobroczynne walory zdrowotne sprawiają, że jego uprawa powinna być prowadzona na szeroką skalę.