Czereśnia

Czereśnia - odmiany, opis, wymagania, szkodniki, porady praktyczne

Czereśnia to nazwa zwyczajowa, od łacińskiego Cerasus. Za prawidłową uznaje się nazwę wiśnia ptasia. Chociaż rośnie w Polsce dziko, to jest znana przede wszystkim jako drzewo uprawiane dla smacznych owoców. Podobnie jak wiśnia ma atrakcyjne, białe lub różowawe kwiaty. Nadaje się również na ozdobę ogrodu i źródło własnych owoców.

Czereśnia – charakterystyka

Czereśnia to drzewo owocowe, które świetnie radzi sobie w strefie umiarkowanej Europy i Azji. Została też zaadoptowana jako drzewo uprawowe w Australii i Ameryce Północnej. Jest dzikim gatunkiem wiśni (wiśnia ptasia). Oprócz tego, że można ją znaleźć w lasach i zaroślach Polski, jest też chętnie uprawiana ze względu na smaczne owoce. Niektórzy sadzą czereśnię jako drzewo ozdobne. Atrakcyjnie wyglądają zarówno białe lub różowe kwiaty jak i okrągłe, kolorowe owoce. Dekoracyjny walor mają też wrzecionowate, błyszczące liście.

Chociaż dzikie czereśnie mogą być gorzkawe i zawierają mało miąższu, to kultywary są zwykle wyjątkowo słodkie i aromatyczne. W porównaniu z wiśniami twardsze, bardziej kruche i mniej soczyste. Oba gatunki nadają się do deserów i przetworów.

Oprócz owoców w przemyśle wykorzystuje się drewno tych drzew.

Może osiągać wysokość 25 m, chociaż zwykle jest niższa. W ogrodzie czy na działkach często uprawia się odmiany mniejsze, o pokroju i wysokości krzewu.

W zależności od odmiany czereśnie owocują od późnej wiosny do połowy lata.

Odmiany uprawiane w sadzie i w ogrodzie

Skuteczna uprawa czereśni wymaga pewnej wiedzy. Czereśnia ma wymagania jeżeli chodzi o stanowisko i glebę. Niektóre odmiany lepiej owocują, ale są mniej odporne na choroby i mróz. Inne mogą być bardziej odporne, ale nie mieć tak atrakcyjnych owoców. Przede wszystkim zaś zwraca się uwagę na właściwości owoców i kiedy następuje owocowanie. Dlatego dobór konkretnego kultywaru jest tak ważny kiedy zabieramy się za uprawę tego drzewka owocowego. Warto jeszcze dodać, że niektóre odmiany potrzebują dodatkowych odmian zapylających. Oto kilka popularnych czereśni:

• Burlat – wczesna odmiana o silnym wzroście. Dojrzałość zbiorczą osiąga na początku czerwca. Owocowanie następuje już po trzech latach. Średnio odporna na mróz. Owocuje umiarkowanie, ale owoce są duże i smaczne. Kolor ciemnoczerwony. Można ją zapylać czereśnią Vega i Rivan. Popularna do sadzenia zarówno w sadzie jak i w ogrodzie.
• Buttnera Czerwona – średnio-późna (dojrzewa w I połowie lipca), mrozoodporna; owocuje obficie i szybko rośnie. Owoce są czerwone, z żółtymi przebarwieniami. Może być zapylana przez drzewko tej samej odmiany (ale nie jest samopylna), Van lub Vega. Dobra do posadzenia w ogrodzie. W sadzie może sama być drzewkiem zapylającym dla innych odmian.
• Kordia – jedna z późniejszych odmian. Owoce dojrzewają w połowie lipca. Są charakterystycznie duże owoce (nawet do 9 gram), ciemnoczerwone, o sercowym kształcie. Owocuje co roku, dość obficie. Rośnie średnio silnie. Mrozoodporna, ale na zimę należy zakryć młode pędy. Zapylana przez odmiany Van, Regina. Poradzi sobie w ogrodzie, chętnie wybierana przez początkujących plantatorów. Jej owoce są dobrze znane na rynku.
• Regina  - odmiana późno owocująca (połowa lipca). Chętnie wybierana do profesjonalnych sadów. Drzewo bardzo się rozrasta, dlatego nie jest najlepszym wyborem dla właścicieli małych działek i ogródków. Owoce duże, kuliste. Może być zapylana przez odmiany takie jak: Sam, Schneidera Późna, Hedelfińska czy Bianca. Średnio odporna na mróz.
• Rivan – owocuje obficie, co roku. Owoce pojawiają się już na przełomie maja i czerwca. Mają sercowaty kształt i kolor ciemnowiśniowy. Może być zapylana m.in. przez odmiany Vega i Burlat. Mrozoodporna. Raczej wybierana do plantacji.
• Summit – odmiana późna (owocowanie w połowie lipca). Ma bardzo duże owoce (10-11 g), odporne na transport i przechowywanie. Przede wszystkim znana jako odmiana sadownicza, ale nadaje się też do ogrodów. Pochodzi z Kanady i jest bardzo odporna na mrozy. Zapylana m.in. przez odmiany Vega, Sam, Regina, Buttnera Czerwona.
• Vega – odmiana wczesna, o silnym wzroście. Odporna na mróz. Chętnie wybierana jako zapylacz dla innych odmian. Sama może być zapylana m.in. przez Buttnerę Czerwoną i Van. Owoce duże, czerwono-żółte, dojrzewają w II połowie czerwca. Może być uprawiana w ogrodzie i sadzie.

Oprócz popularnych odmian o naturalnym pokroju warto zwrócić uwagę na coraz modniejsze czereśnie karłowe i kolumnowe. Te ostatnie dobrze sprawdzają się w donicy, na balkonach i tarasach. Są też wybierane do plantacji, ponieważ bryła korzeniowa i korona nie zajmują dużo miejsca. Drzewa owocowe kolumnowe osiągają wysokość ok. 2,5-3 m.

Jak wygląda uprawa czereśni?

Jeżeli planujemy uprawę czereśni, to dobrze jest już wcześniej wybrać miejsce i przygotować podłoże. Czereśnie lubią stanowiska słoneczne, ale osłonięte od wiatru. Ziemia musi być żyzna, przepuszczalna, zasadowa. Optymalny odczyn wynosi pH 7. Nie może w niej zalegać woda, a struktura nie powinna być zbyt zbita. Zaleca się wzbogacenie gleby o węglan wapnia przed posadzeniem drzewka.

Wszystkie czereśnie, poza kolumnowymi, wymagają pewnej swobody do rozrostu. Dlatego powinno się je sadzić co najmniej w odległości 2 m o siebie. Pamiętajmy jednak, że drzewko zapylacz musi się znajdować w pobliżu. Jeżeli nie chcemy sadzić dwóch odmian, to możemy zapylić kwiaty specjalną zawiesiną z pyłkiem. Tę metodę wykorzystuje się też na większych plantacjach.

Sadzenie przeprowadza się wczesną wiosną lub jesienią (wrzesień do listopada). Sadzonki, które rosły w donicy można przesadzać do ziemi przez cały sezon.

Sadzonki zakopujemy kilka centymetrów poniżej miejsca szczepienia. Na dno dołka można wysypać obornik lub kompost. Korzenie nie mogą się podwijać. Rozkładamy je na kopczyku, który formujemy pośrodku dołka.  Po posadzeniu formujemy misę (zagłębienie) wokół pnia i podlewamy drzewko.

Czereśnie wymagają regularnego podlewania, nawożenia i przycinania. Młode pędy należy też obciążać, żeby rosły bardziej rozłożyście. Pozwala to na bardziej obfite kwitnienie i owocowanie.

Pielęgnacja i choroby

Regularne podlewanie jest potrzebne przede wszystkim młodym czereśniom, które nie rozwinęły jeszcze pełnego systemu korzeni. Dodatkowo powinno się je ściółkować, najlepiej obornikiem lub kompostem. Żeby ograniczyć wyrastanie chwastów wokół drzewka można dodatkowo zabezpieczyć miejsce niebarwioną tekturą. W przypadku czereśni powinno się unikać ściółkowania korą drzew iglastych i igliwiem, ponieważ zakwaszają glebę.

Pielęgnacja drzewka wymaga też cięcia. Pierwsze można przeprowadzić wiosną, przed okresem kwitnienia. Drugie po zbiorze owoców. U młodego, zasadzonego drzewka usuwamy górną część głównego pnia, jeżeli jest wyższy niż 100 cm. Pędy boczne powinny być skrócone do 50-60 cm. Latem, po owocowaniu, usuwamy wtedy chore i nieowocujące gałęzie. Grubsze pędy przycinamy sekatorem. To dobrze przygotowuje drzewko owocowe na zimę i zapewnia lepszy plon w następnym roku.

Odporność czereśni na choroby i szkodniki zależy od odmiany. Główni wrogowie czereśni to brunatna zgnilizna i rak bakteryjny. Świeżymi listkami nie pogardzą też wszędobylskie mszyce. Zwykle przeciw pasożytom stosuje się opryski, głównie przeciw grzybom i chorobom bakteryjnym. Przeprowadza się je raz przed kwitnieniem i raz w okresie kwitnienia. U późno owocujących odmian może się okazać konieczne opryskiwanie przeciw nasionnicy trześniówce. Środki przeciw mszycy stosujemy w razie potrzeby. Jeżeli nasz sad zbyt często odwiedzają szpaki, to można dodatkowo zabezpieczyć drzewko siatką. Jest to potrzebne w okresie dojrzewania, przed zbiorem owoców.

Czy czereśnię można uprawiać na balkonie?

Popularyzacja odmian karłowych i kolumnowych umożliwia posadzenie własnego drzewka owocowego nawet na balkonie w bloku. Nie wszystkie drzewka nadają się na każdy balkon. Jeżeli jednak mamy np. osłonięty balkon od południa, to czereśnia powinna się na nim czuć dobrze. Problem może stanowić zapylanie. Większość odmian sprzedawanych jako kolumnowe lub karłowe nie jest samopylna. Oznacza to konieczność kupienia co najmniej dwóch drzewek, zdolnych do wzajemnego zapylenia. Kupując drzewko owocowe do donicy najlepiej przeczytać dokładnie zalecenia producenta dotyczące konkretnej odmiany i jej pielęgnacji.

Czereśnia jest jednym z najpopularniejszych drzewek owocowych. Jeżeli chcemy mieć piękne kwiaty i smaczne owoce, to warto ją posadzić w ogrodzie.

Czereśnia lub wiśnia ptasia, to popularne drzewko owocowe. Sprawdź jakie odmiany nadają się do ogrodu i czy można je sadzić również na balkonie.

Słodkie, pachnące, nęcące, soczyste. Najwspanialej smakują zjadane prosto z drzewa. Owocami czereśni możemy cieszyć się tylko kilka tygodni w roku, warto więc samodzielnie wyhodować chociaż jedno drzewko, by się nimi nacieszyć. Tym bardziej, że uprawa nie jest trudna. Wystarczy tylko zapewnić jej odpowiednie warunki.

Najpopularniejsze odmiany czereśni

Odmiany czereśni najlepsze do uprawy w Polsce

Jasne, koralowe i tak bordowe, że prawie czarne. Maleńkie, drobne i wielkości pięciozłotówki. Wiśnia ptasia, czyli czereśnia, doczekała się stworzenia setek odmian. Wszystkie są słodkie i mają niezwykły posmak, który odróżnia je od wiśni. Jednak znacznie różnią się między sobą. Kolor i rozmiar to tylko początek.

Czereśnie dzielą się przede wszystkim ze względu na okres owocowania. Część z nich jest dojrzała już na początku czerwca, część zaczyna dojrzewać dopiero pod koniec sierpnia. Odmiany czereśni różnią się między sobą także stopniem mrozoodporności i podatności na choroby. W Polsce najlepiej sprawdzają się te, które późno wchodzą w kwitnienie, co nie zawsze jest równoznaczne z późnym dojrzewaniem. To pąki kwiatowe są najbardziej narażone na niszczycielskie działanie przymrozków.

Wybierając odmiany do swojego ogrodu warto także zwrócić uwagę na to, czy mogą się nawzajem zapylać. Nie wszystkie odmiany mogą być traktowane jak zapylacze czereśni, a mały odsetek z nich jest samopylnych. Istnieje kilka odmian, które świetnie sprawdzają się jako zapylacze czereśni różnego rodzaju. Jedną z nich jest czereśnia ‘Regina’, ciesząca się dużym powodzeniem ze względu na smaczne i duże owoce. Czereśnia ‘Regin’a jest już starą odmianą i powoli oddaje pierwszeństwo innemu „zapylaczowi” – czereśni ‘Hedelfińskiej’, jednak nadal niepodzielnie króluje w starych sadach. Czereśnia ‘Regina’ nadal jednak jest dostępna w szkółkach i sklepach ogrodniczych i nic nie wskazuje na to, by miała całkowicie odejść w zapomnienie.

Wczesne odmiany czereśni

Najpopularniejsze odmiany czereśni to właśnie te, które owocują najwcześniej. Dzięki nim możemy już w czerwcu rozkoszować się słodkim smakiem owoców. Do najbardziej popularnych należy ‘Rivan’, odmiana o regularnych, sercowatych owocach w bordowym lub ciemnoczerwonym kolorze. Jej największą zaletą jest duża odporność na mróz. Warto wybierać także odmiany odprone na choroby i mało podatne na pękanie.

Podobnie wytrzymała jest odmiana ‘Bladoróżowa’, stara, plenna odmiana o delikatnych, kremowych owocach. Chociaż nie mają typowego dla czereśni koloru, odmiana cieszy się popularnością ze względu na niecodzienny smak, nieco bardziej delikatny. ‘Bladoróżowa’ także owocuje na początku czerwca.

Bardzo popularną odmianą, której owocowanie przypada już na przełom czerwca i lipca, jest ‘Sam’. Drzewka tej odmiany czereśni często są sadzone ze względu na odporność na mróz i choroby, jednak nie bez znaczenia jest fakt, że jej owoce są duże i dość twarde, dobrze sprawdzają się w przetworach.

Późne odmiany czereśni

Do późniejszych odmian należy wspomniana już wcześniej ‘Regina’. Dojrzewa w drugiej połowie lipca, tak jak ‘Karina’, odmiana o wyjątkowo smacznych owocach. Czereśnia jest odporna na mróz i choroby różnego rodzaju, więc warto posadzić ją w ogrodzie. Jej ciemnoczerwone owoce mają bardzo wysoką wartość handlową, ponieważ bardzo ładnie się prezentują.

Na uwagę zasługuje także ‘Kordia’, jedna z lipcowych odmian. Bordowe, bardzo duże owoce są zaskakująco soczyste i niezwykle słodkie. Chociażby z tego względu ‘Kordia’ pojawia się w licznych ogrodach, chociaż faktycznie jej odporność na chłód nie jest najwyższa.

W lipcu, jednak na samym jego początku, dojrzewa także ‘Van’, ciekawa, chociaż mało powszechna odmiana o dużych owocach. Ich cechą charakterystyczną jest lekko spłaszczony, nierówny kształt, są jednak bardzo smaczne. Warto zastanowić się nad tą odmianą, ponieważ drzewka są niezwykle odporne na mróz i przetrwają w ogrodzie nawet srogą zimę.

Czereśnia: sadzenie i sadzonki

Czereśnia: wybór sadzonek na uprawy w ogrodzie

Jak wszystkie drzewka i krzewy owocowe, sadzonki czereśni są dostępne w trzech wariantach. Można kupić sadzonki z nagim korzeniem, balotowane lub, znacznie rzadziej, w pojemnikach. Jeśli tylko jest taka możliwość, warto zrezygnować z tej pierwszej opcji – korzenie są bardziej narażone na uszkodzenia w transporcie i utratę wody, a to sprawia, że drzewko gorzej się przyjmuje. Sadzonki balotowane i w pojemniku nie zahamowują wegetacji, więc ich uprawa jest znacznie łatwiejsza i szybciej przyjmują się na nowym miejscu.

W miarę możliwości powinieneś obejrzeć wszystkie sadzonki, ocenić ich stan. Powinny być dobrze nawodnione i mieć co najmniej 70-80 cm wysokości. Jeśli jednak to nie jest możliwe, zamów sadzonki w szkółce z wieloletnim doświadczeniem lub w sprawdzonym sklepie ogrodniczym, który podaje źródło sprowadzanych drzewek.

Sadzenie czereśni - uprawy w ogrodzie

Czereśnia może być sadzona wiosną i jesienią, z tym jednak założeniem, że sadzonki z nagim korzeniem zostawia się na sadzenie wiosenne. Należy zrobić to dość wcześnie, zanim jeszcze dobrze rozwiną się liście – wtedy są największe szanse, że drzewko dobrze się przyjmie. Drzewa i krzewy owocowe balotowane można sadzić także latem, ale należy unikać okresów suszy i upalnych dni.

Przed posadzeniem należy wykopać dołki o takiej głębokości, na jakiej rośliny rosły w szkółce. Ich rozstawa to 3-4 m, mogą być jedna nawet nieco szerzej rozdzielone. Nowe drzewka potrzebują bardzo dużo wody – od razu po posadzeniu należy dostarczyć im około 5 litrów i dobrze ugnieść glebę. W wodę rośliny należy zaopatrzyć także przed sadzeniem. Zwłaszcza sadzonki o nagim korzeniu mogą jej dużo stracić, więc na około 12 godzin przed rozpoczęciem sadzenia, wkłada się je do wody.

Stanowisko dla czereśni

Czereśnia jest rośliną wymagającą pod względem stanowiska. Jego odpowiednie przygotowanie to klucz do udanej uprawy. Przede wszystkim te drzewa i krzewy owocowe są dość „żarłoczne”, oznacza to, że potrzebują bardzo zasobnego, żyznego podłoża, z którego będą mogły pobierać duże dawki składników odżywczych.

Jeśli ziemia nie jest zbyt zasobna, można ją wzbogacić jeszcze przed sadzeniem. W podłoże warto wmieszać węglan wapnia, by zapewnić roślinom dostęp do tego pierwiastka – ich zapotrzebowanie jest naprawdę duże. Dodatkowo warto także wzbogacić podłoże o obornik lub kompost – dodaje się go na dno przygotowanych do sadzenia dołków.

Czereśnia powinna być zasadzona w słonecznym miejscu. Lubi ciepło, a w bezpośrednim nasłonecznieniu jej owoce najpiękniej dojrzewają. Warto jednak wiedzieć, że te drzewka są dość delikatne i gałązki często bywają łamane przez porywiste wiatry. Należy zatem umieścić ją w dobrze osłoniętym, zacisznym miejscu.

Przycinanie czereśni

Czereśnia to jedna z tych niezwykłych roślin, która nie potrzebuje szczególnej pielęgnacji. Rodzi owoce bez nawożenia i podlewania. Jedyne, co trzeba regularnie wykonywać, to przycinanie czereśni. Jak wszystkie drzewka i krzewy owocowe, czereśnia potrzebuje cięcia zarówno ze względu estetycznych, jak i w celu pobudzenia owocowania.

Pierwsze przycinanie czereśni przeprowadza się tuż po posadzeniu. Jeśli sadzonka jest wysoka i mocno rozgałęziona, przewodnik skracamy do wysokości mniej więcej 80 cm. Boczne pędy należy skrócić o około 1/3 długości. W późniejszym okresie przycinanie czereśni przeprowadza się rzadko, usuwając tylko nadmierne pędy boczne. Za to wszystkie inne należy przyginać pod kątem 90 stopni do pnia lub gałęzi. Dzięki temu drzewo jest prześwietlone i szybciej wchodzi w owocowanie.

Najlepszym terminem do przeprowadzenia zabiegu jest późne lato, już po zakończeniu się okresu zbiorów. To moment, kiedy roślina jest najmniej narażona na typowe choroby czereśni kory i drewna. Prawidłowo wykonane przycinanie i zastosowanie odpowiednich maści ogrodniczych sprawi, że ryzyko infekcji zmaleje.

Najczęściej spotykane choroby czereśni

Szkodniki i choroby czereśni

Najczęstsze choroby czereśni to te, które są wywoływane przez patogeny. Ich podłoże najczęściej jest grzybowe i nawet najbardziej staranna pielęgnacja może nie być na tyle skuteczna, by rośliny mogły się przed nimi ochronić. Jedną z takich chorób o podłożu grzybowym jest monilioza, czyli brunatna zgnilizna drzew pestkowych. Pierwsze objawy choroby są widoczne na kwiatach – marnieją, brązowieją i zasychają. Porażone tę chorobą roślina nie jest w stanie wydać owoców.

Podobnie niebezpieczna jest drobna plamistość drzew pestkowych. Objawia się od maja do lipca, kiedy to na blaszkach pojawiają się drobne, ale bardzo liczne plamki – początkowo zielone, z biegiem czasu brunatnieją. Choroba w szybkim tempie obejmuje całe drzewko, także jego owoce, które przestają się nadawać do spożycia. Najlepszym sposobem na zwalczenie choroby jest natychmiastowe wycinanie i usuwanie skażonych pędów.

Jednak nie tylko choroby czereśni zagrażają powodzeniu uprawy. Znacznie bardziej uciążliwe są szkodniki, zwłaszcza ptaki. Owoce pestkowe są dla nich prawdziwym przysmakiem, dlatego wiele osób decyduje się na zakładanie na drzewa siatek, które uniemożliwią im zjedzenie wszystkich czereśni z drzewa.

Poważnym szkodnikiem jest także nasionnica trzęśniówka. Dorosłe owady – niewielkie muchówki – nie robią poważnych szkód. Jednak z jajek, które składają na owocach, wykluwają się larwy, żywiące się miąższem czereśni. To one czasami wgryzają się w owoc i żyją w pobliżu jego pestki. Larwy te mogą także przenosić się między owocami już po zbiorze, dlatego nawet zdrowe czereśnie zostają przez nie zaatakowane.

Kiedy pryskać czereśnie?

Sposobów na ekologiczną ochronę czereśni jest bardzo niewiele. Najczęściej obejmują one usuwanie skażonych pędów i zakładanie gęstych siatek na drzewa. W uprawie tych roślin jednak najskuteczniejsze okazują się opryski chemiczne. W zasadzie wystarczy jeden oprysk interwencyjny, by nie musieć przejmować się chorobami grzybowymi.

Kiedy pryskać czereśnie? Interwencyjnie w ciepły, wiosenny dzień, jeszcze przed kwitnieniem drzewka. Jednak zabieg należy przeprowadzić także później, nawet w czasie zawiązywania owoców, kiedy zauważysz, że czereśnia padła ofiarą muchówek lub innych niewielkich szkodników. Odpowiednio dobrane >fungicydy, o niskim okresie karencji i bezpieczne dla środowiska, powinno się zastosować także w momencie pojawienia się pierwszych objawów chorób grzybowych. Dzięki temu błyskawicznie uratujesz zbiór.