Dereń

Dereń jadalny to niewielkie drzewo lub krzew znane z tego, że wydaje piękne kwiaty. Stanowi, zatem świetną dekorację ogrodu. Nieco mniej znane są dobroczynne dla zdrowia właściwości skrywane przez owoce derenia. Ta roślina to świetna propozycja dla każdego ogrodnika i zdecydowanie warto dowiedzieć się więcej na jej temat.

Dereń właściwy - charakterystyka

Dereń Cornus mas zwany też jadalnym lub właściwym, to roślina pochodząca ze środkowej i południowo-wschodniej Europy oraz zachodniej Azji. Jest uprawiany w wielu krajach świata, również w Polsce. To niewielkie drzewo wydaje owoce, które maja pozytywny wpływ na ludzki organizm. Ponadto dereń jest ceniony za swoje walory estetyczne, stał się doskonałą ozdobą każdego ogrodu.

Dereń jadalny występuję najczęściej pod postacią drzewa, lecz znana jest też forma krzewiasta. 

Może osiągnąć wysokość od 3 do 10 metrów, choć trzeba jasno sprecyzować, że w naszym klimacie rzadko się to zdarza. Posiada eliptyczne liście, naprzeciwległe i delikatnie, pojawiają się na nich wełniaste włoski w miejscach biegu nerwów oraz na spodzie. Kwiaty przybierają formę licznych baldachów w żółtym kolorze. Mogą wyrastać wcześniej niż liście, co jest bardzo interesujące.

Owoce derenia to pestkowce o kolorze zbliżonym do wiśni. Jednakże od wiśni odróżni jest kształt oraz smak. Owoce są podługowate i mają cierpki, nieprzyjemny smak, ale są jadalne. Mimo tego, że do smaku derenia trzeba się przyzwyczaić, spożywanie i przetwarzanie jego owoców przyniesie wiele korzyści dla zdrowia. Do tego tematu wrócimy nieco później.

Dereń jadalny, inne gatunki i odmiany

Dereń właściwy jest najczęściej spotykany, lecz to nie jedyny przedstawiciel swojej rodziny. Występuje znacznie więcej gatunków, przeważnie ozdobnych. W naszym klimacie można z powodzeniem uprawiać dereń biały wytwarzający piękne kwiaty, dereń Kousa, dereń kanadyjski czy dereń świdwa. Wszystkie podane gatunki są do siebie bardzo podobne. Ich cechy charakterystyczne to rozłożysty kształt i gęsta korona, co sprawia, że świetnie sprawdzają się, jako ozdoba ogrodu.

Jak już wspomnieliśmy dereń Cornus mas jest najczęściej spotykany w uprawie z uwagi na jadalne owoce. Warto, więc dodać, że występuje w kilku odmianach. Niektóre z nich zostały wyhodowane przez polskich ogrodników. Należy do nich dereń jadalny „Kresowiak” charakteryzujący się większymi niż zazwyczaj owocami, tymczasem plony odmiany „Kotula” kształtem przypominają gruszkę. Warto też zwrócić uwagę na dwa inne podgatunki „Podolski” i „Florianka”.

Ta roślina jest bardzo popularna u naszych wschodnich sąsiadów, zatem na rynku można odnaleźć odmiany ukraińskie. Z uwagi na walory smakowe i zjawiskowe kwiaty warto zakupić sadzonki „Elegantnyj” i „Wydubieckij”, które również przybierają gruszkowaty kształt. Każda z wymienionych roślin dobrze przyjmuje się w naszym klimacie. Uprawa nie przysparza dużych trudności.

Dereń właściwy – uprawa i pielęgnacja

Dereń właściwy to drzewo lub krzew, które ma małe wymagania glebowe. Oczywiście można stwierdzić, że najlepiej przyjmuje się w lekkiej glebie o nieznacznie zasadowym lub neutralnym odczynie. Nie jest to jednak warunek konieczny, w zasadzie może rosnąć wszędzie, toleruje nawet ciężką i wapienną ziemię. Nie straszny mu piasek, długotrwałe zamoczenie czy susza. Przyszli hodowcy muszą wiedzieć, że ta roślina jest odporna na chłód i wiatr.

Jeżeli chodzi o wybranie stanowiska, dereń Cornus mas nie jest wybredny. Nasłonecznienie może być wysokie, ale nie będzie problemu, jeśli dostępność światła będzie mniejsza. Drzewo nie musi być specjalnie osłaniane przed wiatrem. Dobrze przyjmie się na płaskim terenie oraz na stoku. Widać, więc, że wybór miejsca na sadzenie nie jest trudny.

Samo zasadzenie dowolnej odmiany nie sprawia problemu. Dereń jadalny powinien zostać umieszczony w ziemi jesienią, wtedy zdąży się przyjąć przed zimą. Jeżeli ktoś woli porę wiosenną na tego typu pracę, zasadzenie jest możliwe na samym początku okresu wegetacyjnego. W ogrodach najczęściej pojawiają się pojedyncze okazy. Jeśli ma być ich więcej to optymalna odległość pomiędzy sadzonkami to 3-4 metry. Najlepiej zastosować sadzenia rzędowe gdzie pojedyncze rzędy powinny być od siebie oddalone o 5 metrów.

Pielęgnacja sprowadza się do kilku prostych czynności, którymi każdy ogrodnik sobie poradzi. Dereń właściwy w pierwszych miesiącach po posadzeniu wymaga podlewania, po dłuższym czasie nie będzie to konieczne. By roślina nie zagęściła zbytni korony konieczne będzie cięcie, co jakiś czas, w regularnych odstępach. Nawożenie w zasadzie nie jest wymagane a jeśli już do niego dochodzi, należy stosować nawozy organiczne. To w zupełności wystarczy by dereń wydał piękne kwiaty i smakowite owoce.

Dereń Cornus mas – zastosowanie

Kiedy owocuje dereń właściwy? Zazwyczaj odbywa się to jesienią, to właśnie wtedy owoce derenia stają się dojrzałe. Choć nie należy zapominać, że to, kiedy owocuje zależy też od odmiany. Na rynku można odnaleźć takie, których owoce są już dojrzałe pod koniec sierpnia lub na początku września. Przed zakupem warto dowiedzieć się, kiedy drzewo owocuje i jakie mniej więcej wydaje plony.

Dereń właściwy ma dwa podstawowe zastosowania, pierwszym z nic jest oczywiście dekoracja ogrodu. W okresie kwitnienia wygląda bardzo ładnie, lecz to nie jedyna cecha. Kolejny sposób wykorzystania dotyczy plonów wydawanych przez to drzewo. Owoce derenia mogą przybierać różne kształty, niektóre z nich są smaczniejsze od pozostałych. Mimo tego, wszystkie odmiany wykazują właściwości zbawienne dla ludzkiego organizmu. Dlatego też wykorzystuje się je, między innymi do robienia nalewki z derenia.

Nalewki z derenia sporządza się w oparciu o niezbyt mocny alkohol. Są doskonałym środkiem na dolegliwości układu trawiennego. Nalewki z derenia przyspieszają metabolizm, dzięki czemu wpływają na odchudzanie usprawniając przemianę materii. Jest jeszcze jedno zastosowanie, które odnosi się do nalewki z derenia. Ogranicza zatrzymywanie wody w organizmie poprzez działanie moczopędne.

Dereń jadalny to roślina z dużym stężeniem żelaza, dzięki temu jest świetnym lekiem na anemię. Zawiera również dużo witaminy C, będzie w stanie zwalczyć przeziębienie. Jeśli to drzewo znajduje się w ogrodzie można być spokojnym o swój stan zdrowia. Naturalne składniki są na wagę złota, warto, więc wykorzystać owoce derenia na dżemy, soki czy też powidła.

Dereń jadalny i jego właściwości lecznicze

Owoce derenia zawierają wiele składników, dzięki czemu są pożyteczne dla zdrowia. Te składniki to między innymi potas, wapń, fosfor, magnez, cynk, miedź i mangan. Do nich dochodzi też beta-karoten, flawonoidy, kwasy organiczne, pektyny, garbniki i cukry. Dereń Cornus mas zawiera także witaminy P i A. Czerwone owoce derenia są bogatym źródłem antocyjanów, czyli innymi słowy przeciwutleniaczy. Dlatego właśnie takie przetwory jak nalewki z derenia, dżemy, soki czy wywary mają pozytywny wpływ na zdrowie.

Zastosowanie lecznicze derenia podane powyżej to tylko część, do tej listy warto też dołożyć wydalanie wody i sodu z moczem, a także działanie przeciwzapalnie. Właśnie to sprawia, że ta roślina jest chętnie stosowana w fitoterapia, owoce pomagają też w leczeniu chorób nerek i dróg moczowych, poprawiają ich funkcjonowanie.

Widać, więc, że dereń Cornus ma szerokie zastosowanie, od dekorowania ogrodu po wspomaganie funkcjonowania organizmu. Zdecydowanie warto posiadać go w ogrodzie i kiedy owocuje starannie zbierać plony. W sprzedaży można odnaleźć wiele sadzonek odmian owocowych. Inną opcją jest zasadzenie drzewa w celach dekoracyjnych. Owoce niektórych typów, co prawda nie są jadalne, lecz rekompensują to ich piękne kwiaty.

Dereń nie jest trudny w uprawie, toleruje praktycznie każdą ziemię. Nie potrzebuje szczególnego stanowiska ani opieki. Wystarczy przycinać go, co jakiś czas, kiedy owocuje jest w stanie zrekompensować z nawiązką ten niewielki wysiłek.