Dynia

Dynia – odmiany, sadzenie, uprawa, wykorzystanie, porady

Dynia to popularne warzywo owocowe w naszym kraju. Doceniana jest nie tylko za niebanalny kształt, ale i fantastyczny smak. Jedzenie dyni wyjdzie nam na zdrowie, ponieważ ma cenne właściwości odżywcze. Dynia zawiera witaminy A, C i E. Jakie jeszcze zalety ma warzywo owocowe? Jakie są wymagania dyni? Czy jej pielęgnacja oraz uprawa mogą sprawić trudność początkującemu ogrodnikowi? Sprawdź najważniejsze informacje na ten temat.

Właściwości i zalety dyni – tak wygląda jej uprawa!

Popularne odmiany dyni oraz podstawowe wymagania

W naszym kraju najczęściej uprawia się dynię zwyczajną lub olbrzymią. Jesienią pojawia się najwięcej odmian dyni. Różnią się nie tylko kolorem i wyglądem, ale przede wszystkim smakiem. Typowa dynia ogrodowa charakteryzuje się grubą, pomarańczową skórką. Poza nią istnieje jednak mnóstwo ciekawych rodzajów dyni, na które warto zwrócić uwagę:

• Dynia Hokkaido – ma ciemnopomarańczową skórę i potrafi ważyć do 2 kg. Wyróżniają ją cenne wartości odżywcze, zwłaszcza że dynie jada się ze skórką. Właśnie w niej znajdują się najbardziej pożyteczne witaminy. Skórka robi się miękka podczas obróbki termicznej, co ułatwia gotowanie. W dyni są pestki, które doskonale nadają się do smażenia i duszenia. Odmiana Hokkaido preferuje słoneczne, próchniczne, żyzne i przepuszczalne stanowiska. Najlepiej czuje się w lekko wilgotnej glebie.
  
• Dynia Lunga di Napoli – włoska odmiana o wydłużonym kształcie. Jest nieco rozszerzona na końcówce, w której znajdują się nasiona. Niektórzy porównują ją do wyrośniętej cukinii. Określenie jest trafne, zwłaszcza że odmiana Lunga di Napoli może ważyć nawet 15 kg! Spożywać można też jej miąższ. Nie ma problemu, aby wytłoczyć z niego sok. Niejadalna jest z kolei komora nasienna. Siew dyni Lunga di Napoli trwa od kwietnia do lipca.
  
• Dynia muszkatołowa – odmiana pochodząca z Francji. Jest jednym z największych warzyw owocowych. Dynia może ważyć nawet 20 kg. Ma okrągły kształt, przy czym jest spłaszczona i rowkowana. Skóra dyni muszkatołowej jest bardzo gruba, a warzywo owocowe łatwe w uprawie. Nasiona dyni powinno się wysiewać po ostatnich przymrozkach. Należy zapewnić jej dobrze nasłonecznione, osłonięte od wiatru stanowisko. Gleba pod uprawę powinna być przepuszczalna, próchnicza i żyzna. Najlepsza temperatura do rozwoju dyni to ok. 25 st. C.
  
• Dynia makaronowa – cieszy się coraz większą popularnością w naszym kraju. Może mieć barwę pomarańczową, kremową lub żółtą. To warzywo owocowe, które bardzo lubi słońce. Dobrze rozwija się na stanowiskach osłoniętych od wiatru. Dynia makaronowa znakomicie czuje się w próchnicznych, żyznych i przepuszczalnych podłożach. W pierwszym roku powinno się nawozić ją obornikiem. Uprawiać dynię można z siewu nasion, z rozsady albo bezpośrednio do gruntu.
  
• Dynia piżmowa – pochodzi z Ameryki. Kształtem podobna jest do dzwonka albo tykwy. Skórka dyni jest gruba, ale bardzo delikatna w smaku. Warzywo owocowe dzieli się na cztery odmiany: bułgarską, japońską, francuską i włoską. Idealne stanowisko dla dyni piżmowej powinno być osłonięte od wiatru, a także nasłonecznione. Aby mogła prawidłowo się rozwijać, potrzebuje żyznej, przepuszczalnej, przewiewnej i próchniczej gleby. Należy również systematycznie zasilać ją specjalnymi nawozami. Najlepiej uprawiać dynię z nasion, ponieważ wtedy ma najdłuższy okres wegetacji.
  
• Dynia ozdobna – jest niewielka, jednak może mieć różny kształt i fakturę. To najładniejszy  gatunek dyni, przybierający rozmaite kolory. Ze względu na walory dekoracyjne, dynię ozdobną uprawia się w wielu ogrodach. Wymagania uprawowe warzywa owocowego podobne są do dyni zwyczajnej. Dynia ozdobna najlepiej czuje się w glebie żyznej, próchnicznej, przepuszczalnej i wilgotnej. Idealna temperatura do jej rozwoju to ok. 20-28 st. C. Dynię ozdobną wysiewać można bezpośrednio do gruntu.

Warto wiedzieć, że dynia ma najmniejsze wymagania cieplne wśród wszystkich warzyw z rodziny dyniowatych. Aby ją uprawiać, należy zapewnić dyni dużo wody oraz słoneczne stanowisko. Gdy gleba będzie słabo nawodniona, dynia będzie mieć małe owoce. Gleba pod uprawę dyni być próchniczna, przewiewna, przepuszczalna, żyzna i średnio zwięzła. Jeśli będziesz odpowiednio dbać o odpowiednie nawożenie i zaopatrzysz dynię w wodę, jesienią na pewno odwdzięczy się sporymi plonami.

Uprawa i pielęgnacja dyni – zapamiętaj te wskazówki!

Jeśli chcesz stworzyć jak najlepsze warunki do uprawy dyni, zacznij od podłoża. Powinno zostać starannie przygotowane zarówno pod względem żyzności gleby, jak i nawodnienia. Dynię na stanowisku uprawia się już w pierwszym roku po jesiennym nawożeniu. Kolejnego roku powinno się uprawiać warzywo już tylko na bardzo żyznej glebie, bogatej w składniki pokarmowe. Jesienią możesz rozsiać w niej również nawozy potasowe i fosforowe. Możesz zrobić to również podczas przygotowania pola wiosną. Pamiętaj jednak, że dynia wrażliwa jest na chlorki. Właśnie dlatego w przypadku jej uprawy dobrze sprawdzi się siarczan potasu.

Dynię np. olbrzymią uprawia się z rozsady albo siewu. Jej pielęgnacja nie jest specjalnie skomplikowana. Ziemię należy systematycznie odchwaszczać, podlewać i spulchniać. Ogromny wpływ na wielkość i jakość plonu ma regularne nawadnianie gleby, zwłaszcza podczas kwitnienia. Aby przyspieszyć wyrastanie owoców, można ciąć młode roślinki za szóstym, rozwiniętym w pełni liściem pędu głównego. Dla uzyskania dorodnych owoców zaleca się przerzedzenie zawiązków.

Jakie właściwości ma dynia? Dowiedz się, jak wpływa na zdrowie!

Zalety jedzenia dyni, czyli dlaczego warto włączyć ją do diety?

Dynia ma wiele pożytecznych właściwości odżywczych. Właśnie dlatego poleca się regularne jej spożywanie. Warzywo owocowe działa przeciwzapalnie i antynowotworowo. W miąższu dyni znajduje się dużo beta-karotenu, który wykazuje silne działanie przeciwzapalne. Jedząc dynię, można obniżyć ryzyko zachorowania na raka piersi, płuc lub prostaty. Poza tym spożywanie dyni w naturalny sposób wzmacnia układ odpornościowy. Wszystko dzięki temu, że zawiera dużo witaminy C. Właśnie ta witamina niezbędna jest do poprawnego funkcjonowania naszych układów odpornościowych. Dynia łagodzi procesy zapalne, a także pomaga w ograniczeniu objawów przeziębienia lub grypy.

Spożywanie dyni fantastycznie wpływa na piękną cerę. Zamiast tracić pieniądze na najdroższe kremy i serum, lepiej systematycznie jeść np. pestki albo miąższ dyni. Warzywo owocowe zawiera mnóstwo cennych składników mineralnych oraz witaminę A, C i E. Dzięki nim można skutecznie uporać się ze zmarszczkami. W dyni najwięcej jest witaminy A, która wspomoże dbanie o młody wygląd skóry, a także ureguluje wydzielanie łoju w skórze. Wystarczy każdego dnia wypić sok z dyni albo zjeść mały kubek gotowanej dyni, aby zaspokoić zapotrzebowanie na witaminę A. Poza tym dynia świetnie nawilża skórę, gdyż w 90% składa się z wody. To dobre antidotum, polecane zwłaszcza dla odwodnionego organizmu.

Dynia pomaga w diecie odchudzającej. Tylko jeden kubek dyni (ok. 250 g) zawiera błonnik, który w 11% uzupełnia nasze dzienne zapotrzebowanie na ten składnik. Poza tym kubeczek dyni to zaledwie 50 kcal. Jedząc ją, można w pełni nasycić żołądek. W owocowym warzywie znajduje się również kurkubityna działająca przeciwpasożytniczo i przeciwwirusowo. Najwięcej składnika mieści się w pestkach dyni. Warto więc po nie regularnie sięgać, ale wyłącznie w wersji surowej. Prażone pestki dyni są smaczne, jednak nie ma w nich cennych właściwości. Pestki dyni to również fantastyczne źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych. Jeśli chcesz cieszyć się doskonałą cerą i lśniącymi włosami, powinieneś włączyć pestki dyni do swojego codziennego menu.

Ciekawostki o dyni – tego mogłeś nie wiedzieć!

1. Na świecie jest ok. 20 gatunków dyni. Najbardziej powszechna jest dynia zwyczajna, piżmowa i olbrzymia.
2. Miąższ dyni jest jadalny. Można go nie tylko gotować i wykorzystywać w zupie, ale też robić np. marmoladę i dżem.
3. Tłoczony olej z pestek dyni jest jednym z najzdrowszych na świecie.
4. Dynia została umieszczona w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej.
5. To jedna z najstarszych roślin uprawnych na całym świecie. Hodować dynię rozpoczęto blisko 3 tys. lat temu w Peru. Odkryli ją Indianie, którzy wierzyli, że dynie powstały z… ciał prastarych bogów. Właśnie dlatego dynia stanowiła dawniej obiekt kultu religijnego.
6. Starożytni Rzymianie i Grecy traktowali dynię jak prawdziwy, egzotyczny przysmak. Podawano ją utartą lub podsmażoną w miodzie.
7. W XVI wieku dynia traktowana była jak afrodyzjak. Do tego stopnia, że mężczyźni systematycznie jedli miąższ i pestki dyni – szczególnie przed nocą poślubną. Medycyna ludowa to potwierdza. Według niej nasiona dyni wpływają na poprawę sprawności seksualnej. Wydłużają też żywotność plemników.
8. Mimo że na świecie jest ok. 20 gatunków dyni, dzielą się na ponad… 800 odmian! Nie wszystkie nadają się do spożycia. Jadalnych dyni jest ok. 200.
9. Dynia ma wysoki indeks glikemiczny, bo 75 IG. Właśnie dlatego nie jest wskazana osobom zmagającym się z insulinoopornością lub cukrzycą.
10. Miąższ z dyni ma substancje działające przeciwwymiotnie. Poleca się więc spożywanie go kobietom w ciąży, a także osobom z chorobą lokomocyjną.

Uważa się, że uprawa egzotycznych roślin w Polskim klimacie sprawia sporo problemów. Oczywiście w wielu przypadkach jest to prawda. Ogromna ilość gatunków nie nadaje się do hodowli poza foliakami czy szklarniami. Są jednak i takie, które doskonale przyjmują się w naszych warunkach. Świetnym potwierdzeniem tych słów jest dynia. Jakie ma wymagania uprawowe, na czy polega jej pielęgnacja? Jakie potrawy warto z niej przygotować? Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na te pytania.

Charakterystyka, składniki odżywcze i właściwości dyni

Dynia to rodzaj jednorocznych roślin zaliczanych do rodziny dyniowatych. Ta dość liczna grupa składa się z przeszło 20 gatunków. Typowy przedstawicielem tej ciekawej rodziny jest dynia zwyczajna. Naturalnym środowiskiem interesującej nas rośliny są tereny Ameryki Środkowej oraz południowa część Ameryki Północnej. Dynia ma płożący pokrój a jej pędy mogą osiągać kilka metrów długości. Pojawiają się na nich charakterystyczne wąsy czepne oraz duże, sercowate i owłosione liście. Od czerwca do września roślina wytwarza żółte kwiaty. Najważniejsze są jednak owoce mogące osiągać masę nawet 200 kilogramów. Dynia jest uprawiana w wielu miejscach na świecie.

Dynia występuje w różnych odmianach, podstawowy podział obejmuje okazy jadalne oraz ozdobne. Do pierwszych z wymienionych należy między innymi dynia olbrzymia, melonowa oraz odmiana makaronowa. Ciekawa jest też stosunkowo nieduża dynia hokkaido. Jej owoce osiągają wagę około 2 kilogramów. Co ważne nie trzeba ich obierać przed gotowaniem. Dynia hokkaido świetnie nadaje się do zup i sałatek. Tymczasem okazy ozdobne wykorzystuje się do tworzenia dekoracji. Przyozdabia się nimi stoły, parapety czy też ogrodowe rabaty. Oczywiście niezwykle znana jest ozdobna dynia na Hallloween.

Po odmianach czas na składniki odżywcze i właściwości dyni. Jeśli chodzi o pierwsze z wymienionych to przede wszystkim są to witaminy A, B1, B6, B12, C, E, K oraz PP(niacyna). Do tego zestawienia należy dodać minerały, takie jak potas, żelazo, wapń, fosfor, magnez. Miąższ z dyni charakteryzuje zawartość karotenów, błonnika oraz niewielkich ilości tłuszczów i białek. Tymczasem w pestkach znajdują się nienasycone kwasy tłuszczowe oraz fitosterole. Dynia wykazuje właściwości przeciwutleniające i może zapobiegać chorobom nowotworowym. Reguluje gospodarkę wodną organizmu i pracę nerek. Jej spożywanie wpływa na obniżenie poziomu złego cholesterolu.

Sadzenie dyni oraz jej uprawa i pielęgnacja

Sadzenie dyni przeprowadza się na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest wysiew nasion. W dołkach wykonanych w rzędzie umieszcza się po 2-3 nasiona. Należy zachować przy tym rozstaw 80-150 cm w zależności od odmiany i wielkości jej pędów oraz owoców. Nasiona kiełkują w temperaturze wyższej niż 12°C po 6-8 dniach. Dynię uprawia się też z rozsad. Można kupić sadzonki lub wyhodować je samodzielnie. W drugiej opcji w kwietniu w doniczkach do połowy wypełnionych ziemią umieszcza się po dwa nasiona. Kiedy wzejdą usuwa się słabszą siewkę. Tę, która zostanie można przenieść na stałe miejsce. Zarówno wysiew nasion jak i sadzenie młodych roślin wykonuje się w połowie maja.

Na jakim stanowisku dynia czuje się najlepiej? Preferuje miejsca nasłonecznione i ciepłe, bowiem temperatura do jej wzrostu powinna utrzymywać się w przedziale 8-25°C.Młode okazy muszą być chronione przed wiatrami oraz spadkami temperatury. Należy, więc okrywać je agrowłókniną, którą ściąga się dopiero w okresie kwitnienia(trwającym od czerwca do września). Gleba, w której rozwijają się rośliny powinna być żyzna, próchniczna i przepuszczalna. Dynie najlepiej uprawia się w pierwszym roku po oborniku. Co ciekawe opisywane okazy rozwiną się też na podłożach ciężkich lub lekkich. Trzeba tylko zadbać o prawidłową pielęgnację.

Dbanie o prawidłowy rozwój dyni nie jest skomplikowane. Podstawa to codzienne, obfite podlewanie dyni. Bez tego zabiegu owoce zbierane od późnego lata do pierwszych przymrozków nie będą zbyt dorodne. Do tego glebę trzeba systematycznie spulchniać i odchwaszczać. Nie można zapominać o nawożeniu, które wykonuje się dwukrotnie. Pierwszy raz tuż po pojawieniu się zawiązków owoców. Drugi raz nawożenie wykonuje się po pierwszych zbiorach. Najlepszy do tego celu jest kompost. Ważnym zabiegiem jest też przycinanie pędów. Dzięki niemu roślina lepiej się rozkrzewia i wydaje bogatsze plony. Plony, które z całą pewnością warto spożytkować w kuchni.

Ciekawe przepisy z dyni

Opisywana roślina w odmianie jadalnej ma szerokie zastosowanie w kuchni. Jedną z ciekawszych potraw są placki wykorzystujące miąższ z dyni. Gdy jest starty dodaje się do niego mąkę, jajka, cebulę i czosnek. Do tego dochodzą przyprawy takie jak pieprz, sól, chili. Całość trzeba wymieszać a następnie smażyć na rozgrzanym oleju. Oczywiście powyższy skład można swobodnie modyfikować w zależności od upodobań. Warto dodawać inne dyniowate, na przykład cukinię. Ciekawe walory smakowe oferuje zapiekanka z dodatkiem innych warzyw lub też cisto z dyni. Jednakże największą i niesłabnącą popularnością cieszy się zupa dyniowa.

Zupa dyniowa to w zasadzie gęsty krem, który przygotowuje się w bardzo prosty sposób. Pokrojony w kostkę miąższ należy przesmażyć w garnku wraz z przyprawami. Następnie dolewa się przygotowany wcześniej bulion. Całość doprowadza się do wrzenia i gotuje przez następne kilka minut na wolnym ogniu. Po tym wystarczy tylko wszystko dokładnie zblendować. To oczywiście tylko jeden ze sposobów. Dobry krem wykonuje się też z gotowanej lub pieczonej dyni, samej albo połączonej z innymi składnikami.

Przepisy z dyni obejmują również przetwory a jednym z popularniejszych jest kompot. Do wykonania najprostszej wersji potrzeba 400 gramów obranej dyni, dużą cytrynę, 3 łyżki cukru oraz litr wody. Do wody zagotowanej z cukrem i sokiem cytrynowym dodaje się kawałki dyni i gotuje do zmięknięcia. I to tyle, kompot gotowy. Kolejne przetwory trafiają do słoików i są zapasami na zimę. Wśród nich największym uznaniem cieszą się dżem i konfitury, dynia marynowana samodzielnie lub jako sałatka z dodatkiem papryki i cebuli, Jak widać możliwości jest wiele i zdecydowanie warto z nich skorzystać.