Dynia olbrzymia

Dynia olbrzymia - charakterystyka, wymagania, uprawa, ciekawostki

Uprawa dyni olbrzymiej wymaga sporo miejsca, bowiem jej owoce często przekraczają 50 kg, a rozgałęzione pędy rozciągają się na wiele metrów. Ozdobą rabat są duże żółte kwiaty, wydzielające delikatny zapach. Dynia olbrzymia (Cucurbita maxima) dostarcza pestek oraz miąższu, o wysokich wartościach odżywczych i zdrowotnych. W Polsce dynie zdobywają coraz większą popularność. Roślina uprawiana jest w przydomowych ogrodach oraz na dyniowych farmach i plantacjach. Przeczytaj, jak wygląda uprawa dyni olbrzymiej.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o dyniach.

Cucurbita maxima – charakterystyka gatunku

Jakie wartości odżywcze i zdrowotne ma jadalna dynia olbrzymia?

Dynia (Cucurbita) uprawiana była już w starożytności. Do Europy trafiła w XV wieku, za sprawą hiszpańskich żeglarzy. Zaliczana jest do warzyw owocowych, należących do rodziny dyniowatych.

W Polsce uprawiane są trzy gatunki:

• dynia zwyczajna (Cucurbita pepo) – gatunek krzaczasty, o głęboko wciętych liściach, często z białawymi plamami,
• dynia olbrzymia (Cucurbita maxima) – gatunek płożący, o nieznacznie wciętych liściach, pokrytych ostrym owłosieniem,
• dynia piżmowa (Cucurbita moschata) – gatunek o łodygach płożących lub wspinających się, wyróżniająca się miękko owłosionymi liśćmi, z białymi plamami wzdłuż nerwów.

Dania sporządzone z dyni mają wysokie wartości zdrowotne:

• miąższ dyni olbrzymiej działa korzystnie na układ krążenia,
• po świeże soki oraz dyniowe przetwory powinny sięgać osoby cierpiące na cukrzycę, nadciśnienie i choroby nerek,
• sok z dyni działa moczopędnie i odtruwająco,
• spożywanie dyni pozwoli wzmocnić odporność organizmu, co jest szczególnie istotne w okresie jesienno-zimowym,
• dynie dostarczają jadalnych pestek, które bogate są w lecznicze oleje, pomagające zachować zdrowie osobom chorym na cukrzycę,
• cynk i potas, składniki mineralne zawarte w pestkach, korzystnie działają na libido oraz na układ nerwowy,
• spożywanie pestek pomaga pozbyć się pasożytów.

Warto zaznaczyć, że roślinie przypisuje się działanie antynowotworowe.

Jadalna dynia olbrzymia bogata jest w witaminy i składniki mineralne.

Zawiera, między innymi:

• witaminy C, B oraz E,
• karotenoidy, żółte i pomarańczowe barwniki, z których beta-karoten - pomarańczowy barwnik, jest prowitaminą A,
• żółte i pomarańczowe barwniki - luteinę i zeaksantynę - wpływające na zdrowie oczu 
• składniki mineralne – magnez, wapń, żelazo, fluor, fosfor i selen.

Dobrym połączeniem na talerzu jest dynia oraz różne rodzaje sałat. Spożywanie warzyw owocowych oraz warzyw liściowych dostarczy nam witamin i składników mineralnych, szczególnie potrzebnych w okresie jesienno-zimowym.

Jakie wymagania uprawowe ma dynia olbrzymia?

Roślina dobrze rozwija się w temperaturze 15 - 25 stopni Celsjusza. Wymaga słonecznego stanowiska i żyznej gleby, w której obecne są duże zasoby azotu. Dynia olbrzymia dobrze rośnie w przepuszczalnym i dostatecznie wilgotnym podłożu, o pH gleby obojętnym lub lekko kwaśnym (6,0 – 7,2). Źle rośnie w miejscach podmokłych.

Dynie najlepiej nawozić w sposób ekologiczny - obornikiem lub kompostem. Obornik stosujemy jesienią, natomiast duże ilości kompostu rozkładamy wokół dyni na wiosnę. Na ekologicznych plantacjach zaleca się stosowanie około 40 t/ha obornika oraz 40 – 60 t/ha kompostu. Plantacja dyni olbrzymiej umożliwia hodowlę roślin na większą skalę. Ochrona warzyw przed szkodnikami, uszkodzeniami przez dzikie zwierzęta oraz odpowiednie przechowywanie, jest warunkiem udanych zbiorów. Dynia jest wrażliwa na jesienne spadki temperatury, więc zbiór dojrzałych owoców można prowadzić przed pierwszymi przymrozkami.

Pielęgnacja dyni polega na odpowiednim podlewaniu, u jej podstawy. Roślinie potrzebna jest duża ilość wody, zwłaszcza podczas kwitnienia i tworzenia owoców. W czasie suszy zraszamy liście. Niedostateczne lub nadmierne nawadnianie ma wpływ nazawiązywanie się owoców oraz na ich jakość. Skąpe podlewanie będzie skutkowało tworzeniem się drobniejszych owoców, o bardziej słodkim miąższu. Zbyt duża ilość wody spowoduje zniszczenie owocowych zawiązków. Pod dojrzewające owoce warto podłożyć deseczki, słomę lub agrowłókninę, aby kontakt z wilgotną glebę nie wywołał choroby grzybowej lub gnicia dyni. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat dyni ozdobnej w ogrodzie?

Plantacja Cucurbita Maxima – wysiew, sadzenie i zbiór dyni

Wysiew dyni olbrzymiej odbywa się bezpośrednio do gruntu, w połowie maja, gdy minie niebezpieczeństwo wiosennych przymrozków i ziemia uzyska temperaturę około 10 stopni Celsjusza, na głębokości 10 cm. Nasiona możemy siać do końca czerwca. Siejemy je punktowo, po 2-3 sztuki, w rozstawie 2 – 3x1 - 1,5 m, mając na uwadze pokaźne rozmiary rośliny. Do dołków z nasionami wrzucamy kompost. Po około 8 dniach, po wzejściu roślin, pozostawiamy tylko najmocniejsze siewki. Zbyt późno pikowane rośliny trudno się przyjmują.

Dobrym sposobem na uzyskanie wcześniejszych plonów jest przygotowanie rozsady. Wysiew nasion przeprowadzamy około 20 kwietnia, umieszczając w doniczkach po jednym nasieniu. Kiedy pojawią się liście (2-4), przeprowadzamy sadzenie dyni w gruncie. Ogrodnicy często wysiewają lub sadzą dynie na kopczykach, uformowanych z kompostu.

Popularnymi odmianami dyni olbrzymiej jest ‘Atlantic Giant’ oraz ‘Bambino’:

• Odmiana ‘Atlantic Giant’ tworzy bardzo duże owoce, o wadze do 300 kg. Wyróżnikami odmiany jest pomarańczowa skórka oraz żółty miąższ. Termin zbioru dojrzałej dyni odbywa się do pierwszych przymrozków. Pod dojrzewające owoce należy podłożyć deseczki, by ograniczyć kontakt wielkiej dyni z wilgotnym podłożem.
• Odmiana dyni olbrzymiej ‘Bambino’ - wyróżnia się cienką skórką, wybarwioną na pomarańczowo, pokrytą szarawymi znaczeniami oraz owocami, o wadze do 50 kg. Długie płożące pędy osiągają do 10 m długości. Bardzo smaczny miąższ nadaje się do bezpośredniego wykorzystania, jest również dobrym surowcem na przetwory i mrożonki. Zbiór dyni rozpoczyna się w połowie października.

Dynia olbrzymia, po jesiennym zbiorze, nadaje się do przechowywania. Owoce umieszczamy w jasnym, słonecznym i suchym pomieszczeniu. W takich warunkach dynie mogą być przechowywane nawet przez 6 miesięcy. Cząstki dyni można przechowywać w lodówce.

Dynia – szerokie zastosowanie roślin

Dynia olbrzymia tworzy dekoracyjne, intensywnie wybarwione owoce. Pięknie prezentują się w przydomowych ogródkach, tworząc jesienne kompozycje z innymi warzywami i kolorowymi kwiatami. Na dyniowych plantacjach widok dużych barwnych owoców, zajmujących większe przestrzenie, wywiera niezapomniane wrażenie.

Owoce dyni wykorzystywane są do dekoracji sklepowych witryn, a w czasie Halloween są obowiązkowym elementem dziecięcych zabaw. Lampiony z wydrążonych dyń rozświetlają jesienny mrok, 31 października. Wspólne drążenie wielkich owoców to doskonała zabawa dla całej rodziny.

Dynie możemy prowadzić przy rusztowaniach. Długie płożące się pędy zaczną wspinać się na podpory, dzięki czemu otrzymamy efektowną przesłonę mniej ozdobnych miejsc w ogrodzie. Uprawiane szpalerowo rośliny wymagają skrócenia pędów, nad trzecim kwiatem.

Kulinarne zalety dyni docenią smakosze. Z dyni olbrzymiej możemy przygotować wiele zdrowych i smacznych potraw – pikantnych oraz łagodnych w smaku. Oryginalny delikatny smak mają dyniowe wypieki. Dania z dyni możemy łączyć z innymi produktami. Smak dyni wzbogacą różne rodzaje sałat, jabłka, sery, owoce morza oraz grzyby. 100 g miąższu ma jedynie 45 kcal, więc spożywanie potraw z dyni pomoże zachować smukłą sylwetkę.

Uprawa dyń łączy społeczności. Organizowane są dyniowe pikniki, na których amatorzy dyniowych smakołyków wspólnie delektują się potrawami i wymieniają przepisami. W Polsce odbywa się Dolnośląski Festiwal Dyni, na którym możliwe jest zaprezentowanie wyhodowanych przez siebie okazów. W 2019 roku wyhodowana w Polsce dynia olbrzymia, nazwana Gosią, ważyła 870 kg.