Dzięgiel (Arcydzięgiel) - charakterystyka, występowanie, właściwości

Dzięgiel - charakterystyka i właściwości rośliny

Arcydzięgiel - opis i występowanie

Nazwa arcydzięgielpochodzi o łacińskiego słowa archangelos i oznacza archanioła. Nazywany jest inaczej dzięglem litworem, Zielem Ducha Świętego, dzikim selerem lub anielskim korzeniem.Ma swoje korzenie w północnej części Europy, gdzie zauważono jego właściwości, które wykorzystywano od około XV wieku. Miało to wtedy związek z wierzeniami kultury nordyckiej. Stosowano go do walki ze „złem”. Później znalazł swoje miejsce w innych pogańskich wierzeniach. Podobno żucie korzenia dzięgla uznawano za sposób na długowieczność.

Jedna z legend jest związana z tym, iż roślina kwitnie w święto Świętego Michała Archanioła, dlatego ma moc ochraniającą przed złem. Sam Archanioł podarował ją ludziom. Stąd jedna z jego nazw, czyli anielski korzeń. Ostrożeń warzywny także odznaczał się ogromnym znaczenie w medycynie ludowej. Współcześnie oba wykorzystywane są już w mniejszym zakresie.

Arcydzięgielnależy do rodziny selerowatych. Podobni jak np. koper, pietruszka, marchew, lubczyk, pasternak. Dzięgiel to roślina dwuletnia, wysoka, bo 2-3 metrowa. Do tego może mieć pół metra szerokości. Ma bardzo charakterystyczny zapach dzięki olejkom eterycznym i kwasom organicznym. Głównie za sprawą makrocyklicznego laktonu – pentadekanolidu i tridekanolidu. Odznacza się grubą, pustą i nieowłosioną łodygą. Zaś jego zielone liście są ząbkowato zakończone. Ma szypułki, które rozgałęziają się, wspierając kwiatostany rosnące ku górze. Kwitnie na biało, od czerwca do sierpnia. Zwrotnica także kwitnie w tym czasie. Jego właściwości zawdzięcza się głównie korzeniowi. Ten zbiera się jesienią.

Jego stanowisko naturalne to wilgotne, ale i żyzne łąki, polany, doliny. Z reguły w sąsiedztwie wody. W Polsce najpowszechniejszy jest na obszarze Sudetów i Karpat. Tam rośnie dziko. Przeciwne wymagania ma grubosz jajowaty. Arcydzięgiel jest pod częściową ochroną od 2014 roku, aby ograniczyć jego wykopywanie jako surowiec zielarski.

Zastosowanie oraz właściwości korzenia dzięgla

Arcydzięgiel to roślina o szerokim spektrum zastosowań dla zdrowia. Podobnie jak babka zwyczajna. Najczęściej wykorzystuje się jego korzeń. Korzeń dzięgla lekarskiego jest dostępny w sklepach zielarskich. Produkty na jego bazie wykorzystuje się głównie w schorzeniach oraz kłopotach układu pokarmowego, ponieważ ma moc pobudzania wydzielania soków trawiennych oraz żółci. Eliminuje wzdęcia, zaparcia i skurcze jelitowo- żołądkowe. Jest środkiem na niestrawność, pobudzenie apetytu oraz na wrzody. Najpopularniejszym produktem jest napar i wywar z korzenia dzięgla.

Jego kolejnym zastosowaniem jest łagodzenie bólów reumatycznych m.in. korzonków. W tym celu produkuje się olejki do wcierania w bolące miejsce. Stosuje się w tym celu także spirytus arcydzięgielowy. Przypisuje mu się dodatkowo działanie przeciwbólowe. Co ciekawe, mogą być oba stosowane w celu zmniejszenia tzw. zakwasów po wysiłku. Przy bólach reumatycznych stosuje się też okłady do zawijania.

Ma korzystne działanie na skórę. Poprawia  m.in. jej ukrwienie i harmonizuje działanie gruczołów, wydzielanie sebum. Znajdziemy go w kosmetykach do włosów przetłuszczających się oraz z problemem łupieżu. Złagodzi łuszczycę i trądzik.  Korzeń arcydzięgiela odnajduje też swoje zastosowanie w przypadku choroby skóry, jaką jest bielactwo. Zawiera pochodne furanokumaryny, które zwiększają wytwarzanie pigmentu w skórze na słońce.

Arcydzięgiel ukoi też nerwy, stany niepokoju oraz pomoże zasnąć osobom z problemem bezsenności. Mogą to być napary lub nalewki. W tym celu można aplikować wywar, napar do kąpieli. Dodatkowo poprawi ukrwienie skóry.

Arcydzięgiel może być stosowany nie tylko w medycynie, kosmetyce, ale też w kuchni. Jak babka zwyczajna. Można z niego wyprodukować aromatyczne, piwa, likiery ziołowe czy wódki. Nadaje gorzko-korzenny smak. Aby go przygotować, używa się około 50 gramów korzenia dzięgla. Następnie zalewa się go 40% alkoholem w proporcji 750 ml i zakręca. Po 2 tygodniach nalewka gotowa. Można ją pić przy przeziębieniu czy kłopotach ze strony układu pokarmowego. Będzie to zaledwie 1 łyżeczka dziennie. Sprawdź także ten artykuł na temat rośliny arcydzięgiel litwor.

Przeparty z arcydzięgla i przeciwwskazania do jego stosowania

Korzeń dzięgla – przeciwwskazania, na co uważać?

Istnieje kilka czynników będących przeciwwskazaniami do stosowania preparatów na bazie dzięgla. Będzie to nadwrażliwość na promienie słoneczne. Roślina ma właściwości fotouczulające. Po jego zastosowaniu i wystawieniu skóry na działanie słońca jest możliwość pojawienia się obrzęku, a nawet pęcherzów, gdyż zwiększa ukrwienie skóry. Zatem osoby wrażliwe na promienie powinny unikać lub uważać na preparaty z arcydzięglem.

Przed zastosowaniem powinny zastanowić się też kobiety w ciąży, karmiące piersią. Przedawkowanie arcydzięgla jest możliwe. Wówczas pojawiają się nudność, wymioty, czy ból głowy. Wszystkie produkty z jego udziałem należy stosować w określonych ilościach.