Fiołki

Fiołki - odmiany, wymagania, uprawa, rozmnażanie, ciekawostki

Fiołki to piękne kwiaty, które bez problemu poradzą sobie na rabacie i w doniczce. Mają subtelne, oryginalnie układające się płatki i wydzielają przyjemny zapach. Oprócz roli ozdobnej niektóre gatunki mają również właściwości lecznicze.

Fiołki – charakterystyka

Fiołki są roślinami wieloletnimi, zwykle zielnymi, ale niektóre gatunki wytwarzają drewniejące pędy. Wszystkie są dość niskie – najwyższe dorastają do ok. 30 cm.

Na świecie istnieje około 600 gatunków tych kwiatów, z czego wiele rośnie dziko w Europie i w Polsce. Mimo że fiołki znajdziemy w lesie i na łące, to są też często uprawiane jako roślina ozdobna, a w ogrodach ziołowych również jako lecznicza.

Fiołki rosną głównie  w klimacie umiarkowanym i preferują tereny górskie. Niektóre gatunki można jednak bez problemu spotkać na nizinach (błotny, trójbarwny, leśny).

Najbardziej charakterystyczną cechą fiołków są kwiaty o pojedynczych płatkach, z których górne są wzniesione. Dolne często z bardziej widocznym żyłkowaniem i ostrogą. Liście rosną skrętolegle, są pojedyncze, najczęściej sercowate lub o kształcie zbliżonym do sercowatego. Oprócz tego roślina ma bardziej lub mniej wyraziste przylistki, najczęściej lancetowate.

Kolory kojarzone z fiołkiem to przede wszystkim fiolet (od nazwy kwiatu) w różnych odcieniach. Można też spotkać gatunki o kwiatach białych, żółtych, rzadziej czysto niebieskich. W uprawie mają jeszcze większą gamę kolorów. Pospolity w Polsce fiołek trójbarwny charakteryzuje się biało-żółtym wzorem na fioletowych płatkach.

Oprócz nazwy fiołek używa się zwyczajowo nazwy bratek. Obie dotyczą jednak tej samej rośliny.  

Gatunki i odmiany wykorzystywane w domu i w ogrodzie

Pod nazwą fiołki ogrodowe lub bratki ogrodowe najczęściej rozumie się odmiany hybryd fiołka trójbarwnego i innych gatunków. Oprócz tego w ogrodzie uprawiane są różne gatunki rodzime (np. fiołek wonny) i obce (motylkowaty, kanadyjski). Modny ostatnio tzw. fiołek afrykański (sępolia fiołkowa, saintpaulia) nie należy do rodziny fiołkowatych.

Fiołki różnych odmian często porządkuje się w grupy, które pozwalają wyróżnić pewne cechy atrakcyjne dla ogrodników.

1. Hiemalis – wczesne, kwitnące obficie, z małymi kwiatkami; są odporne na mróz. Można tu zaliczyć m.in. odmiany:

• Mars – o ozdobnych, zielono-bordowych liściach i drobnych kwiatkach w kolorze wrzosowym.
• Śnieżka smolicka – kwiaty śnieżnobiałe
• Cytrynek – o kwiatach jasnożółtych

2. Bratek szwajcarski – grupa kwitnąca od kwietnia do września. Mają duże, intensywnie wybarwione kwiaty z charakterystyczną ciemną plamką w środku. Tworzą niewielkie (do 30 cm) kępki, z dużą ilością liści. Mrozoodporne. Przykładowe odmiany to:

• Orange Sonne – pomarańczowe płatki
• Thurnersee – niebieskie płatki z nutą fioletu
• Black King – ciemnofioletowe, prawie czarne, aksamitne płatki.

3. Vorbot – obejmuje odmiany wczesne, między innym wczesnych fiołków wielkokwiatowych.

4. Trimardeau – kwitną obficie. Dolne płatki są ozdobione charakterystycznym, ciemnym oczkiem. Do tej grupy zalicza się odmiany zarówno wczesne jak i późne. Przykładowe fiołki z tej grupy:

• Kardinal – szkarłatne płatki, z dużą, ciemną plamą w środku.
• Atropurpurea – fioletowo-purpurowy kolor płatków.

5. Holenderskie – są to wczesne odmiany wielokwiatowe.

Bratki do posadzenia w ogrodzie często są sprzedawane w mieszankach odmian o kilku kolorach. Dzięki temu obsiana rabata wygląda bardziej atrakcyjnie. Do uprawy w doniczce najlepiej kupić jedną wybraną odmianę, ale to kwestia osobistych preferencji.

Podłoże i stanowisko

Warunki uprawy fiołków mogą się różnić w zależności od gatunku i odmiany. Dla wszystkich odmian jednorocznych i dwuletnich stanowisko słoneczne jest lepsze, ponieważ stymuluje obfitsze kwitnienie. Trzeba tylko uważać jak w danym miejscu operują promienie słoneczne. Zbyt silne słońce powoduje płowienie płatków. Poradzą sobie również w półcieniu, tu z kolei mogą mniej obficie kwitnąć. Fiołki wieloletnie lepiej rosną w nieco zacienionym miejscu i na wilgotnej ziemi.

Ziemia przeznaczona pod uprawę fiołków powinna być ogrodowa, próchnicza. Dobrym pomysłem jest posadzenie ich w ziemi iłowej. Trzeba się tylko upewnić, że nie jest zbyt zasadowa. Bratki tolerują odczyn lekko kwaśny do obojętnego. Jeżeli chcemy, żeby ładnie i zdrowo rosły przed zasadzeniem dobrze jest wymieszać z ziemią trochę kompostu.

Jeżeli będziemy uprawiać bratki w doniczce, to trzeba pamiętać o drenażu i otworach na dnie doniczki. Są to rośliny, które potrzebują wilgoci, jednak źle znoszą nadmiar i zastój wody.

Kiedy sadzić fiołki?

Fiołki ogrodowe można kupić w doniczce, gotowe do posadzenia w gruncie. Najlepiej wybrać wtedy zdrowe, nie do końca zakwitłe (duża ilość pąków). Takie sadzimy wiosną (od marca) lub latem. Właściwie można sadzić przez cały sezon, byle miały warunki do zakwitnięcia.

Najczęściej kwiaty te wysiewa się jednak do skrzynek i po urośnięciu sadzonek przesadza do gruntu lub do osobnych doniczek np. na balkon.
Wczesne odmiany wysiewa się późną zimą (przełom lutego i marca), wówczas już wiosną możemy liczyć na kwiaty. Natomiast odmiany późne najlepiej wysiać latem (przełom czerwca i lipca). Bratki wysiane jesienią wzejdą po około dwóch tygodniach. Należy je zabezpieczyć przed zimą (przykrywając liśćmi lub stroiszem iglastym). Zakwitną wiosną następnego roku.

Szczegóły dotyczące sadzenia najlepiej sprawdzić u producenta lub na opakowaniu z nasionami wybranej odmiany.

Pielęgnacja i podlewanie

Żeby kwiaty dobrze się zaadoptowały najważniejsze jest podlewanie. Bratki lubią wilgotne, ale nie przelane podłoże. Podczas podlewania powinno się unikać moczenia liści i kwiatów, bo może to prowadzić do gnicia roślin. Z tych samych powodów pielęgnacja może wymagać ochrony kwiatów przed zbyt obfitym deszczem.

Jeżeli chcemy, żeby kwiaty zdrowo zakwitały i dłużej kwitły, to najlepiej dostarczyć im nawóz do roślin kwitnących. Nie jest to roślina, która wymaga nawozu, ale dostarczenie jej dodatkowych składników na pewno poprawi jej rozwój i zdrowie.

Bratki w doniczce w domu lub na balkonie w zasadzie nie wymagają nawożenia. Jeżeli zapewnimy im podłoże o właściwym składzie, to powinno wystarczyć.

Konieczne jest natomiast odchwaszczanie i usuwanie przekwitłych kwiatów. To pozwoli roślinom zachować zdrowie i dłużej zdobić nasze rabatki.

Choroby i szkodniki bratków

Bratki są dość odporne na choroby, ale mogą osłabnąć w wyniku niewłaściwych warunków i słabej pielęgnacji. Oprócz skłonności do gnicia przy zbyt dużej wilgotności, fiołki mogą łapać choroby grzybowe. Tutaj gama jest dość szeroka – od mączniaka prawdziwego i rzekomego, po rdzę i atraknozę. Większość z nich objawia się plamami na kwiatach lub liściach. Fytoftoroza może się również objawiać gniciem i opadaniem liści. Zanim dostrzeżemy dokładne przyczyny, sygnałem alarmującym może być zahamowanie wzrostu roślin i deformacje.

Oprócz tego bratki są atakowane okazjonalnie przez następujące szkodniki:

Mszyce – żerują na liściach i kwiatach. Zostawiają miejsca żółtawe i zniekształcone. Mogą też przyczyniać się do rozwoju grzyba (czarny nalot na liściach).

Miniarka powszechnianka – mała muszka, której larwy budują korytarze nerwach liścia. Pojawia się od maja do lipca. Zwalcza się ją specjalnie dedykowanymi preparatami.

Wstężyk ogrodowy – ślimak niszczący liście roślin. Nie wyrządzają dużych szkód.

Fiołki w kulturze

Fiołki należą do tych kwiatów, które odcisnęły swoje piętno na kulturze. Ponieważ zostały wspomniane w wierszu Safony, uważa się je za symbol miłości lesbijskiej. Chociaż starożytni Grecy bardziej kojarzyli te kwiaty z ucztami i wplatali je w wieńce w czasie imprez. W kulturze rzymskiej były symbolem miłości. Według legendy strzała kupida przebiła bratek, przez co nabrał on podobnych właściwości.

Po francusku kwiatki nazywa się pensee, co oznacza myślenie. Dlatego jest też kojarzony z wolnomyślicielami albo po prostu z myśleniem o kimś (czyli pamięcią).

W tradycyjnej mowie kwiatów symbolizują niewinność, skromność, stałość w uczuciach.

Fiołek jest symbolem delikatności, skromności i urody. Starożytni Grecy, doceniając jego zalety, przypisywali kwiat fiołka bogini Afrodycie. W Europie znane są 92 gatunki roślin, należących do rodziny fiołkowatych spośród 400, występujących na całym świecie. Fiołki możemy spotkać pośród skał, na bagnach i mokradłach, w lasach i na łąkach. Zwiastują wiosnę, więc ich uprawa w przydomowych ogrodach pozwala na wczesne udekorowanie rabatek i przywabienie motyli, pobierających nektar. Warto poznać bliżej tę niezwykłą roślinę.

Fiołki rosnące dziko na terenie Polski

• Fiołek alpejski Viola alpina -  występuje w Tatrach, na wysokości piętra alpejskiego, w klimacie umiarkowanie zimnym. Fiołek alpejski charakteryzuje się niebieskofioletowymi lub białymi kwiatami, o średnicy dochodzącej do 3 cm, pojawiającymi się od czerwca do lipca. Delikatna bylina, dorastająca do 10 cm wysokości, zasiedla wapienne skały, górskie hale oraz piętro kosówki. Fiołek objęty jest prawną ochroną i nie można go zbierać.
• Fiołek bagienny Viola uliginosa – niska roślinka wytwarza fioletowe, 3 cm kwiatuszki, które pojawiają się w kwietniu i w maju. Fiołek bagienny zarasta brzegi zbiorników wodnych, w sąsiedztwie lasów łęgowych.
• Fiołek biały Viola alba Besser – w naszym kraju spotykany był jedynie w okolicach Nowego Sącza i Dukli. Charakterystyczną cechą rośliny są pachnące fioletowawe kwiatki. Fiołek biały zakwita w kwietniu oraz w maju, zasiedlając tereny porośnięte liściastymi lasami. Obecnie bylina znajduje się w wykazie roślin wymarłych.
• Fiołek polny Viola arvensis –kwitnie od kwietnia do października. Bylina o fioletowych kwiatach pokrywa teren od nizin do pogórza. Zasiedla ugory, skraj lasów, pola, pojawia się w zbożach. Fiołek polny preferuje gleby piaszczysto-gliniaste. Jedna roślina wydaje do kilku tysięcy nasion, roznoszonych przez mrówki oraz inne zwierzęta, wraz z ich odchodami. Kwiat, liście i korzeń fiołka znajdują zastosowanie w medycynie ludowej. Ziele zawiera alkaloidy, estry metylowego kwasu salicylowego, saponiny, kwas winnowy, cukry oraz śluzy. Fiołki stosowane są w chorobach skórnych, głównie przeciw trądzikowi młodzieńczemu.
• Fiołek trójbarwny Viola tricolor – jest pospolitą rośliną, nazywaną bratkiem polnym. Zasiedla pola, łąki, kwitnie przy drogach oraz w ogrodach, pojawiając się w postaci chwastów. Fiołek trójbarwny dobrze rośnie na glebach piaszczystych. Różnobarwne kwiaty wytwarzane są na łodydze, dorastającej do wysokości 30 cm. Fiołek kwitnie od czerwca do września. W medycynie wykorzystywany jest jako zioło regulujące przemianę materii, wzmacniające naczynia krwionośne, leczące zmiany skórne, nadciśnienie, choroby oczu i nerek. Fiołki trójbarwne uprawiane są również w ogrodach, dla swoich walorów dekoracyjnych

Fiołki do ogrodu – fiołek wonny

Fiołek wonny – opis rośliny

Viola odorata, czyli fiołek wonny, fiołek pachnący, spotykany jest w stanie dzikim na terenach nizinnych i w niższych stanowiskach górskich. Jest także rośliną uprawianą dla zapachu, koloru i szerokiego zastosowania w kuchni, w medycynie i w kosmetyce. Fiołkowy lub biały kwiat wydziela słodki intensywny zapach. Jest zwiastunem wiosny, obficie kwitnąc od marca do maja. Kwiat pojawia się również jesienią. Omszone liście wyróżniają się sercowatym kształtem oraz ciemnozielonym zabarwieniem. W spodniej części liście są błyszczące. Fiołek jest mrozoodporną byliną, osiągającą wysokość 15 cm. Tworzy poziome rozłogi, zakorzeniające się co 12 cm.

Wonne fiołki do ogrodu - odmiany

• Viola odorata ‘The Czar’- wyróżnia się niebieskofioletowymi kwiatami.
• Viola odorata ‘Konigin Charlotte – to odmiana wymagająca żyznej gleby, umiarkowanie wilgotnej i stanowiska lekko cienistego.  Fiołki są wieloletnie, wytwarzające od lutego do kwietnia fioletowe kwiaty, o szczególnie intensywnym zapachu. Roślina dorasta do 10 cm wysokości. Jest odporna na niskie temperatury, dochodzące nawet do -15 stopni Celsjusza.
• Viola odorata ‘Alba’ – jest byliną o płożącym pokroju, osiągającą 20 cm wysokości. Roślina od kwietnia do maja wytwarza pojedyncze, pachnące kwiaty, o białym zabarwieniu. Uprawa wymaga lekko zacienionego stanowiska i próchnicznej lub przeciętnie ogrodowej gleby, o umiarkowanej wilgotności.
• Viola odorata ‘Rosea’ – to atrakcyjna odmiana fiołka wonnego do ogrodu, wyróżniająca się różowopurpurowymi, intensywnie pachnącymi kwiatami. Roślina dorasta do 5 cm wysokości. Najlepiej sprawdza się uprawa w półcieniu, w żyznej i umiarkowanie wilgotnej ziemi. Kwiaty pojawiają się od kwietnia do września.
• Viola odorata ‘Vilmorinii’ – wytwarza kwiaty o jasnopomarańczowym zabarwieniu.

Fiołek wonny - prawa i pielęgnacja

•  Wymagania - roślina wymaga stanowiska lekko zacienionego oraz żyznej i wilgotnej gleby. Dzięki płożącemu się pokrojowi, sprawdza się jako roślina okrywowa. Fiołki stanowią dekorację kwiatowych rabatek. Nadają się do zastosowania w skalnych ogródkach jako obwódki rabat oraz na cięte kwiaty, do małych bukiecików.
• Rozmnażanie – przede wszystkim z rozłogów. Wschody rośliny są nierównomierne.
• Pielęgnacja – obejmuje przesadzanie byliny wczesną wiosną. Między sadzonkami należy pozostawić odstęp, około 12 cm.
• Zbiór – liście należy oberwać wczesną wiosną, a kwiaty zaraz po otwarciu. Jesienią można wykopać korzenie.
• Przechowanie – susz liści, kwiatów i korzeni przechowuje się w suchych i przewiewnych warunkach. Kwiaty nadają się do kandyzowania. Fiołek ten nie nadaje się do domu.

Wonny fiołek do ogrodu - zastosowanie

▪ Kosmetyka

Kwiaty, o intensywnym i przyjemnym zapachu, wykorzystywane są przy wytwarzaniu wody kwiatowej oraz perfum. Liście stanowią składnik maseczek upiększających, a wywarem z kwiatów przemywa się oczy i płucze jamę ustną.

Mleczko oczyszczające do suchej i wrażliwej cery:

½ szklanki mleka i 2 łyżki świeżych lub suszonych kwiatów należy podgrzewać w naczyniu z płaszczem wodnym, przez 30 minut. Mleko nie może się zagotować. Napar odstawiamy na 2 godziny, a następnie odcedzamy. Otrzymany preparat przechowujemy w lodówce. Mleczkiem przemywamy skórę twarzy. Specyfik nadaje się do użytku przez tydzień.

▪ Medycyna

• Kwiaty - zarówno świeże, jak i suszone, stanowią surowiec do sporządzenia wywarów i syropów. Otrzymany preparat stosowany jest jako środek przeczyszczający, w czasie bezsenności, bólów głowy, stanach nerwicowych oraz w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych.
• Liście i korzeń – świeże i suszone liście można przykładać na stłuczenia. Napar pomaga osobom zakatarzonym i przeziębionym. Wywar i napar z korzenia również zalecane są w czasie przeziębienia oraz dolegliwości górnych dróg oddechowych.

▪ Kulinaria

Fiołki posiadają jadalne kwiaty. Można bezpiecznie wykorzystać je, dodając surowe kwiaty do sałatek. Kandyzowanymi dekoruje się desery, lody oraz wypieki.

Przepis na syrop z kwiatów: około 60 g świeżych kwiatów, zalać 90 g wrzątku, przykryć i odstawić na 24 godziny. Następnie, po odcedzeniu, dodajemy ½ szklanki cukru i podgrzewamy do momentu, aż cukier ulegnie rozpuszczeniu. Gotowy cukier, po ostudzeniu, przelewamy do butelki.

Fiołki do ogrodu – fiołek rogaty Viola cornuta

Uprawa i odmiany

Charakterystyczne kwiaty fiołka rogatego zwracają uwagę budową i zabarwieniem. Dolny płatek jest znacznie większy od pozostałych. Wonne kwiaty o barwie liliowej lub jasnofioletowej, zdobią ciemniejsze prążki. Kwiaty wytwarzane są od maja do jesieni, dekorując rabaty ogrodowe. Fiołek rogaty preferuje lekko kwaśne, żyzne gleby i lekko cieniste stanowiska. Nasiona wysiewa się na rozsadniku na przełomie czerwca i lipca, a na miejsce stałe roślinę sadzi się jesienią, we wrześniu lub na wiosnę następnego roku. Roślina dorasta do 25 cm wysokości. W Polsce uprawa fiołka dopiero zdobywa popularność. Wykorzystywane są różnobarwne odmiany:

• ‘Ardwell Gem’ oraz ‘Lutea” – o żółtym zabarwieniu płatków,
• ‘Blauwunder’ oraz ‘Hansa’ – odmiany wytwarzające niebieskie i fioletowe kwiaty,
• ‘King Henry – o płatkach fioletowoniebieskich, z białożółtym środkiem,
• ‘W.H Woodgate’ – odmiana charakteryzująca się dużymi kwiatami, o fioletowoniebieskiej barwie.

Pielęgnacja rośliny w ogrodzie

• Po skończonym kwitnieniu należy przyciąć fiołki i podsypać pod nie kompost, co sprawi, że rośliny ponownie zakwitną.
• Rozmnażanie, poprzez regularne dzielenie rośliny i nasadzanie w nowych miejscach, jest sposobem na utrzymanie fiołków w ogrodzie przez kilka lat.
• Fiołek rogaty zakwitnie również w grudniu, zdobiąc świąteczny stół, jeśli podzieloną kępkę zasadzimy pod osłona, pod koniec października. Roślina powinna przebywać w temperaturze około +10 stopni Celsjusza, w jasnym miejscu.
• Obserwowanie rośliny jest sposobem na wykrycie pierwszych mszyc, które są szkodnikami, żerującymi na fiołkach.

Zastosowanie

Fiołek rogaty wspaniale zdobi rabaty, ich obrzeża oraz skalne ogródki. Kolorowe kwiaty wykorzystuje się do nasadzeń na tarasach, balkonach oraz na cięte kwiaty, jako element bukietów.

Fiołek ogrodowy – bratek

Uprawa i pielęgnacja w ogrodzie

Atrakcyjną odmianą do ogrodu jest fiołek ogrodowy, bylina, popularnie nazywana bratkiem. Viola x wittrockiana, o trójbarwnych, pofalowanych kwiatkach, udekorowanych plamkami, jest rośliną dwuletnią, należącą do mieszańców. Powstała w wyniku skrzyżowania fiołka trójbarwnego z fiołkiem żółtym i ałtajskim. Bratki dorastają do 25 cm wysokości.

Popularność w naszym kraju zdobywają:

• ‘Trimardeau’ - odmianawielkokwiatowa,
• ‘Reine du Ciel’ - odmiana o jasnoniebieskich kwiatach oraz
• ‘Hyemalis’ – najwcześniejsza z odmian.

▪ Wymagania:

Fiołek ogrodowy najpiękniej rozwinie się na słonecznym i osłoniętym stanowisku. Bylina ma mniejsze wymagania glebowe, jednak należy zadbać, by ziemia była przewiewna, wynawożona, o pH obojętnym lub lekko kwaśnym.

▪ Rozmnażanie:

Nasiona wysiewamy w czerwcu, na osłonięty rozsadnik. Po przepikowaniu siewek, od września do października można wysiewać je na stałe miejsca. Fiołki do ogrodu zakwitną jeszcze tej samej jesieni, a następnie wiosną następnego roku. Najczęściej rozmnaża się fiołki przez podział.

Bratki do ogrodu – zastosowanie

Uprawa bratków umożliwia tworzenie wielobarwnych kwietników. Doskonale wyglądają na obwódkach rabatek, nadają się do zastosowania na balkonach i tarasach. Fiołek doniczkowy wspaniale prezentuje się w skrzynkach balkonowych, a także nadaje się do domu jako ozdoba pomieszczeń mieszkalnych. Bratki wykorzystuje się również do tworzenia romantycznych bukiecików.

Fiołek do domu – fiołek afrykański

Atrakcyjny fiołek domowy w doniczce

Saintpaulia jonantha, sępolia fiołkowa, saintpaulia, to nazwy popularnej w Polsce rośliny z rodziny ostrojowatych, zwyczajowo określany jako fiołek afrykański. Dzięki niewielkim rozmiarom – sępolia dorasta do około 15 cm – fiołek domowy może stanowić dekorację nawet najmniejszego pomieszczenia. Fiołek doniczkowy kwitnie przez cały rok, urzekając bogactwem barw – od fioletowej i niebieskiej, poprzez różne odcienie czerwieni i różu, do koloru białego. Równie atrakcyjnie wyglądają liście. Grube, omszone, często od spodniej części czerwonawe, okalają kwiaty jasnozieloną lub ciemnozieloną rozetą. Fiołek afrykański do domu dostępny jest również w wersji miniaturowej, osiągając około 8-10 cm wysokości. A może zainteresują cię także inne kwiaty doniczkowe do domu?

Fiołek do domu – pielęgnacja rośliny

Fiołek domowy wymaga odpowiedniej gleby - fiołki preferują podłoża torfowe. Powinniśmy zadbać, by nie przenawozić rośliny. Fiołki do domu ustawiamy na parapetach, w jasnych i ciepłych wnętrzach, w których temperatura nie spada poniżej +12 stopni Celsjusza. Pielęgnacja rośliny polega na kontroli wilgotności gleby. Wodę nalewamy do podstawki, z której fiołek domowy pobierze odpowiednią jej ilość. Sępolia jest rośliną afrykańską, więc najlepiej rozwija się w wilgotnej atmosferze. Nie spryskujemy kwiatów i liści. Fiołek afrykański odpłaci pięknym wyglądem.

Fiołek domowy w doniczce – rozmnażanie

Najefektywniej rozmnożymy roślinę z sadzonki liściowej z ogonkiem. Do pojemnika, wypełnionego piaskiem zmieszanym z torfem, „sadzimy” ogonek liściowy. Kiedy pojawią się sadzonki, czekamy, aż podrosną i przesadzamy je do płaskich doniczek. Rośliny do domu wymagają przesadzania do większych i płytkich pojemników, co zapobiegnie zbytniemu rozrastaniu się i degeneracji liści.

Fiołek domowy – szkodniki

Pielęgnacja fiołka afrykańskiego oznacza także obserwację, czy nasza piękna roślinka do domu nie została zaatakowana przez szkodniki. Najczęściej na fiołku żerują owady, wciornastki lub pojawia się biała pleśń. Zaaplikowanie odpowiednich preparatów, może uratować sępolię.

Fiołki są roślinami urzekającymi swoją urodą i zapachem. Warto uprawiać je w ogrodach, na balkonach i w mieszkaniach, urozmaicając nasze otoczenie wyjątkowymi roślinami, które zdobią i pozytywnie wpływają na stan naszego zdrowia.

Fiołek to bardzo popularny kwiat domowy, który może też rosnąć w ogrodzie. Występuje w wielu odmianach, w Polsce można napotkać aż dwadzieścia pięć. Szczególną popularnością cieszy się fiołek afrykański oraz alpejski. Uprawa tej rośliny nie jest zbyt wymagająca, choć trzeba spełnić pewne wymagania.

Popularne fiołki doniczkowe

Jeszcze przed opisem konkretnych odmian warto przypomnieć, że fiołek reprezentuje rodzinę fiołkowatych obejmującą około 400 gatunków. W warunkach naturalnych można na niego natrafić w Europie, Azji, Ameryce Północnej i Południowej oraz Australii. Są to najczęściej tereny górskie, lasy, łąki i mokradła oraz umiarkowane strefy klimatyczne. Fiołki są uprawiane, jako kwiaty doniczkowe, lecz mogą też rosnąc w ogrodach. Są to najczęściej rośliny jednoroczne.

Jeżeli chodzi o fiołki doniczkowe to ich najpopularniejsze odmiany to fiołek alpejski oraz fiołek afrykański zwany też saintpaulia. Na początku zajmiemy się pierwszą z podanych odmian. Jej kwiaty mają charakterystyczny motylkowaty kształt, składają się z kilku odgiętych płatków, jeżeli chodzi o kolor to jest to najczęściej fiołek różowy, chociaż coraz częściej można natrafić na kolor biały, fioletowy, niebieski lub mocno czerwony. Występują też odmiany udekorowane białą obwódką na brzegach. Okres kwitnienia tych kwiatów doniczkowych przypada na okres od listopada do lutego.

Fiołek różowy występujący też pod nazwą cyklamen perski, najlepiej się rozwija w temperaturze około 10-15 stopni Celsjusza. Najlepszym dla niego stanowiskiem jest miejsce półcieniste znajdujące się na strychu czy często wietrzonej sypialni. Trzeba jednak uważać by te fiołki doniczkowe nie były narażone na ujemne temperatury. Nie potrzebuje wiele miejsca, więc doniczka nie musi być dużo, co ciekawe do wzrostu wystarczy mu standardowa ziemia ogrodowa. Należy tylko zadbać o odpowiednie nawodnienie.

Fiołek biały lub różowy nie jest trudny w uprawie a pielęgnacja sprowadza się do kilku prostych czynności. Pierwszą z nich jest podlewanie wykonywane raz na tydzień, wodę dolewa się na podstawkę, z której kwiat samodzielnie pobiera wilgoć.

Nawożenie wykonuje się wyłącznie w czasie kwitnienia, nawóz uniwersalny dodaje się do wody przeznaczonej do podlewania. Po przekwitnięciu roślinę wystarczy podlewać z tym, że rzadziej niż wcześniej. Odpowiednio prowadzona pielęgnacja uchroni ten kwiat domowy przed chorobami.

Ciekawe odmiany fiołków doniczkowych

Kolejny na liście jest fiołek afrykański zwany też saintpaulia, dorasta do około 10 cm wysokości. Jego zaletą jest fakt, że kwitnie przez cały rok. Jego kwiaty przybierają różne kolory, szczególnie popularne są odmiany ciemno-niebieskie, choć i tu znajdzie się fiołek biały, czerwony, różowy lub dwukolorowy. Hodowcy przez cały czas pracują nad nowymi szczepami, więc niedługo może pojawić się więcej kolorów.

W przeciwieństwie do wcześniej opisywanego gatunku, fiołek afrykański lubi ciepłe, dobrze oświetlone stanowisko, choć nie powinien być wystawiony na bezpośrednie działanie słońca. Ma spore wymagania odnośnie nawodnienia, preferuje wysoką wilgotność powietrza oraz regularne podlewanie wodą utrzymaną w pokojowej temperaturze. Czas na uzupełnienie wody przychodzi, gdy ziemia trochę przeschnie. Fiołek saintpaulia nie powinien zbyt długo pozostawać w wodzie, bo zgnije, płyn nie powinien dostać się na liście, w przeciwnym wypadku pojawi się pleśń.

Saintpaulia to długowieczne odmiany fiołków, odpowiednia pielęgnacja sprawia, że mogą rosnąć przez wiele lat. Mimo tego wymagają corocznego przesadzania do płaskich doniczek wypełnionych świeżą ziemią. Jeżeli ktoś chce rozmnożyć ten kwiat domowy, można to zrobić z sadzonek liściowych z ogonkiem ukorzenianym w ziemi lub w wodzie. W trakcie kwitnienia, fiołek afrykański ma specyficzne wymagania dotyczące nawożenia. Najlepszy jest nawóz do roślin kwitnących, aplikuje się go raz na 2 tygodnie.

Najpopularniejsze fiołki doniczkowe już za nami, przychodzi czas na zajęcie się tematem odmian ogrodowych.

Uprawa fiołków ogrodowych

Fiołki ogrodowe charakteryzują się licznymi i bardzo urokliwymi kwiatami. Występują w rozmaitych wariantach kolorystycznych, wśród nich znajdzie się fiołek różowy, biały, niebieski czy wielokolorowy.

Te odmiany fiołków zwane również bratkami ogrodowymi dorastają do 10 – 25 cm wysokości, posiadają zwarte kępy, złożone z sercowatych, zielonych liści. Najczęściej są to wieloletnie byliny, ale można też natrafić na kwiaty ogrodowe dwuletnie. Ostatnią cechą charakterystyczną jest bardzo przyjemny zapach.

Niezależnie od tego czy jest to fiołek bały się, różowy czy w innym kolorze, gatunkiogrodowe wieloletnie mają pewne wymagania dotyczące stanowiska. Musi być to miejsce o wysokiej wilgotności znajdujące się w lekkim półcieniu. Preferowana gleba musi być żyzna i bogata w próchnicę. Dużą zaletą posiadania fiołków w ogrodzie jest fakt, że kwitną dwa razy, najpierw na wiosnę, później drugi raz jesienią. Pielęgnacja nie sprawia dużych trudności, jest bardzo podobna do dbania o każdy kwiat domowy opisany powyżej.

Do najpopularniejszych ogrodowych odmian fiołków należą:

• Fiołki wonne osiągające wysokość do kilkunastu centymetrów. Maja intensywny zapach, nieduże kwiaty. Ich kolor jest zazwyczaj fioletowy, lecz pojawia się też fiołek biały.
• Fiołki rogate dość długo kwitną, posiadają duże kwiaty, w odcieniach fioletu lub żółci.
• Fiołki koreański osiągają wysokość dziesięciu centymetrów. Posiadają bardzo ładne, niebiesko – fioletowych kwiaty oraz rozety z liści.
• Kolejny na liście jest fiołek wyniosły osiągający nawet pół metra wysokości. Posiada bardzo proste kwiaty o jasnoniebieskich płatkach z białym środkiem.
• Fiołek labradorski, oprócz niecodziennej nazwy, charakteryzuje się dorastaniem do kilkunastu centymetrów wysokości. Wydaje zielono – purpurowe liście oraz niebieskie kwiaty.
• Fiołek motylkowaty swoją nazwę wywodzi od wyglądu, jest to roślina o zielonych kępach oraz białych kwiatach. Czasem spotyka się też niebieski środek.
• Fiołek leśny jest dość wysoki, dorasta do ponad 25cm. Jego kwiaty są jasno lub ciemnofioletowe. Można go bez problemu spotkać w naszym rodzimym lesie.
• Fiołek trójbarwny zwany popularnie bratkiem.
• Znany jest też fiołek polny powszechnie uważany za chwast.

Literatura:

• L. Bremnes, Wielka księga ziół, Warszawa 1991.
• R. Herwig, C. Riou, 350 roślin ogrodowych, Warszawa 1992.