Funkia

Funkia - odmiany, wymagania, uprawa, zimowanie, porady

Jeżeli macie w ogrodzie cieniste miejsce, w którym inne kwiaty nie będą się za dobrze rozwijać, to funkia jest idealną alternatywą. Te liliopodobne rośliny od wieków były uprawiane w Azji Wschodniej zanim w XVIII wieku trafiły do Europy. Dziś są bardzo popularną ozdobą cienistych, wilgotnych ogrodów oraz balkonów i tarasów, do których dociera mało słońca.

Funkia – charakterystyka i zmienność

Funkia jest zróżnicowanym rodzajem roślin, ale jednocześnie łatwym do rozpoznania w ogrodzie. Pochodzi z rodziny szparagowatych, ale przypomina liliowate. Dlatego długo zaliczano ją do tej ostatniej. Dobrze czuje się w cienistych (ale nie bardzo ciemnych) miejscach, z odpowiednio żyznym, nawilżonym podłożem.

Główną ozdobą funkii są jej liście. Mimo to również kwiat prezentuje się subtelnie i dostojnie, górując nad zieloną kępą. Kwiaty są białe lub liliowe, zebrane w kłosy, najczęściej jednostronne, przypominają dzwonki. Liście są natomiast dość duże, lancetowate, sercowate lub prawie okrągłe. Mają wszystkie odcienie zieleni. U roślin uprawianych z dala od ostrego słońca pojawia się też niebieski nalot.

Funkie mają bardzo różną wysokość. Niektóre nie przekraczają 10 cm wzwyż i doskonale nadają się do uprawy w doniczce czy na maleńkiej przestrzeni np. ogródka działkowego. Inne potrafią dorosnąć do 120 cm, z kępą rozrośniętą do 2 m średnicy. Warto pamiętać, że funkia jest rośliną długowieczną. Na jednym miejscu może rosnąć nawet 100 lat. Będzie więc stanowić stały element dekoracyjny w ogrodzie.

Funkie niebieskie czy żółte?

Kolorystyka liści zasługuje na osobne omówienie. Różne rodzaje funkii mogą być bardziej niebiesko-zielone lub żółtawe. To jednak nie wszystko.

Liście zwykle zmieniają kolor wraz z rozwojem rośliny i przybierają różną barwę w różnych porach roku. Te, które zalicza się do bardziej żółtych, preferują więcej nasłonecznienia. Docelowy kolor zyskują latem, kiedy jest najwięcej słońca. Zielono-niebieskie zyskują pożądaną barwę jeśli dostarczy im się odpowiednio dużo cienia i właściwy nawóz. Dlatego na podstawie docelowego koloru liści ustala się optymalne stanowisko dla danej odmiany.

Najciekawsze gatunki i odmiany

Ponieważ wyhodowano ponad 2000 taksonów funkii, nie sposób wymienić naraz nawet jednej czwartej. Tutaj prezentujemy wybrane gatunki i odmiany, chętnie uprawiane w polskich ogrodach. Podzieliliśmy je ze względu na różne rodzaje liści:

• Gold Standard – Liście jaśniejsze w środku z ciemnozieloną obwódką. W zależności od ilości słońca latem wybarwia się na żółto lub kremowo. Dorasta do 60 cm, zyskując średnice kępy ok. 90 cm. Zakwita w lipcu. Kwiaty w kolorze lawendy. Lubi żyzną glebę. Radzi sobie w słońcu i w cieniu (najlepiej w miejscu gdzie światło jest zróżnicowane w ciągu dnia).
• Halcyon – Liście niebiesko-zielone, z szarym nalotem. Jest uznawana za najbardziej „niebieską” funkię. Być może jest to najbardziej niezwykła odmiana ogrodowa. Walory kolorystyczne są bardziej wyraziste u starszych roślin. Dobrze rośnie w cieniu (z niewielką ilością promieni słonecznych rano lub wieczorem). Dorasta do 40 cm, kępa do 90 cm średnicy. Kwitnie w czerwcu-lipcu na lawendowo.
• White Feather – liście szeroko lancetowate, przyjmują białą barwę na wiosnę, potem zabarwiają się na jasnozielono. Ze względu na małą zawartość chlorofilu stanowisko powinno być ocienione w południe. Źle znosi przelanie. Kwitnie w lipcu. Rośnie raczej wąskimi kępami wzwyż. Dorasta do 45 cm, średnica kępy 15 cm.
• Whee – Funkia o bardzo dekoracyjnych liściach, wielobarwnych i pofałdowanych. Blaszka zielona z kremowym obrzeżem. Blado lawendowe kwiaty pojawiają się w lipcu. Dorasta do 45-50 cm wysokości i ok. 70 cm szerokości kępy.
• Blue mouse ears – jedna z najmniejszych odmian funkii. Liście rzeczywiście przypominają kształtem mysie uszka. Przybierają niebieskawo-zielony kolor. Roślina maksymalnie osiąga 15 cm wysokości i 30 cm szerokości. Nadaje się do uprawy w doniczce lub egzotycznym, domowym terrarium. Lubi stanowiska ocienione.
• Grandiflora – kto powiedział, że kwiaty funkii są niepozorne? Ta odmiana ma duże, białe kwiaty, jakich nie powstydziłaby się lilia ogrodowa. Kwitnie od połowy czerwca. Kwiatom towarzyszą dekoracyjne, intensywnie zielone liście, przypominające kształtem i unerwieniem liście babki zwyczajnej (stąd nazwa gatunku, od którego pochodzi – funkia babkowata). Dorasta do ok. 50 cm wysokości i średnicy.

Uprawa funkii

Jak wykazaliśmy wcześniej, funkie są dość zróżnicowanym rodzajem roślin. Mimo to uprawa jest dość prosta, jeżeli zapewnimy odpowiednie warunki. Oto kilka wskazówek ogólnych co do wymagań funkii.

Ziemia powinna być żyzna, przepuszczalna, wilgotna, o lekko kwaśnym odczynie (niektóre odmiany preferują zasadowy – warto sprawdzić to przed zakupem sadzonki!). Optymalne będzie pH 6.

Stanowisko cieniste lub półcieniste. Promienie słoneczne nie powinny operować na stanowisku w południe. Dzięki temu funkie nie będą się szybko starzeć a liście nie zostaną poparzone. Jeżeli nie mamy bardzo zacienionego miejsca w ogrodzie, wato wybrać odmiany, które lepiej znoszą promienie słońca.

Funkia ma dość duże wymagania jeżeli chodzi o żyzność gleby. Dobrze jest przygotować dla nich specjalne podłoże. Ziemię ogrodniczą można zmieszać z odkwaszonym torfem. Pod korzenie warto podsypać keramzyt, który zapewni lepszą przepuszczalność i uchroni przed zaleganiem wody. 

Pielęgnacja i nawożenie

Ważnym elementem pielęgnacji jest podlewanie. Funkia powinna mieć stale wilgotną, ale nie przelaną ziemię. Trzeba też unikać moczenia liści. Po to umieszczamy roślinę w cieniu, żeby wilgoć utrzymywała się dłużej. Zalewanie liści wodą może powodować spłukiwanie nalotu. Jest to niewskazane zwłaszcza u odmian niebiesko-zielonych.

Nawożenie zaczynamy od wczesnej wiosny (kwiecień), kiedy zawiązującym się liściom przyda się dużo azotu. Można użyć nawozów mineralnych lub naturalnego obornika. Trzeba ich używać ostrożnie, w niewielkich proporcjach. Funkie źle znoszą przenawożenie. Niebieskie liście potrzebują też mniej azotu niż żółte. Latem (przełom czerwca i lipca) najlepiej zastosować nawozy o przedłużonym działaniu, zawierające mniej więcej równe części potasu, azotu i fosforu. Niektórzy specjaliści zalecają latem tylko nawozy z potasem.

Dodatkowym źródłem składników odżywczych i zabezpieczeniem przed utratą wilgoci może być odpowiednio dobrana ściółka. Najlepiej użyć do tego celu kory lub szyszek. W Polsce wiele ogródków działkowych znajduje się na terenie lub w pobliżu lasów iglastych – pozyskanie materiału z własnego podwórka nie powinno być problemem. Można użyć też agrowłókniny i białego żwiru. Żwir wygląda estetycznie, chociaż takie materiały mają też swoich zagorzałych przeciwników.

Zimowanie funkii

Funkie są całkowicie mrozoodporne. Zwykle nie trzeba ich chronić przed mrozem. Warto jednak przeprowadzić małe cięcie liści po pierwszych przymrozkach, a także usunąć przekwitnięte kwiatostany. Dzięki temu zapobiega się rozwojowi chorób grzybowych w glebie. Cięcie roślin przeprowadza się zwykle gdy wszystkie liście zżółkną.

Zimowanie roślin w tym przypadku polega przede wszystkim na ich odpoczynku. Jesienią zaprzestajemy nawożenia. Późne nawożenie zmniejsza mrozoodporność roślin. Ważne jest też odpowiednio głębokie zakopanie karpy. To ona będzie zimującą częścią funkii, z której wiosną wyrosną nowe liście. Powinna znajdować się ok. 5 cm pod powierzchnią. 

Jeżeli zima jest bezśnieżna lub temperatury bardzo zmienne można okryć ścięte rośliny korą, stroiszem lub trocinami. Warto też okrywać młode roślinki, zwłaszcza odmiany o kolorowych liściach.

Odpowiednia pielęgnacja funkii pozwoli nam przez długie lata cieszyć się tymi niezwykłymi ozdobami ogrodu.

Funkia jest rośliną, która doskonale zdobi zacienione rabaty i oczka wodne. Zobacz jaką odmianę wybrać i jak uprawiać te byliny w ogrodzie.

Funkia Hista (łac.) to naprawdę niebywała roślina. Odporna na choroby i szkodniki, jej uprawa nie wymaga żadnych skomplikowanych zabiegów, a na dodatek jest po prostu przepiękna. Wyróżnia się wspaniałymi liśćmi, a dostępne na rynku odmiany umożliwiają stworzenie wspaniałej, bogatej i wielobarwnej rabaty złożonej wyłącznie z tych pięknych roślin. Poznaj najciekawsze odmiany i dowiedz się, na czym polega uprawa funkii.

Funkia Hosta (łac.) – pochodzenie i opis

Skąd pochodzi Funkia Hosta?

Funkia Hosta to jedna z najciekawszych roślin ozdobnych, które bardzo często pojawiają się w naszych ogrodach. Funkia ogrodowa przywędrowała do nas z dalekiego wschodu, gdzie ciągle można ją spotkać naturalnie rosnącą w Chinach, Japonii, Indiach i Korei. Ze względu na małe wymagania i duże zdolności adaptacyjne, potocznie zwane funkie hosty szybko rozprzestrzeniły się w zasadzie na całym świecie. Jednak podstawowy gatunek tej wyjątkowej rośliny – funkia ogrodowa - nie jest szczególnie zachwycający, za to jej odmiany na każdym robią wrażenie. Funkia to zdecydowanie jedna z roślin, która ma najwięcej odmian. Funkia Hosta (łac.) ma aż 40 różnych gatunków uprawnych, które występują w ponad 1000 różnych odmian.

Ciekawa historia wiąże się z samą nazwą. Roślina została odkryta i opisana na początku XIX wieku przez dwóch niezależnych botaników. Jeden z nich zaproponował nazwę funkia, która przyjęła się w Polsce, drugi nazwę Hosta, która została wybrana na łaciński oznacznik rodzaju. Obecnie często używa się obu nazw, a roślina funkcjonuje jako funkia Hosta.

Funkia i jej walory dekoracyjne

Funkia to roślina ozdobna głównie z liści. W zależności od odmiany, te kwiaty ogrodowe mogą być małe lub duże, gładkie lub karbowane, wyróżniają się różnym rodzajem rysunku i wzorów. Rośnie kępowo i jest bardzo wytrzymała – w niektórych parkach można spotkać olbrzymie kępy funkii, która ma kilkadziesiąt lat. Liczne odmiany są bardzo odporne na chłód, naprawdę więc nie musisz przejmować się, że roślina nie wytrzyma polskich zim. Jej kwiaty nie są szczególnie atrakcyjne, co nie oznacza jednak, że nie są ładne. Wyrastają spomiędzy liści na pojedynczych, wyprostowanych pędach, mają gronowe, dzwonkowate kwiaty o jasnofioletowym, białym lub różowym kolorze. Funkia Hosta uprawiana jest z karp i kłączy, dość łatwo się rozprzestrzenia. Najlepszym towarzystwem dla tej rośliny są krzewy ozdobne, najlepiej kwitnące.

Funkia i jej najpopularniejsze odmiany w Polsce

Nie tylko funkia ogrodowa

Podstawowym gatunkiem uprawianym w Polsce jest funkia ogrodowa. Jednak obecnie liczne odmiany sprawiają, że znacznie częściej sięga się po inne gatunki. Na uwagę zasługuje funkia sina, która jest zdecydowaną królową ogrodów. Funkia sina przede wszystkim jest bardzo duża – wytwarza naprawdę ogromne liście, które są po prostu zachwycające. Średnica wytwarzanej rozety to więcej niż 50 cm, więc zwróć uwagę na to, że roślina zajmie dość dużo miejsca w ogrodzie. Jak sama nazwa na to wskazuje, funkia sina najczęściej miewa lekko niebieskawe liście, istnieją jednak odmiany o ozdobnych paskach i pstrokatych wstawkach. Ten gatunek ze względu na łacińską nazwę można znaleźć także pod terminem funkia Siebolda. Na uwagę zasługuje zgłasza funkia Siebolda ‘Elegans’, która wytwarza intensywnie niebieskie liście o sercowatym, wręcz kulistym kształcie, które mają mocno pofałdowaną powierzchnię. Funkia sina tej odmiany jest tak ozdobna i elegancka, że można znaleźć ją w bardzo licznych parkach i ogrodach.

Funkia Siebolda ma jednak konkurentkę jeśli chodzi o wielkość liści. Jest nią funkia olbrzymia. To roślina, której liście są naprawdę ogromne, pojawiają się pojedynczo na wzniesionych, dość długich pędach. Funkia olbrzymia może przyjąć niezwykłe rozmiary – najczęściej nieco więcej niż 75 cm wysokości, jednak niektóre odmiany, jak na przykład ciemnozielony T-Rex, mają nawet 120 cm wysokości. W tym wypadku roślina nie wygląda jak krzewinka, przypomina bardziej krzewy ozdobne.

Funkia biała, funkia japońska i falista

Kolejne gatunki, które zasługują na uwagę to funkia biała i funkia japońska. Ta druga rzadziej jest uprawiana w Polsce, ponieważ jest mniej dekoracyjna. Jednak funkia Hosta japonica jest bardzo mrozoodporna, więc wybierają ją wielbiciele klasyki lub osoby, które chcą mieć niewielką, zieloną krzewinkę w zacienionym zakątku ogrodu. W przeciwieństwie do niej funkia Siebolda wydaje się naprawdę ogromna.

Funkia biała natomiast to jedna z najpiękniejszych roślin ozdobnych, jakie możesz zaprosić do swojego ogrodu. Jest jednak rzadkością. Jak sama nazwa na to wskazuje, funkia biała wyróżnia się białym lub kremowym kolorem liści. Niektóre odmiany są ozdobione jeszcze ciemnozieloną, wręcz czarną obwódką na brzegach, co także przepięknie się prezentuje. Funkia biała nie wytwarza jednak falistych liści, a tendencję do tego mają wszystkie pozostałe gatunki, między innymi funkia olbrzymia, funkia japońska, a przede wszystkim – funkia falista.

Funkia falista to już ostatni gatunek, który często uprawia się w Polsce. Jeśli chcesz stworzyć naprawdę kolorową, bajeczną rabatę z udziałem tych roślin, to koniecznie zainteresuj się tą rośliną. Jej liście są najbardziej fantazyjne i wzorzyste, a wrażenie dekoracyjności sprawiają nie tylko kontrastowe kolory, ale także niezwykła faktura powierzchni liści. W zasadzie funkia falista to prawdziwa kopalnia możliwości. Ciekawym aspektem kolorystycznym będzie funkia niebieska, która także może mieć faliste liście.

Uprawa funkii w pigułce

Od czego zacząć uprawę funkii?

Obojętnie, który gatunek wybierzesz, uprawa roślin w ogrodach przebiega w zasadzie tak samo. Rośliny te nie różnią się wymaganiami, chociaż niektóre z nich potrzebują bardziej żyznego podłoża i oczywiście więcej miejsca, jak na przykład funkia olbrzymia. Jednak pielęgnacja wszystkich gatunków nie jest wymagająca.

Jak uprawiać i jak przygotować podłożę pod sadzenie roślin? Uprawę warto zacząć od zakupienia sprawdzonych sadzonek. Najlepiej zrobić to w uznanej szkółce lub sklepie ogrodniczym, ponieważ będziesz mieć pewność, że będą to naprawdę sadzonki najlepszej jakości, a uprawa się uda. Funkia ogrodowa powinna być sprzedawana w pojemnikach, cena sadzonki nie jest wysoka, może się wahać od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych, głównie w zależności od odmiany. Sadzonki funkii olbrzymiej lub funkia niebieska mogą być nieco droższe. Cena nie wykracza ponad standardowe krzewy ozdobne, tym bardziej, że jest to naprawdę bardzo popularna roślina. Zakładanie ogrodu nie należy zatem do największych wydatków.

Uprawa funkii ma duże szanse na powodzenie nawet w ogrodzie początkującego amatora, który nie ma zbyt wiele wiedzy o roślinach, ponieważ jest to naprawdę żelazna roślina. By jednak dobrze się rozwijała i pokazała cały swój potencjał, warto zwrócić uwagę na jej stanowisko. Przede wszystkim wszystkie gatunki wymagają zapewnienia im odpowiednio wilgotnego podłoża. Dlatego właśnie funkie sadzone są często przy oczkach wodnych i sztucznych strumieniach. Funkia będzie się dobrze czuła także w cieniu, nie bez przyczyny funkia Hosta nazywana jest czasami królową miejsc zacienionych. Dlatego dobrym towarzystwem dla niej są krzewy ozdobne, które zapewniają jej osłonę od słońca. W okolicy może powstać także oczko wodne, a kwiaty w nim dodadzą uroku otoczeniu.

Wymagania uprawowe funkii

Funkia ogrodowa powinna mieć dość żyzne, lekko kwaśne podłoże. Dlatego przed posadzeniem roślin warto pomyśleć o tym, by nadać glebie odpowiedniej struktury. Można w tym celu użyć chemicznych środków zakwaszających lub kompostu. W gliniastych glebach warto użyć substratu torfowego. Do tak przygotowanego podłoża wsadza się młode sadzonki. Chociaż początkowo są małe, należy zwrócić uwagę na rozstawę. Między funkiami powinno zostać sporo miejsca, ponieważ te rośliny szybko się rozprzestrzeniają i same dla siebie tworzą dość dużą konkurencję. Lepiej zrobić większe rozstępy – nawet około kilkudziesięciu centymetrów do jednego metra – które wypełnisz jednorocznymi lub dwuletnimi kwiatami. Im funkia nie powinna zagrażać.

Pielęgnacja funkii w ogrodzie

Najważniejsze rzeczy w pielęgnacji funkii

Funkia Hosta to dobra roślina dla początkujących, a to dlatego, że jej uprawa nie wymaga żadnych szczególnych zabiegów. Roślina co prawda lubi wodę, ale posadzona w odpowiednim miejscu musi być podlewana wyłącznie w czasie większych upałów, kiedy parowanie jest większe. Jeżeli jednak do stanowiska, w którym została posadzona funkia mocno docierają promienie słoneczne, należy podlewać ją znacznie częściej i ciągle pilnować, czy podłoże nie jest przesuszone. Wokół jej korzeni warto także usypać warstwę kompostu, która pomoże utrzymać idealny poziom wilgoci w glebie.

Jeśli marzy ci się naprawdę duża, pięknie wybarwiona funkia, musisz także pomyśleć nad regularnym nawożeniem. Roślina powinna być zasilana wieloskładnikowym nawozem do roślin ogrodowych. Na rynku pojawiają się także specjalne nawozu do funkii, warto się nimi zainteresować. Funkia ogrodowa najczęściej potrzebuje zasilania w okresie wiosennym, kiedy przyrost zielonej masy jest bardzo duży. Jesienią warto stosować kompost lub obornik i zadbać o odpowiedni poziom pH podłoża.

Ponieważ funkia jest w pełni mrozoodporna, nie należy przejmować się jej osłanianiem na zimę. Nie powinna przemarznąć, a jej liście będą się ładnie prezentować pod kołderką ze śniegu. Jeśli roślina zbyt się rozprzestrzeni, można wykopać jej karpy wiosną i podzielić je. To najlepszy i najszybszy sposób rozmnażania funkii, który zapewnia, że sadzonka będzie miała wszystkie cechy rośliny matecznej.

Co z chorobami i szkodnikami w uprawie?

Funkia jest bardzo odporna także na choroby. W zasadzie nie musisz się nimi przejmować i jakiekolwiek działanie zapobiegawcze za pomocą chemicznych środków ochrony roślin nie jest konieczne. Warto jednak wiedzieć, że jak większość roślin o zielonych liściach, rosnących w zacienionym stanowisku, funkia bywa łupem ślimaków, zarówno tych bezskorupowych, jak i skorupkowych. W tym wypadku naprawdę warto przeciwdziałać, ponieważ zwalczanie jest dużo bardziej wymagające. Dlatego wokół rośliny warto wykopać niewielką zaporę, która zostanie posypana wapnem lub bezpiecznym dla innych zwierząt środkiem zwalczającym ślimaki. Dzięki temu nie musisz obawiać się, że szkodniki zniszczą cały twój trud i sprawią, że roślina będzie wyglądała nieco gorzej.