Szlumbergera Buckleya

Grudnik (kaktus bożonarodzeniowy, zygokaktus, szlumbergera ucięta) - pielęgnacja, podlewanie, rozmnażanie

Szlumbergera ucięta zakwita zazwyczaj na Boże Narodzenie. Znanych jest ponad dwieście odmian uprawnych tej rośliny i wszystkie kwitną zimą. Ten atrakcyjny sukulent nazywany jest bardzo różnorodnie. Najpopularniejsze jego nazwy to grudnik, zygokaktus i kaktus bożonarodzeniowy. Choć kwiat ten kwitnie głównie zimą, mówi się też czasem o grudniku kaktus jesienny.

Jeśli interesują cię także inne kwiaty domowe i rośliny doniczkowe, inspiracje zebraliśmy dla ciebie w tym miejscu.

Z lasu deszczowego na parapet, czyli szlumbergera ucięta na święta

Grudnik należy do bardzo lubianych roślin. Jego popularność wzrasta szczególnie w okresie Bożego Narodzenia, kiedy to konkuruje o miejsce w naszych domach z niekwestionowaną królową świąt, gwiazdą betlejemską. Kupujemy kwiat ten jako świąteczną dekorację albo w prezencie. Zygokaktus jest rośliną długowieczną i w mieszkaniu może przetrwać od dziesięciu do nawet dwudziestu lat. Jeśli więc zakwitnie w następnym roku, może być ponownie wykorzystany do dekoracji. A potem jeszcze raz i jeszcze raz... Trzeba jednak wiedzieć, jak pielęgnować grudnika, by wspomagał świąteczny nastrój przez wiele lat. A może zainteresuje cię także kwiat gwiazda betlejemska?

Kaktus bożonarodzeniowy pochodzi z Brazylii, gdzie zadomowił się w koronach drzew lasu deszczowego. Był podobno niegdyś rośliną ogrodową, uprawianą przez tamtejsze plemiona. Nie wiemy dziś, czy ludy te wiedziały, jak pielęgnować grudnika, ale faktem jest, że roślina przetrwała w tamtejszym klimacie, a wiedza o niej dotarła również do Europy.

W uprawie rzadko spotyka się czyste gatunkowo grudniki. W większości są to formy mieszańcowe. Kaktus bożonarodzeniowy ma wzniesiony lub przewieszający się pokrój i liście złożone z pięcio-, sześciocentymetrowych segmentów. Jego łodygi są płaskie i mięsiste, wyraźnie podzielone na odcinki, na końcach których pojawiają się kwiaty o długości do dziesięciu centymetrów. Szlumbergera ucięta ma kwiaty dwururowe, z wygiętymi płatkami okwiatu. Kaktus szlumbergera rośnie zazwyczaj sam w doniczce, ale możemy go też posadzić w dużym pojemniku, w towarzystwie innych kaktusów. Ponieważ grudnik kwitnie w domu w okresie Bożego Narodzenia, w tym okresie cieszy się największą popularnością.

Szlumbergera ucięta - sukulent o specyficznych wymaganiach

Zygokaktus a inne sukulenty

Grudnik należy do sukulentów. Rośliny tego typu charakteryzują się grubymi, mięsistymi łodygami magazynującymi wodę. Swoją odporność na warunki środowiskowe zawdzięczają też oryginalnym kształtom. Choć przybierają rozmaite formy, budowa ich liści, pędów i korzeni nie jest zróżnicowana. Umożliwia ona nie tylko gromadzenie wody na czas suszy, ale stanowi też ochronę przed szkodliwym wpływem środowiska. Zygokaktus również przechowuje wodę w łodygach, pędach i korzeniach, dzięki czemu może przetrwać nawet w bardzo niesprzyjających warunkach.

Sukulenty rosną na całym świecie, w tym również w Europie, Azji i obu Amerykach. Obejmują zróżnicowaną grupę roślin - od maleńkich roślin wodnych do olbrzymich kaktusów drzewiastych, rosnących na pustyni. Są to na ogół gatunki lubiące lekką ziemię z dodatkiem piasku. Uprawa i pielęgnacja sukulentów jest niewymagająca, a rozmnaża się je głównie przez sadzonki. Wszystkie sukulenty sadzi się zazwyczaj płytko w donicy. Sprawdź także najlepsze kwiaty doniczkowe do domu.

Dużą część sukulentów stanowią kaktusy. Jest ich ponad trzy tysiące gatunków. Kaktusy różnią się tym od innych sukulentów, że posiadają stożki wzrostu oraz tak zwane aureole, czyli pokryte włoskami lub meszkiem, okrągłe lub podłużne miejsca, z których wyrastają ciernie, pędy boczne lub kwiaty. Ze względu na ciernie utrudnione jest ich sadzenie i przesadzanie. Kaktusy rosną głównie w Ameryce Południowej, Środkowej i Północnej. W swoich naturalnych warunkach nie sprawiają trudności, natomiast uprawa w domach lub ogrodach Europy wymaga troski. Wiele kaktusów rośnie w wilgotnych lasach tropikalnych i te są mniej wymagające niż kaktusy pustynne. Do roślin z obszarów tropikalnych należ też grudnik. Jego wymagania są więc podobne do wymagań innych kaktusów tropikalnych.

Większość kaktusów dobrze znosi rozmnażanie z nasion. Do czasu ich wykiełkowania trzeba trzymać doniczki w ciepłym i zacienionym miejscu. Potem stopniowo zwiększamy oświetlenie. Po trzech miesiącach roślinki wystawiamy na działanie światła, ale nie bezpośrednio. Nasiona kiełkują szybko, jednak w mokrym podłożu siewki gniją.

Kaktus bożonarodzeniowy - wymagania środowiskowe

Kaktus jesienny powinien stać w dobrze nasłonecznionym miejscu, ale nie na bezpośrednim słońcu. W lecie można go wystawić na zacieniony balkon, skąd we wrześniu powinien wrócić do domu. Szlumbergera ucięta lubi jasne i ciepłe miejsca, najlepiej na oknie o wystawie północnej. Latem powinna być lekko ocieniona. Jeśli stoi na oknie, do którego dochodzi mnóstwo słonecznych promieni, trzeba je osłonić, najlepiej firanką lub cienką roletą, które rozproszą światło. Możemy też przenieść roślinę na zachodnie okno.

Zygokaktus powinien rosnąć w próchnicznej glebie połączonej z gruboziarnistym piaskiem. Najlepsza dla niego mieszanka składa się z ziemi kompostowej, liści i piasku - w stosunku 3:2:1. Niektóre podręczniki zalecają też podłoże do storczyków wymieszane w równych częściach z kompostem. Mieszanka musi być przepuszczalna, a doniczka wymaga drenażu. Po posadzeniu roślinę trzeba podlewać umiarkowanie i zwiększyć ilość wody dopiero, gdy pojawią się nowe przyrosty. Wówczas można zastosować też dokarmianie. A może zainteresuje cię także fikus benjamina?

Grudnik kwitnie w temperaturze do dwudziestu stopni Celsjusza i w zacienieniu. Zygokaktus to roślina krótkiego dnia. Można jednak regulować termin kwitnienia w ciągu roku, przedłużając go sztucznym światłem. Najlepsza temperatura kwitnienia to 15-16 stopni Celsjusza. Kwitnienie nie nastąpi wówczas, gdy w trakcie zawiązywania pąków roślinę przestawimy. Kaktus bożonarodzeniowy nie lubi nawet obracania w trakcie kwitnienia i spoczynku oraz częstej zmiany miejsca. Roślina jest też wrażliwa na nagłe zmiany temperatury, zalanie i przesuszenie.

Szlumbergera ucięta - uprawa i pielęgnacja

Kaktus bożonarodzeniowy - podlewanie i nawożenie

Jak pielęgnować i jak dbać o grudnika w domu? Aby kaktus bożonarodzeniowy miał ładne kwiaty, musimy zapewnić roślinie trzymiesięczny odpoczynek w okresie od sierpnia do października. Warto przenieść ją wówczas do chłodniejszego pomieszczenia i ograniczyć podlewanie. Nie powinniśmy też podlewać i zasilać rośliny, gdy temperatura otoczenia jest niższa niż trzynaście stopni. W listopadzie kaktus szlumbergera może wrócić na stałe miejsce. Wznawiamy wówczas podlewanie i nawozimy, by pobudzić wytwarzanie pąków. Trzeba też pamiętać o zraszaniu listków, zwłaszcza zimą, gdy temperatura nie przekracza osiemnastu stopni. Zygokaktus potrzebuje wilgotności powietrza minimum czterdzieści procent.

Podlewamy szlumbergerę regularnie. Jak pielęgnować go pod tym względem? Nie należy bowiem pozwolić na całkowite wyschniecie podłoża, ani też na gromadzenie się wody w doniczce, gdyż może to być przyczyną gnicia korzeni. Od czerwca do września podlewamy co trzy - pięć dni miękką wodą. W okresie spoczynku - raz na tydzień. Natomiast gdy przekwitną kwiaty, aż do końca maja - co piętnaście dni. Jeśli w tym czasie pojawią się nowe pędy, należy je uszczyknąć.  Od momentu ukazania się kwiatowych pączków do czasu ich rozkwitnięcia podlewanie powinno być trochę obfitsze. Natomiast po kwitnięciu ponownie ograniczamy, zwłaszcza w lutym i marcu.

Nawożenie grudnika rozpoczynamy, gdy kończy się okres spoczynku rośliny albo gdy pojawią się pąki. Na ogół zaleca się nawożenie od czerwca do października płynnym nawozem do kaktusów. Do lipca stosujemy też odżywki do kaktusów w odstępach dwutygodniowych. Zaleca się dodawanie bezpośrednio do podłoża nawozu z krowich odchodów. Najlepszy nawóz powinien być bowiem bogaty w potas i azot oraz zawierać żelazo, magnez, miedź, molibden, bar i mangan. Trzeba też pamiętać, że zbyt duża dawka azotu może zahamować kwitnienie. W okresie kwitnienia zaleca się nawożenie co dwa tygodnie.

Kaktus bożonarodzeniowy - rozmnażanie i szkodniki

Rozmnażanie rośliny jest niezwykle proste. Sukulent ten łatwo się rozmnaża przez sadzonki pędowe. Bardzo delikatnie urywa się kawałek pędu złożonego z dwóch -  trzech członów i umieszcza w podłożu, ale sadzimy go dopiero po zabliźnieniu się miejsc cięcia. Odcięte sadzonki, pozostawione przez jakiś czas bez wody nie zwiędną, ponieważ mają jej wystarczający zapas. Sadzimy je w mieszance pisku i torfu i na kilka godzin stawiamy w cieniu. Wkładamy do ziemi na tyle głęboko, by pęd stał pionowo. Przesadzanie zygokaktusów powinno mieć miejsce w marcu, kwietniu lub maju, najlepiej co trzy - cztery lata.

Przy zbyt suchym powietrzu zimą roślinę mogą atakować wełnowce. Szkodniki te wytwarzają substancję przypominającą wełnę, która chroni je przed szkodliwym wpływem środowiska, a także działaniem środków owadobójczych. Wełnowce z natury żerują w koloniach, na mniej dostępnych częściach rośliny, na przykład w kątach liści. Są bardzo żywotne i wiele oprysków na nie nie działa, szczególnie na młode okazy. Dobrze jest więc usunąć szkodniki za pomocą szczoteczki, zanurzonej wcześniej w wodzie z szarym mydłem. Przyczyną wielu chorób zygokaktusów może być też nadmiar wody. Objawem gnicia jest czarna obwódka u podstawy pędu, spowodowana przez grzyby. Gdy zauważymy zmiany chorobowe na korzeniach, chore części usuwamy. Wskazane jest też przesadzanie rośliny do świeżej ziemi. Ograniczamy ponadto podlewanie do momentu, gdy rany się zabliźnią. Można też zastosować środki przeciwgrzybowe z dodatkiem cynku i miedzi.

Grudnik sam w sobie nie należy do bardzo dekoracyjnych roślin, jednak gdy zakwitnie, wprawia w zdumienie. Jest wówczas obsypany białymi, różowymi, fioletowymi, czerwonymi, purpurowymi, łososiowymi i żółtymi kwiatami, które wyrastają pojedynczo lub parami. Uprawa i pielęgnacja tej rośliny nie sprawia żadnych problemów, ale obfite kwitnienie wymaga jednak pewnych zabiegów. Dobrze jest więc wiedzieć, jak pielęgnować grudnika, ponieważ kwiat ten nie lubi zmiany miejsca i innych czynności. Grudnik kwitnie w domu w okresie Bożego Narodzenia, dlatego jest symbolem tych świąt.

Literatura:

1. Davidson W., Innes C., Bilton R., Rośliny domowe. Ilustrowany poradnik. Palmy, kaktusy, draceny, paprocie, storczyki, figowce, begonie, jukki… Łódź 1992.
2. Onitzchowa K., Rośliny ozdobne w mieszkaniu. Warszawa 1987.
3. Raworth J., Bradley V., Rośliny ozdobne w domu. Warszawa 1998.
4. Rośliny pokojowe i balkonowe. Nastrojowe wnętrze. Kolonia - Warszawa [2006].
5. Rośliny pokojowe. Praktyczna encyklopedia. Warszawa 2009.
6. Uprawa roślin ozdobnych. Podręcznik dla studentów akademii rolniczych. Warszawa 1984.
7. Wrzoskiewicz M., Grudnik - zimowy kaktus. „Przepis na Ogród”. Wyd. specjalne „Kwiaty w domu” 2013 nr 1, s. 20.