Grzybień - opis, odmiany, wymagania, uprawa, pielęgnacja

Grzybień biały (Nymphaea alba) – opis gatunku

Nymphaea alba wytwarza sercowate skórzaste liście i duże białe kwiaty, o średnicy około 12 cm. Grube kłącza, z których wyrastają liście, o długości dochodzącej do 50 cm, zakotwiczone są na dnie stawów, umożliwiając roślinom unoszenie się na powierzchni wody. Liście i szypuły kwiatowe zaopatrzone są w komory powietrzne, dzięki czemu swobodnie pływają. Śluz, na spodniej części liści, chroni roślinę przed wysychaniem.

Efektowną częścią grzybieni są kwiaty. Każdy kwiat pojawia się na długiej szypułce, dostarczającej substancji odżywczych. Liczne białe płatki korony układają się spiralnie, otaczając żółty środek. Grzybień wodny kwitnie od czerwca do końca września, podczas sprzyjającej temperatury powietrza, nie niższej niż 18 stopni Celsjusza. Kielichy kwiatowe otwierają się w ciągu dnia i zamykają w porze wieczornej. Kwiat wydziela przyjemny zapach. Owoce grzybieni to zielone kuliste torebki, wypełnione nasionami. Owoce dojrzewają pod wodą, a po pęknięciu, uwalniają brunatne nasiona, o średnicy 1,5 mm, które przez dłuższy czas unoszą się na powierzchni wody.

Kwiaty i kłącza nenufarów oraz grążel żółtyNuphar luteum, bogate są w alkaloidy seskwiterpenowe, rzadko wytwarzane przez rośliny. Przypisuje się im działanie uspokajające, przeciwskurczowe, łagodzące podrażnienia, chłodzące, obniżające popęd płciowy i nasenne. Wyciągi z grzybienia obecne są w preparatach kosmetycznych, np. w antyperpsirantach dla skóry wrażliwej oraz w płynach micelarnych do skóry naczynkowej. Kłącza Nymphaea alba wykorzystuje ziołolecznictwo, do przygotowania leczniczych nalewek i wywarów. Roślina jest trująca, więc należy zachować ostrożność, decydując się na jej uprawę. Jeśli szukasz innych inspiracji, sprawdź także ten artykuł o roślinach wodnych do oczka wodnego.

Grzybień ogrodowy – uprawa i pielęgnacja

Dziko rosnące grzybienie nie nadają się do zastosowania w ogrodowych zbiornikach wodnych – słabiej kwitną, kwiaty nie osiągają takich rozmiarów, jak w siedliskach naturalnych, a kielichy kwiatowe szybciej się zamykają. Ogrodnicy wykorzystują w uprawie grzybienie ogrodowe, a zróżnicowane i efektowne odmiany nenufarów zachwycają przepychem barw, kształtów i rozmiarów.

Grzybień wodny preferuje słoneczne stanowiska, o żyznym podłożu i stojącej wodzie. Rośliny sadzimy na wiosnę, przed pojawieniem się liści, najczęściej do ażurowych koszy, z warstwą piasku i kamieni, aby utrudnić rybom obgryzanie kłączy. Sadzonki stopniowo zanurzamy coraz głębiej w oczku wodnym, poczynając od głębokości około 20 cm - mając na uwadze, że rośliny wodne powinny rosnąć na właściwej dla siebie głębokości. Wskaźnikiem wzrostu nenufarów są liczne liście, unoszące się na tafli wody. Pielęgnacja bylin wodnych polega na ich przesadzaniu, gdy zaczyna brakować im miejsca do swobodnego unoszenia się na wodzie, co 2-3 lata oraz na usuwaniu zwiędłych liści i kwiatów. Rozmnażanie przeprowadzamy poprzez podział kłączy.

Mniejsze i płytkie oczka wodne mogą całkowicie zamarznąć. Możemy uratować grzybienie, przechowując je w chłodnym pomieszczeniu, np. w piwnicy. W polskich warunkach klimatycznych popularna jest uprawa grzybieni zimotrwałych, które są w stanie bezpiecznie przezimować. Zimotrwały grzybień ogrodowy wybarwiony jest na biało, różowo, żółto, pomarańczowo i czerwono. Jeśli zapragniemy udekorować oczko wodne liliami tropikalnymi – o fioletowych i niebieskich kwiatach – musimy przyjąć do wiadomości, że rośliny nie są odporne na zimowe temperatury.

Grzybień biały (Nymphaea alba) - odmiany

Na rynku dostępne są atrakcyjne zimotrwałe odmiany, np.

• grzybień ‘Albatros’ – bylina o białych kwiatach, sadzona na głębokości 30 cm – 60 cm,
• grzybień ‘Colonel A. J. Welch’ – rośnie na głębokości 60 cm – 120 cm, urzekając nakrapianymi żółtymi kwiatami,
• nenufar ‘Comanche’ – preferuje strefy przybrzeżne, o głębokości do 45 cm. Bylina tworzy pomarańczowe kwiaty, z czasem czerwieniejące,
• nenufar ‘Firecrest’ – dobrze rozwija się na głębokości 30 cm – 60 cm. Wyróżnia się pachnącymi kwiatami, wybarwionymi na różowo.

Nenufary atakowane są przez mszyce, larwy ochotkowate, larwy chrząszczy szarynki grzebieniówki oraz larwy motyla nimfy świtezianki. Do niebezpiecznych chorób grzybowych, najczęściej będących wynikiem błędów uprawowych, należą: grzybowa plamistość liści oraz czarna zgnilizna kłączy.