Heliotrop peruwiański

Heliotrop peruwiański / ogrodowy - jeden z najbardziej wonnych kwiatów w Twoim ogrodzie

Czy można połączyć fiolet ze słońcem? Owszem i to nie tylko w wyobraźni, ale też … w uprawie. Jest w języku polskim rzadko używana nazwa koloru - heliotropowy. Heliotropowy to inaczej fioletowy, a słowo to pochodzi od nazwy kwiatu, który kwitnie w tym właśnie kolorze. Jest nim heliotrop ogrodowy. Heliotrop ma z kolei w nazwie słońce, choć - trzeba to wyraźnie powiedzieć - zupełnie słońca nie przypomina.

Jeśli interesuje cię także aranżacja ogrodu przydomowego, w tym artykule znajdziesz praktyczne porady.

Heliotrop peruwiański - heliotropium peruvianum, heliotropium arborescens

Heliotrop to roślina wywodząca się z Ameryki Południowej. Rośnie też w basenie Morza Śródziemnego oraz w Europie Środkowej, a także na pustyniach i półpustyniach Azji. Do rodzaju heliotrop zalicza się rośliny zielne oraz podkrzewy o ustawionych skrętolegle lub naprzeciwlegle dość dużych liściach i fioletowo-niebieskich kwiatach, zebranych w baldachogrona albo osadzonych w kątach liści. Heliotrop rosnący w naturalnych warunkach ma rozgałęzione sztywne pędy. Owoce heliotropu to kuliste, pomarszczone, brązowo-brunatne rozłupnie, rozpadająca się na cztery rozłupki.

Skąd pochodzi heliotrop peruwiański?

W naszych warunkach klimatycznych uprawiany jest głównie heliotrop peruwiański. Jak wskazuje nazwa, bylina ta pochodzi z Peru. Rośnie też w stanie dzikim w sąsiednim Ekwadorze. Ze względu na rozmieszczenie, heliotrop peruwiański należy do obszaru przyrodniczego andyjskiego i jest jednym z bardziej znanych tamtejszych gatunków. Nie bez powodu nazywany jest też wonnym, pachnie bowiem intensywnie wanilią. Olejek uzyskiwany z kwiatów tej rośliny używany jest w przemyśle perfumeryjnym.  Ale heliotrop peruwiański ma też jeszcze dwie inne wdzięczne nazwy botaniczne: tomiłek peruwiański i słonecznica peruwiańska. Znany jest też pod zwyczajową nazwą heliotrop ogrodowy. Jeśli interesuje cię także uprawa i pielęgnacja hortensji ogrodowej, więcej informacji na ten temat znajdziesz w tym artykule.

Heliotrop peruwiański to bylina dorastająca, w zależności od odmiany, do trzydziestu - sześćdziesięciu centymetrów wysokości. Jej odmiany różnią się między sobą barwą kwiatów oraz pokrojem i wysokością. W swej ojczyźnie jest to podkrzew o owalnych, lancetowatych, pokrytych szorstkimi włoskami liściach. Kwiaty heliotropium arborescens, o drobnej, fiołkowej, purpurowej i rzadziej białej koronie, zebrane są w skrętki. Heliotrop peruwiański kwitnie od lipca do września, a zakwita już po trzech miesiącach od wysiania.

Heliotrop peruwiański w domu, na balkonie …

Heliotrop ogrodowy w domu

Heliotrop ogrodowy uprawiany jest od ponad trzystu lat, przede wszystkim jako roślina rabatowa. W naszym klimacie hoduje się w ogrodach jednoroczne mieszańce. Do najbardziej cennych zalicza się odmiany mocno rozkrzewione i o intensywnie wybarwionych kwiatach, na przykład niebieską valencia, fioltowoniebieską marine oraz ciemnoniebieską pacific. Uprawa heliotropu nie należy do najtrudniejszych.

Heliotrop peruwiański jest też od dawna uprawiany w pomieszczeniach jako ozdobna kwitnąca roślina doniczkowa. W uprawie domowej kwitnie przez całe lato, a czasami również zimą. Kwiaty, podobnie jak u odmian ogrodowych, są niebieskie i fioletowe, zebrane na wierzchołkach pędów w okrągłe kwiatostany. Roślina bardzo lubi słońce, dlatego latem warto ją wystawić do ogrodu, na balkon lub taras, chroniąc jednocześnie przed intensywnymi promieniami. Jeśli heliotrop musi pozostać w domu, potrzebuje latem temperatury pokojowej, a nawet nieco wyższej. Natomiast zimą powinien przebywać w temperaturze około piętnastu stopni Celsjusza. Jeśli planujesz aranżację ogrodu, w tym artykule znajdziesz cennik najpopularniejszych roślin ogrodowych.

Wiosną i latem doniczkowy heliotrop peruwiański potrzebuje obfitego podlewania, nawet dwa - trzy razy w tygodniu, tak by ziemia w pojemniku była stale wilgotna. Zimą podlewanie ograniczamy do co dziesięciu - czternastu dni. Roślina bardzo też lubi zraszanie. Nawozimy heliotropy od marca do września, co dwa tygodnie. Przesadzamy byliny domowe wiosną, a po posadzeniu uszczykujemy pędy, by ładnie się rozkrzewiły. W trakcie prac pielęgnacyjnych warto założyć rękawiczki, gdyż roślina może podrażnić skórę.

Heliotrop ogrodowy na balkonie

Ze względu na fakt, że ciemnofioletowy lub ciemnoniebieski kolor heliotropu ładnie kontrastuje z innymi kwiatami, roślina ta polecana jest na balkon. Heliotrop ładnie odcina się od jasnych kolorów ścian. Bardzo dynamiczny efekt kompozycyjny uzyskamy sadząc heliotropy w skrzynce jasnego koloru, z kwiatami w odcieniu różu - na przykład lobeliami, werbeną lub fiołkami. Dobrze komponuje się heliotrop peruwiański z amarantowymi petuniami, pelargoniami o pstrych liściach, daliami o liściach fioletowo-brązowych i ciemnoczerwonych kwiatach, a także z płożącymi werbenami.

Heliotropy, w zależności od odmiany, różnią się wzrostem i natężeniem barw, co daje duże możliwości ich aranżacji. Za kupnem tych roślin z przeznaczeniem na balkon przemawia też ich przyjemny, intensywny zapach, zachęcający do odpoczynku i relaksu o każdej porze. Biorąc pod uwagę podstawowe zasady aranżacji wonnych kwiatowych balkonów, pojemniki z pachnącymi roślinami ustawiamy zawsze w osłoniętym miejscu - po to, by wiatr nie rozwiewał zapachu. Na balkon warto kupić na przykład odmianę prince marine, pachnącą … marcepanem. Do odmiany tej należą    wersje niebiesko-fioletowe: niższe mini marine i wyższe marine, w naszych ogrodach uprawiane jako odmiany jednoroczne. Jeśli interesuje cię także uprawa hortensji bukietowej, porady znajdziesz w tym artykule.

Najlepiej jest kupić gotową rozsadę heliotropu i posadzić ją do skrzynek, doniczek lub innych pojemników. Ponieważ rośliny te są wrażliwe na przymrozki, sadzimy je w końcu maja lub na początku czerwca, stosując piętnastocentymetrowe odstępy pomiędzy sadzonkami. Heliotrop najlepiej czuje się na balkonie o wystawie południowo-wschodniej oraz południowo-zachodniej. Choć bardzo lubi słońce, nie nadaje się na balkony południowe, ponieważ w miejscach bardzo nasłonecznionych więdnie.

Heliotrop peruwiański w uprawie ogrodowej

Heliotrop peruwiański - warunki uprawy w ogrodzie

Dziś heliotrop peruwiański jest coraz bardziej popularny w uprawie ogrodowej. Szczególnie ceniony jest jako roślina na obwódki. W nasadzeniach obwódkowych swoim żywym kolorem i krzaczastym pokrojem wyznacza granice dla innych roślin.

Heliotrop ogrodowy dobrze rośnie w żyznej, przepuszczalnej ziemi. Również w ogrodzie wymaga słonecznego stanowiska. Potrzebuje też obfitego podlewania i zasilania nawozami do roślin kwitnących. Przed zimą warto roślinę wykopać, przenieść do domu i trzymać w jasnym pomieszczeniu, w temperaturze dziesięciu stopni Celsjusza.

Podobnie jak heliotrop hodowany w domu, heliotrop ogrodowy wymaga dużo wody w okresie wegetacji. Choć lubi słońce, najlepiej rozwija się pod osłoną daszku. Nie jest bowiem wówczas narażony na bezpośrednie promienie słoneczne oraz opady deszczu, które bardzo niszczą jego kwiaty. Waniliowy zapach heliotropu stanowi znakomitą przynętę na owady latające, zwłaszcza muchówki. Ponieważ składają one jaja na spodniej stronie liścia, a z jaj wykluwają się później larwy, szkodniki powinny być natychmiast zwalczane. A może interesuje cię także piwonia drzewiasta do ogrodu? Porady na temat jej uprawy znajdziesz w tym artykule.

Heliotrop ogrodowy - rozmnażanie

Heliotrop peruwiański uprawiamy w domu i w ogrodzie rozmnaża się z nasion wysianych wiosną w szklarni lub innym ciepłym miejscu do skrzynek z ziemią liściową i piaskiem. Nasiona heliotropu kiełkują od trzech do czterech tygodni, w temperaturze około dwudziestu stopni Celsjusza. Kiedy roślinki nieco podrosną, siewki pikujemy, a następnie sadzimy do doniczek. Wysadzamy heliotropy do gruntu w drugiej połowie maja lub na początku czerwca. Aby roślina rozkrzewiła się, wysadzoną w doniczce z przeznaczeniem na balkon lub do domu albo też do gruntu, dwukrotnie przycinamy.

Heliotrop ogrodowy, podobnie jak odmiany hodowane w pomieszczeniach, rozmnaża się ponadto przez sadzonki pędowe. Jest to jednak mniej popularny sposób. Możemy rozmnożyć bylinę z sadzonek zielnych ukorzenionych w wilgotnym środowisku, w temperaturze ponad dwudziestu stopni. Trzymamy sadzonki pod przykryciem, w lekko zacienionym miejscu. Po dwóch tygodniach są już ukorzenione i można je przesadzić do doniczek.

Przed pobraniem sadzonek rośliny mateczne powinny przejść okres niskich temperatur. Przechowujemy je więc przez zimę w temperaturze od ośmiu do dwunastu stopni Celsjusza, najlepiej w szklarni albo na oknie, podlewając w tym okresie dość umiarkowanie. Sadzonki pobieramy z wierzchołków pędów w marcu i ukorzeniamy w mieszance torfu z piaskiem. Gdy zaczną pojawiać się nowe liście, przesadzamy je do doniczek z żyzną ziemią i stawiamy na słonecznym oknie. W końcu kwietnia można już przesadzić sadzonki do większych doniczek. Od połowy maja sadzimy heliotropy na balkon lub do ogrodu. Aby dobrze się rozkrzewiały, uszczykujemy pędy. Jeśli interesuje cię także uprawa hortensji pnącej, porady znajdziesz w tym artykule.

Heliotrop to roślina na słoneczne rabaty, balkony i okna. Lubi nie tylko słońce, ale również dość duże ilości wody. Trzeba ją też systematycznie nawozić. Różne odcienie niebieskiego, fioletu i czasami bieli, którymi heliotrop wręcz elektryzuje sprawiają, że kompozycje z udziałem tej rośliny są dynamiczne, ostre i zauważalne. Istnieje więc prawdopodobieństwo, że miłośnicy stonowanych barw jej nie polubią. Nie zmienia to jednak faktu, że heliotropy, uważane dotychczas za przestarzałe i niemodne, dostały właśnie szansę na ponowne odrodzenie.

Źródła:

1. Augustyn M., Rośliny pokojowe. Poznań [brak roku wyd.].
2. Donaldson S., McHoy P., Rośliny ozdobne w pojemnikach w domu i ogrodzie. Warszawa 2000.
3. Kiljańska I., Rośliny ozdobne w mieszkaniu i na balkonie. Warszawa 1965.
4. Madeja A., Skąd pochodzą polskie nazwy kolorów. „Postscriptum Polonistyczne” 2010 nr 2, s. 199. http://www.postscriptum.us.edu.pl/pdf/ps2010_2_17.pdf
5. Podbielkowski Z., Geografia roślin. Warszawa 1991.
6. Podbielkowski Z., Słownik roślin użytkowych. Warszawa 1985.
7. Rośliny ozdobne. Warszawa 1987.
8. Uprawa roślin ozdobnych. Podręcznik dla studentów akademii rolniczych. Warszawa 1984.
9. Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 2. Warszawa 1998.