Hortensja pnąca

Hortensja pnąca - wymagania, uprawa, pielęgnacja i inne ciekawostki

Podobnie jak bluszcz, hortensja pnąca wspina się na drzewa, murki lub inne podpory za pomocą korzonków czepnych. W starych parkach otula pnie wiekowych drzew dekoracyjnymi liśćmi i kwiatami. Ładnie też wspina się na altany albo ściele po ziemi. We współczesnych aranżacjach hortensje pnące rosną przy nowoczesnych pergolach lub jako mocno rozrastające się pnącza, ukrywają niezbyt ładne miejsca. Doskonale sprawdzają się również jako dekoracyjne rośliny okrywowe.

Jeśli interesuje cię także uprawa i pielęgnacja hortensji ogrodowej, więcej informacji na ten temat znajdziesz w tym artykule.

Hortensje - co o nich wiemy?

Nazwa rodzajowa hydrangea pochodzi od greckich słów hydor - woda i aggeion - naczynie. Określenie to prawdopodobnie symbolizuje niezwykły apetyt roślin na wodę. W Polsce nazywano dawniej hortensje pieniawami. W Europie krzewy te zainteresowały botaników przeglądających orientalne zielniki. Pierwsze żywe okazy sprowadził z Chin znany angielski przyrodnik sir Joseph Banks w 1789 roku. Pracami hodowlanymi zajęli się najpierw Francuzi, poznając rośliny krok po kroku i ucząc się jednocześnie, jak uprawiać hortensję w tamtejszych ogrodach. Dzięki ich dociekaniom powstały bardzo różne odmiany hortensji ozdobnych, w tym pnąca hortensja czy hortensja bukietowa (hydrangea paniculata) w ogrodzie.

W naturze hortensje występują w Azji oraz w obu Amerykach. Rodzaj hydrangea obejmuje około osiemdziesięciu gatunków zrzucających liście na zimę, a także zimozielonych krzewów ozdobnych. Są w tej grupie również drzewa i pnącza. Hortensje to rośliny ozdobne o bardzo dekoracyjnych dwojakiego rodzaju kwiatach - drobnych obupłciowych (na przykład hortensja krzewiasta) i znacznie większych, sterylnych, rozmieszczonych na obwodzie płaskich albo wiechowatych kwiatostanów. Dzięki większości kwiatów płonnych niektóre gatunki kwitną bardzo długo. Owoce hortensji to drobne i niepozorne torebki. Choć są mało efektowne, stanowią wartościowy pokarm dla ptaków. Jeśli planujesz zakup hortensji, w tym artykule znajdziesz cennik najpopularniejszych roślin ogrodowych.

Krok po kroku, czyli jak uprawiać hortensję

Wymagania stanowiskowe hortensji

Hortensje wymagają żyznych, próchnicznych i odpowiednio wilgotnych gleb. Rosną na słonecznych lub półcienistych stanowiskach. W zależności od gatunku są mniej lub bardziej odporne na przemarzanie. Najmniej odporna jest hortensja ogrodowa. Niektóre gatunki wymagają też przycinania. Najsłabiej regeneruje się po cięciu hortensja dębolistna.

Jak wybrać hortensję?

Cena rośliny zależy najczęściej nie od gatunku i odmiany hortensji, ale od jej wyglądu, wielkości oraz liczby pąków, kwiatostanów i pędów. Kupując krzew, należy wybrać odmiany hortensji o zielonych, zdrowych liściach, a im więcej pąków mają, tym lepiej. Po posadzeniu trzeba je obficie podlać. A jak uprawiać hortensję w dalszej fazie rozwoju? Ponieważ są to rośliny bardzo ulistnione, wymagają częstego podlewania i nawożenia. Przed kolejnym podlewaniem można je trochę przesuszyć, ale nigdy całkowicie. Objawy braku wody łatwo dostrzec na liściach, które robią się brązowe i pomarszczone po brzegach. Hortensje rozmnaża się z sadzonek zielnych lub zdrewniałych, a także przez odkłady (hortensja pnąca) z młodych pędów. Przesadzamy hortensje z bryłą ziemi.

Jak trafiła do Europy hortensja ogrodowa i inne gatunki?

Najbardziej w Polsce rozpowszechniona jest hortensja ogrodowa (hydrangea macrophylla). Jej łacińska nazwa rodzajowa pochodzi od słów hortus, hortensis, hortulanus, czyli  ogród, ogrodowy. Hortensja ogrodowa to pochodzący z Chin i Japonii krzew o dużych i szerokich mięsistych liściach oraz niezwykle dekoracyjnych kwiatostanach. Roślina ta została sprowadzona do Wielkiej Brytanii w dziewiętnastym wieku.

W Chinach od osiemnastego wieku odkrywcami nieznanych w Europie roślin byli głównie misjonarze francuscy, okrętowi lekarze oraz ogrodnicy wysłani przez Angielskie Towarzystwo Ogrodnicze. Ich nazwiska zachowały się często w nazwach roślin. Z Chin rośliny docierały najczęściej do Anglii, Francji i Holandii. Japonia stała się dostępna dla Europejczyków w początkach wieku siedemnastego, kiedy to Holendrzy uzyskali zgodę na założenie placówki handlowej w Nagasaki, w ściśle kontrolowanym i wydzielonym regionie portu. Jednak poznawanie i odkrywanie nowych roślin było możliwe jedynie niejako „po drodze”, w czasie wypraw na dwór cesarski w Tokio. O wielu roślinach Japonii dowiadywała się Europa od początków wieku osiemnastego, a porty japońskie zostały oficjalnie otwarte dla handlu europejskiego dopiero w wieku dziewiętnastym.

Gatunki hortensji i co warto o nich wiedzieć?

Hortensja ogrodowa (hydrandea macrophylla)

Hortensja ogrodowa (hydrandea macrophylla)  kwitnie na biało, czerwono i różowo kwiatostanami złożonymi z kwiatów płonnych. Istnieje też możliwość przebarwienia jej kwiatów na niebiesko. W naturze hortensja ogrodowa, nazywana też wielkolistną, składa się z kwiatów płodnych i płonnych. Płodne są kwiaty środkowe, natomiast płonne - kwiaty skrajne. Hortensja ogrodowa zazwyczaj lepiej rośnie i kwitnie po posadzeniu w półcienistym miejscu. W mroźne zimy może przemarzać, dlatego zaleca się osłaniać jej pędy przed mrozem. Gatunek ogrodowa hortensja wymaga lekko kwaśnej ziemi. Ponieważ hortensja ogrodowa kwitnie na pędach z ubiegłego roku, nie należy jej przycinać. W razie potrzeby można przeprowadzić cięcie sanitarne, usuwając suche, połamane i pokładające się pędy. Cięcie kosmetyczne robimy po piętnastym maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Po pięciu - sześciu latach roślinę trzeba odmłodzić, wycinając połowę starych pędów. Ogrodowa hortensja odpłaci pięknym wyglądem, wygając piękne kwiaty hortensji.

Gatunki hortensji - hortensje bukietowe (hydrangea paniculata)

Specyficzne miejsce w aranżacjach ogrodowych zajmują hortensje bukietowe (hydrangea paniculata), kwitnące nieco później niż ogrodowe. Gatunek ten pochodzi z południowo-wschodnich Chin i Japonii, gdzie rośnie w lasach i nad strumieniami. W naturalnym środowisku jest drzewkiem. W naszych warunkach hortensje bukietowe to dość wysokie wyprostowane krzewy z wiechowatymi stożkowatymi kwiatostanami o kwiatach częściowo płonnych. W sprzedaży pojawiła się już hortensja na pniu limelight - odpowiednik bardzo popularnej dekoracyjnej odmiany bukietowej. Hortensja na pniu należy jednak do roślin dość drogich i niestety nie każdy może sobie na nią pozwolić. Hortensja na pniu może rosnąć samodzielnie, ale też ładnie wygląda w towarzystwie traw ozdobnych, żurawek, host lub zawilców. Więcej informacji o uprawie hortensji bukietowej znajdziesz w tym artykule.

Hortensje bukietowe (hydrangea paniculata) są odporne na mróz. Bardzo dekoracyjne w tej grupie są wielkokwiatowe odmiany hortensji bukietowej grandiflora o eliptycznych lub jajowatych liściach i okazałych kwiatostanach. Hortensje bukietowe grandiflora mają w większości kwiaty płonne, różowiejące w miarę przekwitania i składające się na długie stożkowate kwiatostany. Hortensje bukietowe zawiązują kwiaty na pędach jednorocznych, dlatego każdej wiosny tniemy je bardzo nisko. Rośliny szybko się jednak regenerują.

Gatunki hortensji - hortensja krzewiasta

Ze względu na atrakcyjne kwitnienie coraz bardziej popularna w aranżacjach ogrodowych jest hortensja krzewiasta (hydrangea arborescens). Krzew ten pochodzi z Ameryki Północnej. Hortensja krzewiasta wyróżnia się płaskimi kwiatostanami bez kwiatów płodnych albo tylko z nielicznymi. Kwiaty płonne, złożone w kopulaste wiechy, sprawiają, że gałązki tej rośliny wręcz uginają się pod ich naporem. Dlatego dla uzyskania sztywniejszych i bujniejszych pędów warto przycinać je tuż przy ziemi. Wśród hortensji krzewiastych wyróżnia się również grandiflora - odmiana wielkokwiatowa o białych kwiatach płonnych, składających się na kuliste kwiatostany.

Hortensja krzewiasta, hortensja pnąca oraz hortensje bukietowe są po posadzeniu w ogrodzie mniej wymagające niż pozostałe gatunki. Hortensja krzewiasta i hortensja bukietowa mogą rosnąć w słońcu. Potrzebna jest im tylko stale wilgotna gleba. Nie wszystkie wymagają też intensywnego cięcia. W celu odmłodzenia krzewów można je przyciąć na wysokości dwudziestu - trzydziestu centymetrów.

Gatunki hortensji - hortensja pnąca (hydrangea petiolaris)

Hortensja pnąca (hydrangea petiolaris) pochodzi z Japonii i Chin, gdzie dorasta do dwudziestu pięciu metrów. Pnącza te mają liście jajowate lub okrągławe, piłkowane, ciemnozielone i błyszczące, które rozwijają się bardzo wcześnie. Kwiatostany hortensji pnącej mają talerzowate kształty o luźnej budowie i dość dużej średnicy - od piętnastu do dwudziestu pięciu centymetrów. Pnącza te kwitną od czerwca do sierpnia. Jesienią przebarwiają się na żółto. Kwiatostany zawierają wiele kwiatów płodnych otoczonych przez kremowobiałe kwiaty płonne. Na uwagę zasługują odmiany hortensji mirranda (cena: 20-30 zł) o liściach zwieńczonych złotą obwódką oraz cordifolia (cena: 20-30 złotych) - miniaturowa odmiana rosnąca bardzo wolno. Hortensja pnąca mirranda dorasta do sześciu metrów wysokości, a roczne przyrosty tej odmiany sięgają pół metra. Mirranda ma zielonobiałe kwiaty. A może interesuje cię także piwonia drzewiasta do ogrodu? Porady na temat jej uprawy znajdziesz w tym artykule.

Jak uprawiać hortensję pnącą?

Hortensja pnąca lubi miejsca słoneczne i cieniste. Dobrze rośnie w chłodnych zaułkach o dużej wilgotności podłoża. Podobnie jak hortensja ogrodowa, bukietowa i hortensja dębolistna pnącza te znakomicie sprawdzają się po północnej stronie budynków. Krzew wspina się po murze albo pniach drzew i może osiągnąć nawet dwadzieścia metrów wysokości i szerokość od dwóch do sześciu metrów.  Hortensja pnąca rośnie początkowo około dwudziestu centymetrów na rok, a starsze okazy przyrastają nawet metr rocznie. Jest to roślina całkowicie mrozoodporna. Wytrzymuje spadek temperatury do -23^oC. Pnącza te bardzo źle znoszą suszę, zwłaszcza w pierwszych kilku latach po posadzeniu. Hortensji pnącej nie powinniśmy przycinać. Ze względu na słabą regenerację roślin stosujemy tylko kosmetyczne cięcie. Pnącza te rozmnażamy przez sadzonki lub odkłady, które ukorzeniają się bardzo łatwo.

Hortensja pnąca ma silnie rozgałęzione pędy pokryte czerwono- lub cynobrowobrunatną korą, która łuszczy się strzępiasto, co nadaje roślinie swoistego uroku. Najładniej prezentują się niektóre odmiany hortensji pnących, gdy wspinają się po starych drzewach z wysokimi pozbawionymi gałęzi pniami albo przy wysokich murach. Powierzchnia podpór powinna być lekko chropowata. Pnącza można stosować także do obsadzania ziemi pod drzewami. Efektownie prezentują się też bez podpór na trawniku. Rozrastają się wówczas wszerz, a nie wzwyż.

Literatura:

1. D. B., Hortensja. „Działkowiec” 1972 nr 6, s. 88-89.
2. Eleganckie hortensje. „Mój Piękny Ogród” 2010 nr 8, s. 18-21.
3. Latocha P., Kwitnąca elita. „Działkowiec” 2012 nr 2, s. 13-15.
4. Najpopularniejsze gatunki. „Przepis na Ogród” 2016 nr 8, s. 16-17.
5. Nałkowska D. Sztuka cięcia. „Przepis na Ogród” 2016 nr 8, s. 22-23.
6. Niewymagający mistrzowie cienia. „Mój Piękny Ogród”. Wydanie specjalne 1/2010, „Krzewy i pnącza na zielone ściany”, s. 22-23.
7. Philips R., Rix M., Najpiękniejsze rośliny ogrodowe. Ponad 1500 specjalnie fotografowanych i starannie opisanych roślin możliwych do uprawiania w naszej strefie klimatycznej. Warszawa 1999.
8. Piękne i dostojne hortensje. „Mój Piękny Ogród” 2017 nr 5, s. 6-12.
9. Seneta W., Dendrologia. Warszawa 1983.
10. Seneta W., Drzewa i krzewy iglaste. Cz. 1, Warszawa 1987.
11. Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 1. Warszawa 1998.