Jarząb mączny

Jarząb mączny - pochodzenie, opis, wymagania, uprawa

Jarząb mączny, mąkinia, mącznica (Sorbus aria) to gatunek z rodziny roślin różowatych, rzadko spotykany w stanie dzikim. W Polsce występuje głównie w Tatrach i Pieninach. W maju drzewo obsypane jest białymi kwiatami, a w październiku tworzy pomarańczowe ozdobne owoce. Dorasta do około 15 m wysokości. Jarząb mączny i jego odmiany sprawdzą się w przestrzeni publicznej i do dekoracji terenów przydomowych. Przeczytaj, jakie ma wymagania oraz poznaj odmiany atrakcyjnej wieloletniej rośliny.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o drzewach liściastych.

Sorbus aria – uprawa dekoracyjnej rośliny

Jarząb mączny – opis gatunku i zastosowanie

Mąkinia w naturze porastagórzyste wapienne obszary Europy. W Polsce występuje w Karkonoszach, Tatrach i w Pieninach – w lasach, na zrębach, a nawet na gołych skałach. Dziko rosnący jarząb mączny bardzo rzadko jest spotykany na niżu. Gatunek nadaje się do uprawy na terenie całego kraju. Dobrze rośnie w jasnych miejscach, nie toleruje gleb bagiennych i podmokłych, nie znosi również zbyt suchych i jałowych piasków.

Drzewo osiąga wysokość około 15 m. Wyróżnikiem gatunku jest stożkowa zwarta korona. Pojedyncze jasnozielone eliptyczne liście jarzębu mącznego są podwójnie piłkowane. Spód blaszki liściowej jest gęsto omszony. Młode listki srebrzą się w słońcu, dzięki obustronnemu białawemu kutnerowi. Owoce jarzębu tworzone są w październiku. Mają kształt jabłuszek i wielkość wiśni. Dojrzałe owoce przybierają barwę pomarańczowoczerwoną. Mają mączysty miąższ. Po przemarznięciu lub uleżeniu się, owoce nadają się do spożycia.

Jarząb Sorbus aria chętnie sadzony jest w pobliżu posiadłości. Dekoracyjne drzewa pięknie prezentują się pojedynczo i grupowo. Roślina odporna na zanieczyszczenia powietrza, znajduje swoje miejsce w ogólnodostępnej zieleni miejskiej, na osiedlach mieszkalnych i przy drogach. W ogrodach najładniej wygląda w towarzystwie innych jarzębów oraz drzew i krzewów, takich jak, np.

• żywotnik wschodni - 18-metrow drzewo, o jaskrawozielonym wybarwieniu oraz
• żywotnik wschodni złocisty - dekoracyjny krzew, o wysokości 3 m, o złotożółtym wybarwieniu,
• brzoza omszona ‘Rubra’ – wolno rosnące drzewo, o czerwonych liściach, osiąga około 10 m wysokości.
• brzoza omszona ‘Aurea’ – drzewo, o kolumnowym pokroju, osiąga do 10 m wysokości. Ozdobą rośliny są wiotkie gałązki, pokryte złocistymi omszonymi liśćmi. Kora drzewa pełna jest drobnych brodawkowatych wypukłości.

Przebywanie w otoczeniu jarzębów sprzyja hortiterapii, korzystnej zwłaszcza dla seniorów i mieszkańców miast. Na dużych tarasach jarząb mączysty i jego odmiany możemy uprawiać w bardzo dużych kubłach. Roślina osiągnie mniejsze rozmiary, niż drzewa rosnące w naturze, jednak wymaga przezimowania w ogrodzie – kubły należy wkopać do gruntu, aby umożliwić mącznicy przeżycie.

Najciekawsze odmiany jarzębu mącznego

Sorbus aria ‘Magnifica’ – dekoracyjne drzewo osiąga do 12 m wysokości. Ma wyprostowane pędy, na których tworzy liście, o szerokości 14 cm. Górna strona blaszki liściowej jest ciemnozielona, natomiast od spodu, pokrytego kutnerem, przybiera kolor szarosrebrzysty.  Młode drzewa wyróżnia owalna wąska korona, która, w miarę wzrastania rośliny, staje się szersza. Wiosenne kwiaty – białe i kremowe – wydzielają subtelny zapach. Odmiana ‘Magnifica’ owocuje w październiku. Ozdobą rośliny są wówczas pomarańczowe lub czerwone owoce, zjadane chętnie przez ptaki. Jesienne liście przebarwiają się na żółto i długo utrzymują się na gałęziach.

Sorbus aria ‘Aurea’ – wiosenne drzewa, o żółtych dłoniastych liściach, obsypane białymi kwiatami, tworzą niezapomniany widok. Jesienią przebierają barwę czerwoną i złocistą. Intensywnie czerwone kuliste owoce – ich mączysty miąższ jest przysmakiem ptaków - tworzone są już na przełomie sierpnia i września. Odmiana należy do roślin szybko rosnących. Osiąga około 5 m wysokości. Znajduje zastosowanie na miejskich osiedlach, w parkach i do obsadzania alei. Preferuje słoneczne stanowiska.

Sorbus aria ‘Subtomentosa’ – wyróżnikiem odmiany są jasnozielone liście, od spodu srebrzyście omszone, najpiękniej dekorujące jarzęby na wiosnę. Pojedyncze drzewa sadzi się na słonecznych stanowiskach, w przestrzeni publicznej oraz przy prywatnych posiadłościach.

Inne dekoracyjne odmiany, np.:

• jarząb mączysty ‘Salicifolia’ – drzewo o wysokości 8 m, dobrze rosnące w miejscach słonecznych i lekko zacienionych. Ozdobą rośliny są wiosenne białe kwiaty oraz kuliste czerwone owoce, dojrzewające we wrześniu i dekorujące odmianę do listopada,
• mąkinia ‘Lutescens’ – dorasta do 6 m wysokości. Pachnące białe i beżowe kwiaty dekorują roślinę na wiosnę. Jesienią odmiana obsypana jest czerwonymi kulistymi owocami. Niewysokie drzewka sadzone są w grupach lub znajdują zastosowanie jako efektowne solitery. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat jarzębu pospolitego?

Jarzębogrusza – smaczny mieszaniec jarzębu mącznego i gruszy

Rodzaj Sorbopyrus auricularis – jarzębogrusza, czerwona gruszka – jest mieszańcem gruszy pospolitej (znanej także jako grusza polna lub ulęgałka) i jarzębu mącznego. Owocowe drzewo uprawiane jest w sadach, na działkach i w przydomowych ogrodach. Owoce, przypominające niewielkie gruszki, wybarwione są na czerwono. Drzewo dorasta do około 15 m wysokości. Pokrój rośliny przypomina gruszę. Podobnie jak sadownicze odmiany gruszy domowej, tworzy w maju białe kwiaty, zebrane w baldachogrona oraz gruszkowate owoce. Do mąkini upodobniają czerwoną gruszkę liście – omszone na spodniej stronie blaszki.

Jarzębogrusza owocuje jesienią, pod koniec września. Jej owocem jest niewielka gruszka, o średnicy około 4,5 – 5 cm. Skórka owocu, wybarwiona na żółtopomarańczowo, naznaczona jest czerwonym rumieńcem. Miąższ, otoczony grubą skórką, jest soczysty i słodki. Owoce jarzębogruszy nadają się do bezpośredniego spożycia. Można je przetwarzać, otrzymując smaczne kompoty, dżemy, marynaty i nalewki.

Uprawa Sorbopyrus auricularis nie przedstawia problemów. Roślina dobrze rośnie w ziemi ogrodowej, przepuszczalnej i ma podobne wymagania, jak popularne odmiany gruszy. W odróżnieniu od grusz, jarzębogrusza odporna jest na mróz. Pielęgnacja owocowych drzew polega na wiosennym zasilaniu oraz przerzedzaniu zbyt gęstej korony. Odległość między drzewami powinna wynosić około 4 m.

Jarząb - popularne gatunki w naszym otoczeniu

Jarząb pospolity (sorbus aucuparia) – to jarzębina pospolita, popularne drzewo, o liściach pierzastych, ostro piłkowanych na brzegach. Góra blaszki liściowej wybarwiona jest na zielono, a jej spód jest szarawo owłosiony. Owoce jarzębiny, szkarłatnego koloru, zebrane są w baldachogrona. Jarzębina jest dekoracyjną rośliną – jej owoce zdobią otoczenie do późnej jesieni. Są jadalne.

Szczególnie atrakcyjne odmiany:

• jarzębina ‘Beisneri’ – odmiana o efektownym pokroju korony, żółtym pniu oraz postrzępionych listkach.
• smaczne słodkie owoce tworzy odmiana ‘Edulis Konzentra’,
• odmiana ‘Pendula’ wyróżnia się parasolowatą koroną i przewieszającymi się gałęziami.

Jarząb omszony (Sorbus tomentosa) – osiąga silniejszy wzrost od jarzębu mącznego. Do Sorbus aria upodania roślinę pokrój drzewa oraz pojedyncze liście, na spodzie blaszki obficie omszone. Dekoracyjne czerwone owoce, pojawiające się jesienią, mają zastosowaniu podobne do innych jarzębin.

Jarząb szwedzki (Sorbus intermedia) – to efektowny krzew lub drzewo, osiągające do 20 m wysokości. Młode wiosenne pędy rośliny pokrywa srebrzysty kutner. Spód 10–cm blaszki liściowej jest szarofioletowo omszony. W maju jarząb obsypany jest białymi kwiatami, ujętymi w szerokie kwiatostany. Pomarańczowoczerwone owoce wyróżniają się elipsoidalnym kształtem. Dekoracyjności przydaje drzewu foremna korona. Gatunek ma niewielkie wymagania uprawowe. Dobrze rozwija się na słonecznym stanowisku. Nie toleruje podmokłego podłoża.