Kosmaczek pospolity

Jastrzębiec kosmaczek - opis, szkodliwość, zwalczanie, zdjęcia

Porasta zubożałe łąki grądowe - pogranicza ubogich pastwisk, iglastych lasów i wrzosowisk. W ogrodach jest kłopotliwym chwastem, psującym wygląd trawników. Toleruje pełne nasłonecznienie, doskonale radzi sobie na suchych stanowiskach. Taki właśnie jest jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella), potocznie nazywany niedośpiałkiem. Wieloletnią bylinę wyróżniają ładne żółte kwiaty, ujęte w koszyczki, więc bywa wykorzystywana do dekoracji murków oraz skalnych i naturalistycznych ogrodów. Dowiedz się, jaki jest łąkowy jastrzębiec kosmaczek.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o bylinach.

Łąkowy jastrzębiec kosmaczek – jak zwalczyć uporczywy chwast na trawniku?

W Polsce spotykanych jest ponad 100 gatunków rodzaju botanicznego jastrzębiec. Hieracium pilosella – jastrzębiec kosmaczek, niedośpiałek, bylina z rodziny astrowatych, to nisko rosnąca roślina, tworząca rozłogi. Od czerwca do września kwitnie. Żółte kwiaty, o ząbkowanych brzegach płatków, od spodu są filcowate i wybarwione na czerwono. Kwiaty, o średnicy 2 – 3 cm, tworzą się na bezlistnej łodyżce, wyrastającej z przyziemnej rozety liści. Łodyga i liście są omszone. Owocem jest puszysta niełupka, zawierająca drobne czarne nasiona. Cała roślina dorasta do około 30 cm wysokości. Jest trująca - może stanowić zagrożenie dla wypasanych zwierząt.

Jastrzębiec kosmaczek jest ekspansywną dwuliścienną byliną, którą trudno zwalczyć z ogrodowych trawników. Rośliny rozmnażają się poprzez nasiona oraz przez rozłogi, co utrudnia ręczne odchwaszczanie. Pozbywamy się uciążliwych chwastów, stosując herbicydy, na które jastrzębiec kosmaczek jest bardzo wrażliwy. Preparatów chwastobójczych należy używać przed lub po koszeniu trawy, przy temperaturze powietrza około 22 stopni Celsjusza. Nie opryskujemy chwastów w czasie upałów, ze względu na niebezpieczeństwo uszkodzenia darni. Oprysków nie przeprowadza się w czasie deszczowej aury – herbicyd zostanie spłukany, zanim wniknie do tkanki rośliny.

Herbicydy, które znajdują zastosowanie w ogrodzie, dzielimy na kontaktowe – niszczące części nadziemne roślin oraz układowe – przenikające do korzeni i powodujące obumieranie chwastów. Rynek ogrodniczy oferuje skuteczne preparaty chwastobójcze, np.:

• dolistny środek chwastobójczy o działaniu układowym – oprysk herbicydem powoduje zahamowanie wzrostu rośliny w ciągu doby. Po upływie tygodnia widoczne jest żółknięcie i więdnięcie liści. Cały proces trwa około 3 tygodnie. Cena preparatu AVANS RTU, o pojemności 1000 ml, wynosi około 17 zł – 27 zł. Za 500 ml zapłacimy około 9 zł,
• preparat chwastobójczy o działaniu układowym – przeznaczony do rozpuszczenia w wodzie. Na 4 l wody stosujemy 40 ml preparatu. Opakowanie 250 ml rozpuszczamy w 25 l wody. Oprysk wykonujemy przy użyciu opryskiwacza. Uporczywe chwasty znikną z trawnika po miesiącu od zastosowanego oprysku. Cena opakowania 250 ml TARGET wynosi około 60 zł.

Hieracium pilosella - właściwości i zastosowanie

Niedośpiałek – lecznicza bylina w ogrodzie

Jastrzębiec kosmaczek jest rośliną leczniczą. Właściwości popularnego niedośpiałka znane są medycynie ludowej. Hieracium pilosella zawiera cenne związki:

• pochodne kumaryny – wykazujące się właściwościami przeciwobrzękowymi oraz działającymi uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy,
• substancje gorzkie, garbniki, kwas kawowy oraz śluz.

W Polsce ziele niedośpiałka stosowane bywa w wielu schorzeniach, głównie układu oddechowego, układu moczowego i układu pokarmowego, a także w cukrzycy. Napary, nalewki i wyciągi z leczniczych ziół działają przeciwzapalnie oraz poprawiają łaknienie. Podaje się ziołową herbatę osobom, cierpiącym na dolegliwości jelitowe i biegunkę. Naparem z ziela jastrzębca kosmaczka można przemywać rany. Leczniczej bylinie przypisuje się także działanie antynowotworowe.

Ziele jastrzębca kosmaczka dostępne jest na rynku. Cena za 100 g ciętego ziela wynosi około 20 zł. Przygotowanie zdrowotnego specyfiku nie przedstawia trudności:

• herbata – do przygotowania leczniczego napoju stosujemy 2 łyżeczki ziół, na 1 szklankę. Zioła zalewamy wrzącą wodą i zaparzamy pod przykryciem. Herbatę popijamy na czczo oraz przed posiłkami,
• nalewka – składniki: 50 g ziela, 1 szklanka wódki. Ziele zalewamy alkoholem i odstawiamy na 2 – 3 tygodnie. Gotową nalewkę, po przefiltrowaniu, dawkujemy - po 1 łyżeczce, rozpuszczonej w ½ szklanki wody, 2 razy dziennie. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat chwastów na trawniku?

Jastrzębiec kosmaczek w naszej kuchni

Jastrzębiec kosmaczek może zostać wykorzystany do celów kulinarnych. Kwiaty i liście rośliny mają lekko cierpki smak, z nutą goryczy, co dodaje potrawom pikantności i podkreśla ich smak. Bardziej wyraziste są listki. Dodatek niewielkich ilości kwiatów i liści do sałatek i warzywnych przysmaków, z pewnością nam nie zaszkodzi, a wzbogaci nasze doznania smakowe.

Liście niedośpiałka - są pikantną gorzkawą przyprawą, korzystnie działającą na zdrowie. Młode listki pozyskujemy na wiosnę, w kwietniu i w maju. Sok z liści dodajemy do zup i soków warzywnych. Najlepiej wrzucić świeże liście do sokowirówki lub je udusić i przetrzeć przez sitko. Ciekawy smak znanych potraw uzyskamy, dodając posiekane liście do wiosennej sałatki, do twarogu lub łącząc je z masłem. Świeży chleb, z kosmaczkowym masłem, to świetny dodatek do przyrządzanych potraw.

Kwiaty – jadalne złociste pierwsze wiosenne kwiaty, zerwane w kwietniu i w maju, możemy dodać do potraw na surowo lub po ugotowaniu. Są ciekawym dodatkiem do dań warzywnych. Złocistymi koszyczkami, tworzonymi od maja do października, dekorujemy sałatki i kanapki. Kwiaty niedośpiałków nadają się do marynowania.

Hieracium – dekoracyjne gatunki jastrzębców

Jastrzębiec czerwony (Hieracium rubrum) – w czerwcu bylina tworzy czerwonopomarańczowe kwiaty, dekorujące rabaty do lipca. Roślina nie zawiązuje nasion, a jej rozłogi są krótkie. Ładnie komponuje się z takimi roślinami, jak niewielkie dzwonki i niewysokie ozdobne trawy, a także z roślinami wyższymi. Efektownym tłem dla byliny jest niebieski len trwały oraz dzielżan ogrodowy.

Jastrzębiec kosmaty (Hieracium villosum)- wiosenne złociste kwiaty kwitną w czerwcu i w lipcu. Żółty jastrzębiec pięknie prezentuje się na tle srebrzystych omszonych liści.

Jastrzębiec pomarańczowy (Hieracium aurantiacum) – dorasta do 30 cm. Ozdobą byliny są czerwonopomarańczowe kwiaty, zebrane w kwiatostany. Kwitnie od maja do lipca. Należy do roślin ekspansywnych.

Liczne gatunki jastrzębców nadają się do nasadzenia w ogrodowych zakątkach, dodając im urody i romantycznego charakteru. Mogą stanowić oryginalny element ogrodów wrzosowych, rozjaśniając je złocistymi i czerwonawymi kwiatami. Gatunki Hieracium harmonizują również z wyższymi roślinami, takimi jak, np. len trwały, dorastający do 1 m wysokości oraz dzielżan ogrodowy, którego odmiany dorastają do około 180 cm wysokości:

• dzielżan ogrodowy ‘Gartensonne’ tworzy kwiaty intensywnie żółte,
• odmiana ‘Peregrina’ – ma kwiaty czerwonokasztanowe, o płatkach obwiedzionych na żółto.

Jastrzębce rozmnażamy przez podział, na wiosnę lub jesienią. Na 1 m2 powinno przypadać do 20 roślin.