Kąkol polny

Kąkol polny - sprawdzone sposoby na zwalczanie tego chwastu

Fioletowy chwast w zbożu, o drobnych, ładnych kwiatuszkach. Z roku na rok na polach jest go coraz mniej, ale nawet kilka egzemplarzy potrafi skutecznie zepsuć humor rolnikowi. To bardzo trujący chwast o szkodliwym działaniu dla ludzi. Dowiedz się, na czym polega jego zwalczanie.

Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także te artykuły o chwastach i szkodnikach.

Kąkol polny (Agrostemma githago) – rozpoznawanie

Czarnucha, kąkolnica, goździk zbożowy – kąkol polny doczekał się mnóstwa nazw ludowych, pod którymi funkcjonuje do dziś. Ten drobny, fioletowy chwast w zbożu może być naprawdę bardzo niebezpieczny. Siewki pojawiają się wczesną wiosną, jest to chwast segentalny, co znaczy, że dopasowuje się do cyklu życia roślin. Razem ze zbożem kwitnie i wydaje nasiona.

Kąkol polny może osiągnąć od 10 nawet do 100 cm wysokości. Niewielkie liście mają lancetowaty kształt, siedzą na wzniesionej, owłosionej łodydze. Najbardziej charakterystycznym elementem rośliny jest kwiat. Fioletowy lub różowy, składa się z pięciu płatków. Jest drobny i niepozorny, jednak dość szybko zmienia się w torebkę nasienną, w której znajduje się aż 40 drobnych nasion. Jedna kąkolnica może wytworzyć aż 2500 nasion, które przez kilka lat leżą w glebie nie tracą zdolności do kiełkowania.

Szkodliwość kąkolu

Jeszcze sto lat temu kąkol polny był prawdziwym utrapieniem na polach – potrafił błyskawicznie zająć całą uprawę, a jest mało odporny na usuwanie mechaniczne. Teraz o wiele łatwiej można sobie z nim poradzić, jednak nadal jest bardzo niebezpieczny.

Kąkol polny najchętniej zasiedla uprawy zbóż ozimych, rzadziej pojawia się w jarych. Jego szkodliwość polega na tym, że rośnie wraz ze zbożem i w tym samym czasie wydaje nasiona. W czasie żniw przedostają się do ziarna. Nasiona kąkolu są bardzo trujące. Zawierają mnóstwo toksycznych substancji, które w dużym stężeniu mogą doprowadzić do śmierci zwierząt hodowlanych, a u człowieka powodują silne zatrucie. Jeśli znajdą się w ziarnie przeznaczonym na przemiał, mogą spowodować, że uzyskana mąka skażona, wręcz toskyczna. Nasiona kąkolu wraz z ziarnem przedostają się do pasz zwierząt. Są drobne, dlatego często pojawiają się także w materiale siewnym. Wystarczy 2% udział nasion kąkolu w życie, by ziarno zostało uznane za skażone.

Jego kuzyn, kąkol ogrodowy często pojawia się w roślinach warzywnych. Kąkol ogrodowy ma mniejszą szkodliwość i można usunąć go ręcznie. Największe spustoszenia robi w uprawach nasiennych, jednak w standardowych roślinach warzywnych nie jest szkodliwy.

Zwalczanie kąkolu w zbożu - profilaktyka

Agrostemma githago powoli staje się gatunkiem wymierającym. Jest podatny na działanie herbicydów, dlatego stanowi coraz mniejszy problem w uprawach. Najczęściej pojawia się na polach uprawianych ekologicznie i tam faktycznie może stanowić zagrożenie. Dlatego też tak ważna jest profilaktyka.

Czarnucha jest podatna na niszczenie wykaszaniem. W zbożu nie da się jej usunąć mechanicznie, jednak robienie podorywek i głęboka orka po zebraniu plonów zdecydowanie może pomóc. Kiełkują wyłącznie te nasiona kąkolu, które znajdują się na głębokości kilku centymetrów. Oczywiście ogromne znaczenie ma także dbanie o czystość materiału siewnego. Najlepiej kupować ziarno kwalifikowane. Ogromne znaczenie ma płodozmian – jeśli w zbożu pojawią się fioletowe kwiaty kąkolu, przez kolejne 2-3 lata warto zmienić uprawę na rośliny korzeniowe, okopowe lub motylkowe.

Zwalczanie chemiczne kąkolu

Jedyne zarejestrowane i dopuszczone przez Ministerstwo Rolnictwa środki do zwalczania chwastów, które działają na goździk zbożowy, to te, w których substancją czynną jest dikamba. Wybór zatem nie jest zbyt duży, jednak trzeba przyznać, że faktycznie chwast jest dość podatny na jej działanie. Należy jednak zrobić dość intensywne opryski, by faktycznie wyeliminować problem.

Opryski na kąkol polny powinno się przeprowadzać od fazy 3 liścia aż do momentu krzewienia, czyli zanim na roślinie pokaże się kwiat. Zanim to nastąpi, kąkol może być średnio rozpoznawalny, a przede wszystkim – trudny do dostrzeżenia. Dlatego najczęściej środki chemiczne na kąkol stosuje się dopiero w drugim roku po pojawieniu się pojedynczych egzemplarzy w zbożu. Opryski chemiczne są z reguły bardzo skuteczne.