Kalina

Kalina - charakterystyka, zdjęcia, stanowisko, uprawa, cięcie

Dość szeroki krzew o luźnym pokroju spotykany na łąkach, brzegach wód, zieleni miejskiej jak i ogrodach. Kalina stanowi ważną część polskiego krajobrazu. Jest bardzo dekoracyjny wiosną i latem dzięki dużym kwiatom, zebranym w kule, zaś jesienią,  dzięki owocom. Jak rozpoznać kalinę? Jakie gatunki wybrać do ogrodu? Czy owoce są jadalne? Poznajmy bliżej tą roślinę.

Kalina (łac. Viburnum) - opis krzewu

Kalina to pospolity krzew rosnąc w całej Polsce. Są to dwa gatunki: kalina koralowe i kalina hordowina. Można go spotkać głównie na oberżach rzekami, jezior, stawów, łąkach. W ogrodach sadzi się odmiany uprawowe. Kalina charakteryzuje się luźną formą korony dorastającej w stanowiskach naturalnych do 4-5 metrów wysokości. Przypomina drzewo. Z kolei w ogrodach 1-3 metry zależnie od gatunku.  Rośnie dość szybko- około 20-40 cm na rok. Jej gałęzie zwisają luźno tak, ze czasem dotykają ziemi i zakorzeniają się same.

Jej szerokie, ząbkowane na krawędziach liście wiosną są jasnozielone, z kolei  jesienią czerwono- fioletowe. Przypominają nieco liście klonu. Ma piękne duże kwiaty, o średnicy około 10 cm, zbliżone wyglądem do hortensji, które pojawiają się w maju. W sierpniu na krzewie pojawiają się czerwone kuleczki, czyli owoce. Zebrane są w baldachogrona zwisające w dół.

Kalina to rodzaj rośliny liczący ponad sto pięćdziesiąt gatunków. Występuje także na terenie Ameryki Północnej, Chin, a nawet Syberii. Kaliny tam tworzą lasy łęgowe, charakterystyczne dla dolin rzecznych. Często to jedyne rośliny rosnące w strefie stepowej. Jest mrozoodporna i mało wymagająca.

Uprawa i wymagania kaliny

Jak w naturalnym stanowisku kalina preferuje gleby dość wilgotne, miejsce słoneczne lub półcień. Odczyn gleby od umiarkowanie kwaśnego do zasadowego. Nawet ziemia jałowa będzie dla niej wystarczająca. Z powodzeniem poradzi sobie w różnych warunkach glebowych. Kalina jest odporna na mróz oraz miejskie zanieczyszczenia. Zupełnie nie potrzebuje nawożenia.

Za to lubi cięcie. Ciecie mające na celu odmłodzenie starszego krzewu powinno mocne i obejmować wszystkie pędy. Tniemy je na wysokości około 30 cm. Roślina najczęściej rośnie w dużych parkach oraz ogrodach. Okazy kwitnące latem przycina się z początkiem wiosny, a te kwitnące wiosną tuż po kwitnieniu.

W ogrodach sadzona jest ze względu na okazałe białe kwiaty. Część z nich utrzymuje się na gałązkach przez całe lato. Ponadto ze względu na czerwone owoce pojawiające się jesienią. Zdobią, a także mają właściwości korzystne dla zdrowia.

Jaki gatunek kaliny do ogrodu?

Kalina koralowa (łac. Viburnum opulus) 

To najpowszechniejszy gatunek w kraju. Charakteryzuje się rozłożystością pędów i luźną koroną. Dorasta do 4 metrów wysokości. Ma zielone, klapowate liście, które jesienią zganiają kolor na szkarłatny. Przepiękne kule kwiatów w białym kolorze niestety nie pachną. Można je podziwiać od maja do czerwca. Wczesną jesienią pojawiają się czerwone owoce widoczne aż do końca zimy. Przypominają kule hortensji.

Kalina sztywnolistna (łac. Viburnum rhytidophyllum)

To gatunek niski do mniejszych ogrodów, ponieważ osiąga maksymalnie 2,5 metra. Odznacza się liśćmi o jajowatym kształcie. Kule kwiatów większe niż u kaliny koralowej, bo mierzą około 20 cm średnicy. Kwiaty kwitną wcześniej u tej odmiany. Ten czas przypada na kwiecień i maj. Owoce mają kształt jajowaty. Zmieniają kolor od czerwień po czarny.

Kalina hordowina (łac. Viburnum lantana)

Ten gatunek krzew dorasta do 3 metrów wysokości. Ma znacznie dłuższe liście od poprzednich gatunków w jajowatym kształcie. Są też znacznie grubsze- mięsiste. Kwiaty są białe, duże, bardzo świetliste i można je podziwiać od maja do lipca. Ma czerwone, potem czarne owoce. Raczej zjadają je ptaki, niżeli nadają się na przetwory. Polecane odmiany to :

• 'Variegatum', której liście mają dwa kolory zielony i żółty. Do tego są lekko pomarszczone;
• 'Aureum', której liście na wiosnę mają żółtą barwę, a latem odrobinę zmianiają kolor na zielony (nie w całości).

Kalina wonna (łac. Viburnum farreri)

Gatunek dorasta do osiąga 2,5–3 m wysokości. Wyróżniają go kwiaty nie o białej, a bladoróżowej barwie. Wydziela najpiękniejszy zapach ze wszystkich kalin. Wyróżnia gatunek jest termin kwitnienia. Jest to marzec i kwiecień. Liście są w owalnym kształcie i purpurowej barwie. Jesienią zielenieją. Raczej nie owocuje. W naszych warunkach rzadko.

Kalina koreańska (łac. Viburnum carlesii)

Jest to najniższy gatunek kaliny. Sprawdzi się do małych ogrodów przydomowych, bo mierzy średnio 1–1,5 metra wysokości. Jej liście są zielone, matowo wykończone i jajowate kształtem.  Kwiaty mają biały kolor. Kwitną od kwietnia do maja. Pojawiają się na krzewie razem z liśćmi. Warto wiedzieć, że ta odmiana kaliny ma bardzo piękny zapach kwiatów. Zbliżony do narcyza.

Kalina koralowa – czy jest jadalna?

Owoce kaliny koralowej są jadalne. Do tego zdrowe oraz nadadzą się na przetwory. Nie wolno ich jeść w surowej postaci, ponieważ zawierają w  skórce saponiny. Można je zamrozić na kilka dni. Zatrucie owocami kaliny spowoduje podrażnienie żołądka i jelit, a w efekcie mdłości i wymioty, a także zawroty głowy.

Kalina koralowa ma znane zastosowanie lecznicze. Można z niej pozyskać:

• korę (zbierana wczesną wiosną)
• kwiaty (zbierane świeże, po zakwitnięciu),
• liście,
• owoce.

Korę, liście i kwiaty poddawane są suszeniu przy maksymalnie 40 st. C. Owoce wkłada się do zamrażarki. W medycynie najczęściej wykorzystuje się korę. Co takiego zawierają te składniki kaliny koralowej?  Będą to: flawonoidy, garbniki, olejki eteryczne, pektyny, fitosterole, związki fenolowe.

Mają działanie:

• przeciwzapalne,
• eliminujące wolne rodniki,
• wzmacniające układ krwionośny (zmniejszają ryzyko miażdżycy, żylaków, cukrzycy itp.)
• wzmacniające układ pokarmowy (ekstrakt z liści lub owoce) np. łagodzące na bóle mięśni gładkich przewodu pokarmowego,
• dobroczynnie na układ moczowy (działanie moczopędne, antybakteryjne i przeciwzapalne),
• Pomocnicze przy reumatyzmie i artretyzmie,
• wspierające układ odpornościowy.

Przetwory z owoców kaliny

Kalina koralowe ma jadalne owoce po wysuszeniu. Przygotowuje się z nich różne rodzaje przetworów np. soki, syropy, nalewki, napary i konfitury. Oto kilka przepisów.

• Syrop z owoców - Taki syrop wykazuje działanie wykrztuśne, przy przeziębieniu oraz wzmacniające odporność. Przemrożone owoce poddajemy długiemu gotowaniu i  przetarciu ich z cukrem.
• Herbata z suszonych kwiatów, owoców oraz kory kaliny koralowej - Susz zalewamy wrzącą wodą i dajemy czas na zaparzenie się. Ma korzystne działanie na funkcje  przewodu pokarmowego oraz układu krwionośnego. Pomoże także przy zapaleniu układu moczowo-płciowego oraz w bólu menstruacyjnym.
• Nalewka- Zamrożone owoce zalewamy spirytusem i odstawiamy na  2-3 tyg. Następnie odciskamy z nich sok i słodzimy. Następnie filtrujemy i poddajemy leżakowaniu na kilka miesięcy.

Kalna ma wysokie stężenie garbników w korze oraz owocach. To one powoduję, że owoce maja gorzki smak. Wpływ garbników na organizm jest dobroczynny. Jednak nie wolno z nimi przesadzać. Kalina wywołuje alergię u osób wrażliwych na jej pyłki. Warto wiedzieć zatem o obecności alergii

Kalina i jej symbolika

Jak niemal każdej roślinie kwitnącej także kalinie przypisuje się pewne cechy. Zwłaszcza w kulturze słowiańskiej Kalina uznawana była za symbol kobiecości oraz płodności.  To za sprawą ogniście czerwonych owoców (płodność, zyciodajność) długo utrzymujących się na krzewie oraz delikatnych, białych kwiatów (czystość). Do tego napary z kaliny działają prozdrowotnie to też ma wpływ na jej symbolikę.

Kalina - odmiany, opis, wymagania, uprawa, pielęgnacja, porady

Kalina to krzew, który sprawdzi się zarówno w małym jak i dużym ogrodzie. Ta roślina oferuje liczne walory dekoracyjne. Ma piękny pokrój, ozdobne liście, zachwycające kwiaty oraz ładne owoce. W sprzedaży dostępne są różne gatunki kaliny oraz ich odmiany. W związku z tym warto odświeżyć informacje to tej nieco zapomnianej roślinie.

Gatunki kaliny - viburnum opulus i hordowina

Kalina pospolita to spory krzew lub niewielkie drzewo zaliczane do rodziny piżmaczkowatych. W skład całej grupy wchodzi około 175 gatunków. Przeważająca część z nich naturalnie rośnie w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej. Na pozostałe okazy można się natknąć w strefie międzyzwrotnikowej. W Polsce dziko rosną tylko dwie odmiany, kalina koralowa oraz kalina hordowina. Ponadto krzew lub drzewo kalina jest uprawiane w wielu zakątkach świata, jako roślina ozdobna.

W naszym kraju najczęściej spotykana jest kalina koralowa z łaciny viburnum opulus. Rośnie dziko, ale też bywa uprawiana w ogrodach. Może dorastać do 4 metrów wysokości, dzięki czemu pasuje do każdego ogrodu. Ma luźną i szeroką koronę o asymetrycznym kształcie. Kalina koralowa kwitnie na przełomie maja i czerwca. W tym czasie pojawiają się spore, białe kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany. Całości dopełniają czerwone owoce oraz najczęściej trzyklapowe, jasnozielone liście. Ważne jest też to, że viburnum opulus ma dość niskie wymagania uprawowe. Najbardziej lubi gleby żyzne, świeże i dość wilgotne.

Gatunkiem występującym w naszym kraju jest też kalina hordowina. Dorasta do 3 metrów wysokości i podobnie jak poprzedniczka ma niskie wymagania. Charakteryzuje się białymi kwiatami zebranymi w płaskie kwiatostany. Kalina hordowina wytwarza czerwone owoce, które po dojrzeniu stają się czarne. Występują też ciekawe odmiany tej rośliny. Jedną z nich jest aureovariegata, jej zielone liście są pokryte żółtymi plamami. Kalina hordowina jest dość wytrzymała na niekorzystne warunki. Poradzi sobie nawet na kamienistych i suchych podłożach.

Ciekawą propozycją do ogrodu czy przydomowego ogródka jest kalina szczepiona. W takiej wersji nie jest to już krzew a raczej drzewo kalina. Dzięki szczepieniu w naszym klimacie można uprawiać egzotyczne gatunki opisywanej rośliny. Kalina szczepiona na pniu to często odmiany japońskie i koreańskie. Zazwyczaj osiągają do 1,5 metra wysokości, mają białe kwiaty i czerwone owoce. Nie są to jednak jedyne możliwości. Kalina szczepiona występuje w wielu wersjach, są to na przykład odmiany wonne i sztywnolistne. Warto też się przyjrzeć kalinie Burkwooda, kalinie warzywnolistnej i kalinie angielskiej.

Różne gatunki kaliny – wymagania i uprawa

Kalina koralowa i kalina szczepiona występują w wielu odmianach. Tak samo jest w przypadku innych gatunków. To sprawia, że wymagania glebowe i stanowiskowe mogą się trochę różnić. Jednakże można pokusić się o kilku ogólnych uwag. Po pierwsze, w zasadzie każda kalina ogrodowa może rozwijać się na stanowiskach nasłonecznionych oraz lekko zacienionych. Warto jednak wiedzieć, że viburnum opulus woli pełne słońce. Tymczasem zimozielone gatunki kaliny trzeba posadzić w miejscu osłoniętym przez suchym wiatrem i mocnymi mrozami.

Kalina pospolita jak i gatunki szlachetniejsze mają bardzo podobne wymagania glebowe. Najlepsza dla nich ziemia jest stale wilgotna. Nie może być zbyt sucha ani całkowicie podmokła. Jeśli chodzi o strukturę to powinna być żyzna, świeża i próchniczna. Są jednak pewne odstępstwa od tej normy. Kalina hordowina to roślina, która poradzi sobie na glebie suchej i kamienistej. Widać, więc, że kalina ogrodowa nie jest bardzo wymagająca.

Mimo tego, że krzew i drzewo kalina nie sprawiają dużych problemów, w uprawie trzeba zadbać o odpowiednie stanowisko. W przeciwnym wypadku nawet kalina pospolita zacznie chorować. Do tego zostanie zaatakowana przez szkodniki. Jeśli więc w ogrodzie nie ma odpowiedniej gleby, należy poprawić jej strukturę. Najlepszym rozwiązaniem jest rozłożenie kompostu w miejscu gdzie ma rosnąć kalina. Dostarczy on składników odżywczych i ogólnie użyźni glebę.

Kalina ogrodowa – pielęgnacja

Kalina ogrodowa nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji. Jest rośliną, której nie trzeba jakoś szczególnie intensywnie przycinać. Nie potrzebne jest, więc formowanie, ponieważ kalina naturalnie dysponuje pięknym pokrojem. Tylko od czasu o czasu można przeprowadzać cięcie sanitarne i odmładzające. Te dwa zabiegi w zupełności wystarczą. Znacznie ważniejsze jest odpowiednie ściółkowanie i podlewanie.

Dobrze wykonane ściółkowanie ograniczy parowanie wody z podłoża. To sprawi, że wilgotność gleby utrzyma się na optymalnym poziomie. Ważne jest też podlewanie młodych roślin oraz starszych zwłaszcza w okresie suszy. Nie należy go wykonywać często, nie ma też sensu dostarczanie małych ilości wody. Zdecydowanie efektywniejszym rozwiązaniem jest obfite podlanie tak by woda dotarła do bryły korzeniowej. Taki zabieg zapewni dostateczny poziom wilgotności podłoża.

Ostatnim zabiegiem jest nawożenie. Kalina pospolita tak jak i inne gatunki, może być nawożona. Najlepsze do tego celu są nawozy organiczne lub mineralna. Te drugie powinny mieć zwiększoną dawkę fosforu. To wpłynie na bujniejsze kwitnienie dowolnego okazu. W nawozie powinna znajdować się też spora dawka potasu. Ten składnik poprawia krzewienie się rośliny. To już wszystkie wskazówki dotyczące uprawy i pielęgnacji. Dzięki nim krzew lub drzewo kalina będzie ozdobną ogrodu przez długi czas.