Kocimiętka właściwa

Kocimiętka właściwa - opis, uprawa, właściwości, wykorzystanie

Kocimiętka (Nepeta) swoją łacińską nazwę zawdzięcza rzymskiej Nepetii, starożytnemu miastu, w którym uprawiano aromatyczną bylinę. Kocimiętka właściwa (Nepeta cataria) jest zimotrwałą byliną, dorastającą do około 90 cm wysokości. W stanie naturalnym spotykana jest na poboczach dróg, zachwaszcza pola, rośnie w miejscach ruderalnych. Bujne kępy kocimiętki dekorują ogrody, a silny aromat wabi pszczoły, motyle i… koty, które z rozkoszą układają się w pachnącym zielu – stąd polska nazwa rośliny. Przeczytaj, jak wygląda uprawa kocimiętki właściwej i dowiedz się, jakie ma zastosowanie.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o roślinach płożących.

Nepeta cataria – uprawa i pielęgnacja

Jaka jest kocimiętka właściwa? Opis gatunku

Kocimiętka właściwa wywodzi się z Azji i Europy. W Polsce, w stanie naturalnym, występuje na terenie całego kraju, zasiedlając stanowiska suche, nasłonecznione lub półcieniste. Bylina zaliczana jest do chamefitów zielnych oraz hemikryptofitów – roślin, których pączki zimują tuż nad ziemią. Nepeta cataria jest popularną byliną ogrodową, wykorzystywaną do obsadzania rabat i wysokich roślin. Harmonizuje z roślinami o podobnych wymaganiach, takimi jak, np. firletka kwiecista, trwała bylina, tworząca w lipcu i w sierpniu ciemnoczerwone kwiaty. Firletka kwiecista doskonale rośnie w pełnym słońcu oraz w miejscach półcienistych.

Jasnoróżowe lub białe kwiaty kocimiętki, ujęte w nibyokółki, tworzone są na szczytach pędów, od czerwca do końca września. Wysokie łodygi, dorastające do około 90 cm wysokości, są rozgałęzione i pokryte kutnerem. Wydzielają ostry zapach. Dekoracyjne szarozielone liście są szeroko ząbkowane, na spodzie omszone. Liście, podobnie jak pędy, wydzielają intensywny aromat, przypominający zapach mięty – to za nim przepadają koty.

Kocimiętka rozmnaża się przez drobne brązowe nasiona, które są zdolne do kiełkowania przez 5 lat. Wysiewamy je wprost do gruntu, wczesną wiosną, do końca maja lub latem – w lipcu i w sierpniu. Kiełki pojawiają się po około 2 tygodniach. Rozmnażanie kocimiętki odbywa się także poprzez podział szerokiej kępy oraz przez sadzonkowanie z łodyg, późną wiosną.

Uprawa kocimiętki – wdzięcznej byliny ogrodowej

Kocimiętka właściwa preferuje stanowiska słoneczne i lekko zacienione, o lekkiej i dobrze przepuszczalnej glebie. Podłoże powinno pozostawać suche lub umiarkowanie wilgotne. Bylina dobrze rośnie w podłożu lekko kwaśnym (pH 5,6 -6,5), obojętnym (pH 6,6 -7,2) lub zasadowym (pH powyżej 7,2). Kocimiętkę sadzimy w większych grupach, co pozwoli uzyskać dekoracyjne szarozielone plamy. Na 1 m2 powinno przypadać około 8 roślin.

Aromatyczna roślina nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Kępiaste byliny rozsadzamy lub przerywamy, co 30 cm. Po skończonym pierwszym kwitnieniu przycinamy pędy, co umożliwi bylinie ponowne tworzenie kwiatostanów. Jesienią należy byliny mocno przyciąć nad ziemią, aby zapewnić im bujne rozrastanie się i obfite kwitnienie w następnym sezonie wegetacyjnym.

Nepeta cataria ceniona jest za właściwości lecznicze i bakteriostatyczne. Ziele kocimiętki zawiera olejek eteryczny, bogaty w nepetalakton – substancję roślinną, przywabiającą swoim zapachem koty, motyle i pszczoły, a odstraszającą, między innymi, szczury, mszyce, komary oraz pchełki ziemne. Zbieramy młode liście i kwiatowe pędy. Całą roślina nadaje się do ususzenia, w przewiewnym, suchym i ciepłym pomieszczeniu, w temperaturze około 35 stopni Celsjusza. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł o tym, czym i jak odstraszyć koty z ogrodu.

Zastosowanie kocimiętki w kuchni i w gospodarstwie domowym

Kocimiętka właściwa znajduje zastosowanie w kuchni:

• jako przyprawa do dań mięsnych - do aromatyzowania mięsa stosowane są starte liście,
• młode pędy, słodkawe w smaku, można dodać do wiosennej sałatki, do twarogu i do zupy,
• z liści kocimiętki przyrządza się aromatyczny napar: 2 łyżeczki ciętego ziela parzymy około 20 minut. Herbata z kocimiętki ma właściwości lecznicze.

Ziele kocimiętki w gospodarstwie domowym:

• ziele możemy wykorzystać do odstraszenia szczurów,
• w ogrodzie warto zasadzić kocimiętkę obok rabatek warzywnych i dekoracyjnych bylin, aby pełniła funkcję obronną przeciw mszycom i pchełkom ziemnym. Zapach byliny przywabia drapieżne owady – złotooki – skutecznie tępiące szkodniki roślin,
• barwne lilie ogrodowe, pięknie prezentujące się w sąsiedztwie kocimiętki, są atakowane przez szkodniki i choroby, które mogą uszkodzić cebule lilii i części nadziemne. Kocimiętka odstraszy mszyce oraz poskrzypkę liliową i cebulową. Cebule lilii powinny być zaprawione i sadzone niezbyt gęsto, aby uniknąć chorób grzybowych,
• pachnąca miododajna roślina wabi pszczoły, więc chętnie sadzona jest w pobliżu uli.

Suszone liście kocimiętki wykorzystywane są do wypełniania zabawek dla kotów. Domowe kotki chętnie wykorzystają pachnącą zabawkę. Umożliwiamy zwierzętom zabawę kilka razy w tygodniu, a po skończonych harcach, chowamy poduszeczki z kocimiętką w zamykanych pojemnikach, aby na dłużej zachować ich zapach.

Właściwości lecznicze kocimiętki właściwej

Młode pędy oraz liście Nepeta cataria zawierają witaminę C, dzięki której zyskujemy, między innymi, odporność na przeziębienia i zakażenia. Jej niedobór prowadzi do osłabienia organizmu, zmęczenia, skłonności do krwawień, chwiejności zębów i wielu innych dolegliwości. Organizm ludzki nie ma zdolności do gromadzenia cennej witaminy, która obecna jest niemal wyłącznie w roślinach. Ważne, dla utrzymania zdrowia, jest systematyczne codzienne dostarczanie witaminy, z pobieranym pożywieniem.

Napar z suszonych liści kocimiętki ma właściwości lecznicze. Suszone liście wyróżniają się dość ostrym smakiem. Herbata przynosi ulgę w stanach gorączkowych – działa nasennie i napotnie, zapobiegając wzrostowi temperatury. Herbatka podawana małym dzieciom, pomaga pozbyć się kolki. Nadaje się do picia podczas dolegliwości trawiennych, łagodnie przeczyszczając i pomagając na kłopoty żołądkowe. Napar z kocimiętki może być wykorzystany do płukanek, uśmierzając podrażnienia skórne i wzmacniając włosy. Świeże liście, po rozgnieceniu, przykłada się na potłuczenia.

Ziele kocimiętki wykorzystywane bywa nie tylko do przygotowania ziół do picia:

• olejek eteryczny stanowi składnik kosmetyków i perfum,
• jest skutecznym repelentem, odstraszającym komary i dokuczliwe owady,
• dodany do ciepłej kąpieli (do 10 kropli), działa relaksująco i uspokajająco,
• olejek z kocimiętki, rozmieszany z innym olejkiem bazowym, służy do masażu,
• może być dodawany do odświeżaczy powietrza lub preparatów, używanych do sprzątania,
• palenie suszonych ziół ma długą historię – znane jest od najdawniejszych czasów. Zioła palono w czasie obrzędów i w celach leczniczych. Również dzisiaj palenie ziół, w tym ziela kocimiętki, jest sposobem na pozbycie się stresu, uspokojenie, a także ograniczenie palenia tytoniu.