Kozieradka - właściwości lecznicze, zastosowanie w kuchni i kosmetyce, ciekawostki

Kozieradka pospolita (łac. Trigonella foenum gaceum) – kilka słów o gatunku

Kozieradka pospolita w naturze

Kozieradka pospolita (łac. Trigonella foenum gaceum) to roślina powszechnie rosnąca w Azji i na wschodzie Europy. Została zawleczona do Polski i tutaj przyjmuje się raczej przejściowo, nigdy nie zadomowiła się na dobre. Jednak coraz częściej kozieradka pojawia się w uprawie. To jednoroczna roślina wytwarzająca mocny, palowy w kształcie korzeń. Ma długą, sztywną łodygę, która raczej słabo się rozgałęzia.

Kozieradka wytwarza złożone z trzech listków liście o odwrotnie jajowatym kształcie. W czasie kwitnienia nie jest szczególnie atrakcyjna – jej kwiaty są siedzące, bardzo drobne. Składają się z motylkowej, kolorowej korony, są osadzone w kątach liści. Nie mają większego znaczenia w zielarstwie, w przeciwieństwie do nasion.

Nasiona kozieradki znajdują się w buro-brązowym, wygiętym strąku, który ma około 2-3 cm długości. Są drobne i wyglądają jak nasiona gryki, z tą różnicą, że są bardzo jasne – kolorem przypominają nieco pozbawione łupinki orzeszki ziemne. Nasiona kozieradki w każdym strąku są ciasno ułożone i bardzo liczne – jest ich około 15.

Kozieradka jest rośliną miododajną. Kwitnie przez cały czerwiec i lipiec, wabiąc owady. Jednak jej zapach nie jest szczególnie przyjemny, wręcz przeciwnie – nieco mdły i drażniący. Kozieradka pospolita jest wapieniolubna i może być traktowana jako roślina wskaźnikowa gleb o wysokiej zawartości tego składnika. Jeśli interesuje cię także uprawa lubczyku ogrodowego, porady znajdziesz w tym artykule.

Kozieradka w uprawie

Kozieradka pospolita (foenum graecum) w uprawie nie sprawia większych problemów. Należy tylko zapewnić jej odpowiednie stanowisko. Jest to roślina światłolubna, więc wszystkie orientacje o mocnym nasłonecznieniu są dla niej idealne. Preferuje także ciepłe, dobrze przepuszczalne podłoża. Na zastoiskach wodnych nie będzie się rozwijać prawidłowo.

Kozieradka potrzebuje także dość specyficznej struktury gleby. Nie lubi nadmiaru azotu, za to potrzebuje dość dużo wapna. Nie trzeba jej specjalnie nawozić, ponieważ jej zapotrzebowanie na inne składniki mineralne jest minimalne. Nie jest dostatecznie mrozoodporna, ale i tak jest jednoroczna, a jej surowiec zbiera się znacznie wcześniej.

Nasiona kozieradki wysiewa się wprost do gruntu. Można to zrobić już w połowie kwietnia, wtedy nie będzie ryzyka, że siewki, które pojawią się po mniej więcej 2 tygodniach, zmarzną. Kozieradkę uprawia się w rzędach oddalonych od siebie co 30 cm. W zasadzie przez cały okres uprawy nie potrzebuje żadnej pielęgnacji, należy tylko odchwaszczać grządki, ponieważ jest podatna na konkurencję i zagłuszanie. A może zainteresuje cię także bazylia w doniczce?

Kozieradka pospolita - zastosowanie

Kozieradka pospolita – zbiór

Surowcem wykorzystywanym w kuchni i w medycynie są liście i nasiona kozieradki. Liście można zbierać wraz z kwiatami, najlepszy okres to czerwiec, czyli początek kwitnienia. Po zbiorze kozieradkę powinno się dobrze wysuszyć w temperaturze około 50 stopni Celsjusza. Warto nie ścinać całych roślin, ponieważ później, w sierpniu i wrześniu przychodzi czas na nasiona kozieradki.

W tym okresie ścina się strąki. Najlepiej jest zrobić to wczesnym rankiem albo wczesnym wieczorem, gdy panuje rosa i są lekko wilgotne. Łatwiej będzie je wyłuskać, co w zasadzie należy zrobić od razu. Nasiona trzeba przebrać i pozostawić do całkowitego wyschnięcia.

Liście i nasiona kozieradki w kuchni

Roztarte nasiona kozieradki mają dość ostry, specyficzny smak, dlatego nasion kozieradki używa się do produkcji popularnej przyprawy – curry. Bez niej azjatyckie potrawy nie mają racji bytu. Kozieradka pospolita jest także wykorzystywana w postaci samego proszku z nasion kozieradki. Dodaje się go do past, twarogów, sałatek i zapiekanek. Wzbogaca smak startego sera, sosów jogurtowych i na bazie majonezu. Uwielbiają ją wegetarianie, ponieważ dodaje wyjątkowego charakteru serowi tofu. Jeśli zamierzasz samodzielnie przetworzyć nasiona kozieradki, upraż je na patelni – stracą gorzkawy posmak, za to zyskają na aromacie.

Liście kozieradki natomiast można spożywać na surowo. Zwłaszcza młode i świeżo zebrane są szczególnie smaczne i aromatyczne. Wykorzystuje się je jako podstawę sałatek i surówek, a także różnych kompozycji warzywnych. Jeśli interesuje cię także uprawa tymianku, porady znajdziesz w tym artykule.

Kozieradka w medycynie

Kozieradka w medycynie ludowej istnieje od tysięcy lat. Najczęściej używana jest kozieradka na włosy – wzmacnia ich strukturę i poprawia ich ogólną kondycję. Świetnie sprawdza się na wypadanie włosów. Jednak ponadto wykorzystuje się ją w innych celach. Najczęściej używa się jej nasiona, które zawierają bardzo wiele witamin, zwłaszcza witaminy C i B6. To także wartościowe źródło kwasu foliowego, niacyny, ryboflawiny i witaminy A. Zawiera także duże ilości żelaza, wapnia, magnezu, fosforu i potasu, można w niej znaleźć także sód i cynk. Taki zestaw minerałów i witamin sprawia, że to jedna z najlepszych roślin leczniczych, o bardzo szerokim zastosowaniu.

Poza nasionami, w nowoczesnej medycynie wykorzystuje się także wyciąg z ziela. Jest on bardzo skuteczny w leczeniu wielu różnych schorzeń i często można go spotkać w postaci kapsułek. Używa się go także do tworzenia maseczek i różnego rodzaju kremów upiększających. Kozieradka jest łagodna, więc mogą zażywać ją także kobiety w ciąży, ale ostrożnie, zwłaszcza na początku. Kozieradka może przyspieszyć poród. Można za to stosować ją w okresie karmienia piersią.

Kozieradka na włosy i nie tylko, czyli właściwości kozieradki

Kozieradka na włosy i stany zapalne skóry

To zdecydowanie najbardziej znane zastosowanie kozieradki. Kozieradka na włosy była stosowana już przez nasze babcie. I chodzi tutaj zarówno o spożywanie sproszkowanych nasion, świeżych liści, jak i robienie różnych masek i wcierek z kozieradki. Wystarczy wymieszać olej kokosowy z nasionami kozieradki, by powstała świetnej jakości maska. Jak działa kozieradka na włosy? Przede wszystkim jest znana jako lek na wypadanie włosów. Dotyczy to zarówno wypadania reakcyjnego (rekcja skóry głowy na stres, problemy hormonalne w ciąży, zmiana pogody), jak i typowego dla mężczyzn w średnim wieku.

Poza zastosowaniem na wypadanie włosów, warto stosować kozieradkę także z innego powodu. Kozieradka ma zbawienny wpływ na podrażnienia skóry głowy. Łagodzi łupież, koi zaczerwienienia i niweluje uczucie swędzenia. Na dodatek przywraca równowagę skóry głowy. Można ją także kłaść na skórę, by zmniejszyć widoczność niedoskonałości. Leczy stany zapalne i czyraki, pomaga także uporać się z trądzikiem i nawracającymi pryszczami.

Kozieradka w leczeniu problemów przewodu pokarmowego

Nasiona kozieradki mają zastosowanie także w leczeniu problemów trawiennych. Przede wszystkim hamuje wydzielanie się trójglicerydów, a tym samym wydajnie zmniejsza poziom cholesterolu we krwi. Wystarczy dodać jej odrobinkę do potraw, by znacznie zmniejszyć ryzyko zakrzepicy.

Jej właściwości lecznicze obejmują także poważniejsze problemu układu trawiennego. Znacznie zmniejsza nadkwasotę i osłania żołądek oraz jelita przed przykrymi skutkami zgagi. Dzięki temu, że zawiera dużo śluzu, wytwarza swoistą barierę ochronną. Dodatkowo wspiera pracę przewodu pokarmowego, poprawia trawienie i przyspiesza metabolizm. Wspomaga przede wszystkim wydzielanie soku trawiennego. Tym samym jest sprzymierzeńcem osób, które walczą o idealną sylwetkę.

Ponadto kozieradka zapobiega wchłanianiu się toksyn przez ścianki jelita grubego. Zawiera także sporo błonnika, który pomaga pozbyć się ich z organizmu. Udowodniono, że ma to pośredni wpływ na zapobieganie pojawienia się nowotworu jelita grubego. A może zainteresuje cię także majeranek w doniczce?