Krokosz barwierski - uprawa, pielęgnacja, zastosowanie, porady

Krokosz barwierski (Carthamus tinctorius) – kilka słów o gatunku

Krokosz barwierski – opis rośliny

Krokosz to jedna z najstarszych znanych ludzkości roślin uprawnych. Obecnie także można znaleźć go w ogrodach, chociaż częściej ze względu na jego atrakcyjny pokrój niż zastosowanie. Krokosz jest naprawdę ładną rośliną. Osiąga maksymalnie 70-80 cm wysokości, ma mocne, sztywne pędy i jasną łodygę.

Krokosz ma lancetowate lub owalne liście. Górne są ząbkowane, mają cierniste brzegi, natomiast dolne są gładkie i pozbawione kolców. Ich wielkość zmienia się – im wyżej, tym są mniejsze. Rozwinięta roślina wytwarza mnóstwo rozgałęzień bocznych, dlatego jeden egzemplarz może wykształcić od 20 do 80 koszyczków kwiatostanowych.

Kwiat krokosza barwierskiego

Każdy koszyczek może zawierać 30 kwiatów, chociaż dla nas kwiat to raczej cały kwiatostan. Pojedyncze są bowiem bardzo drobne – rurkowate, składają się z jednego słupka. Układają się w pierzaste kuleczki, które trochę mogą przypominać pełne astry, a trochę kwiaty aksamitki. To dlatego, że roślina ma intensywnie żółty kolor, czasami lekko wpadający w czerwień lub pomarańcz. Okres kwitnienia trwa od lipca do września, ale jeden koszyczek kwitnie zaledwie cztery dni. Płatki korony zawierają substancje wykorzystywane do otrzymywania barwników: kartaminy i złocieni krokoszowej. Czasami wykorzystuje się je nadal w barwierstwie, zwłaszcza w przemyśle naturalnym.

Delikatne kwiaty krokosza mają zastosowanie jako przyprawa. Są podobne do kosztownego szafranu, dlatego czasami używa się ich zamiast niego, zwłaszcza, że mają podobny smak. Bardzo często są w ogóle sprzedawane jako szafran, dlatego warto mieć to na uwadze, kupując przyprawę droższą od złota. Kwiat krokosza można zbierać i stosować do doprawiania różnego rodzaju potraw lub na przykład zielonej herbaty. Można przygotować z nich także napar. Wspaniale prezentują się na talerzu, w daniach mięsnych i delikatnych sałatkach. Przyprawa ma delikatny, charakterystyczny smak i aromat. Jeśli szukasz więcej inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o przyprawach.

Uprawa krokosza barwierskiego w ogrodzie

Krokosz barwierski (Carthamus tinctorius) – stanowisko

Krokosz to roślina owadopylna i obcopylna, dlatego najlepiej zasadzić kilka naraz w ogrodzie. Nasiona krokosza wysiewa się na stałe miejsce latem. Jest to bylina, która powinna być uprawiana w żyznej i dobrze nawodnionej glebie, chociaż susza jej niestraszna. Nie lubi tylko niskiego poziomu pH, gleb ubogich w wapń i piaszczystych.

Podczas kwitnienia i dojrzewania roślina potrzebuje ciepłej i słonecznej pogody. Jednak początkowe przymrozki już po wschodach nie robią jej różnicy. Krokosz powinien mieć zapewnione odpowiednio dużo słońca. Przy niesprzyjających warunkach także będzie rósł, ale kwitnienie będzie mniej obfite, a nasiona krokosza znacznie mniej oleiste. Roślinę w ogrodzie uprawia się ze względu na jej ładny pokrój.

Pielęgnacja krokosza krok po kroku

Sposób uprawy i przygotowania gleby pod krokosza jest zależny od kilku czynników. Po roślinach okopowych i motylkowych w zasadzie nie trzeba nic robić, jednakże po zbożach i trawach konieczne jest intensywne nawożenie podłoża. W standardowej ziemi ogrodowej także warto dodać trochę nawozów mineralnych NPK bezpośrednio przed siewem. Nie stosuje się za to obornika, który mógłby wydłużyć okres wegetacji rośliny, a to może sprawić, że krokosz barwierski nie zdąży się przygotować do zimy.

Ważnym zabiegiem jest regularne podlewanie rośliny. Podłoże nie powinno być suche, trzeba jednak uważać także na to, żeby nie było zbyt mokre. W zbyt dużej ilości wody w podłożu krokosz niestety częściej choruje.

Właściwości i zastosowanie lecznicze krokosza barwierskiego

Carthamus tinctorius - właściwości krokosza barwierskiego

Właściwości lecznicze krokosza, które wykorzystuje się w medycynie alternatywnej, są zawiązane z jego nasionami. Znajduje się w nich tak zwany olej krokoszowy, który zawiera duże stężenie witaminy E, tak zwaną witaminę młodości, a także witaminę A, kwas linolowy i sterole roślinne. Są to fitosterole, które mają wpływ na zmniejszenie poziomu cholesterolu we krwi.

W kwiatach krokosza barwierskiego znajdują się kartamina – naturalny barwnik, który jest flawonoidem. To także ma bardzo duże znaczenie lecznicze. Wykazują one właściwości antyoksydacyjne. Są naturalnym przeciwutleniaczem, który radzi sobie z wolnymi rodnikami, dlatego zmniejsza ryzyko pojawienia się nowotworów.

Lecznicze działanie krokosza

Napar i olej z krokosza barwierskiego mają dość podobne działanie. Oba zapobiegają miażdżycy i chorobom serca, zmniejszają skoki ciśnienia. Co więcej, napar z krokosza jest skuteczny w łagodzeniu gorączki, pomaga wrócić do formy po chorobie. A ponieważ działa lekko napotnie i diuretycznie, można stosować go w czasie przeziębienia czy grypy. Wykazuje niewielkie właściwości zapobiegające wahaniom insuliny, ale nie ma jeszcze badań potwierdzających jego działanie na insulinooporność.

Olej krokoszowy jest przydatny zwłaszcza dla kobiet po menopauzie. Spożywany regularnie pomaga w ochronie ich przed zachorowaniem na cukrzycę typu II. Przyspiesza także metabolizm tkanki tłuszczowej i zmniejsza ryzyko pojawienia się stanów zapalnych. Pojawiają się także głosy, że „likwiduje niechciane owłosienie”. Nie jest to jednak prawda – nasiona krokosza mają co prawda składniki, które zmniejszają odrastanie włosków, ale działają dopiero po depilacji, nie przed nią.