Kruszyna pospolita

Kruszyna pospolita – uprawa, zastosowanie, właściwości lecznicze

Kruszyna pospolita to niewielkie drzewa lub krzewy liściaste, które swoją nazwę zawdzięcza kruchym gałązkom. Nie jest trudna i wymagająca w uprawie. Jej wspaniałe właściwości lecznicze są docenianie przez wszystkich zielarzy.

Jeśli interesują cię także inne krzewy liściaste do twojego ogrodu, inspiracje zebraliśmy dla ciebie w tym miejscu.

Kruszyna pospolita (rhamnus frangula) – opis, charakterystyka i uprawa kruszyny pospolitej

Kruszyna pospolita (frangula alnus)

Kruszyna pospolita (frangula alnus) pochodzi z północno-zachodniej Afryki. Jej występowanie rozciąga się również na obszarze całej Europy aż do Azji. Bardzo dobrze radzi sobie również na terenie Ameryki Północnej. W wielu stanach Ameryki uważana jest za chwast, ponieważ stała się gatunkiem inwazyjnym. To popularne kzewy liściaste.

W Polsce występuje prawie na całym obszarze niżowym, jak również na niższych partiach terenów górzystych. Te krzewy leśne można spotkać na brzegach rzek i jezior, a także na torfowiskach. Kruszyna pospolita pochodzi z rodziny szakłakowatych (rhamnus frangula). Jej liście są krótko zaostrzone i nieregularne.

Kruszyna pospolita ma typowy krzaczasty pokrój. Dorasta do około 7 metrów wysokości. Posiada delikatne kruche pędy, które pokryte są owłosioną korą. Jej liście osiągają średnio około 5 centymetrów długości. Z wierzchu są śliskie natomiast od spodu matowe. Kruszyna pospolita to roślina miododajna. Ze względu na to, że długo kwitnie, stanowi idealny pokarm dla pszczół. 

W Polsce przez pewien czas roślina ta była objęta ochroną ze względu na intensywne pozyskiwanie jej kory. Opis tej rośliny znajdziemy w wielu encyklopediach zielarskich. Więcej inspiracji na krzewy ogrodowe znajdziesz w tym miejscu.

Uprawa kruszyny pospolitej

Kruszyna pospolita (syn. frangula alnus) lubi gleby wilgotne o lekko kwaśnym odczynie, a także próchnicze. Dobrze jednak radzi sobie również na uboższym podłożu, które nie jest bardzo zasobne w wodę. Odpowiada jej zarówno stanowisko słoneczne jak i zacienione. Warto zauważyć, że jest to roślina mrozoodporna.

Swoje kwitnienie rozpoczyna w maju. Może ono trwać nawet do września. Po zapyleniu kwiaty przekształcają się w drobne, kuliste owoce, które na początku przybierają zielonkawy kolor a dojrzewając robią się czerwone. Swoim wyglądem bardzo przypominają jagody. Niestety świeże owoce kruszyny zjedzone w nadmiernych ilościach powodują objawy zatrucia w postaci silnych biegunek i wymiotów.

Kruszyna pospolita to ziele bardzo tolerancyjne, uprawa kruszyny pospolitej nie wymaga więc dużych nakładów czasowych. Nie potrzebuje też dodatkowych zabiegów pielęgnacyjnych w postaci cięcia lub nawożenia. Roślina lubi stanowisko słoneczne, a także półcieniste. Jej rozmnażanie możliwe jest przez sadzonki pędowe, które są lekko zdrewniałe. Uprawa kruszyny pospolitej nie jest problemowa, jeśli chodzi o szkodniki. Natomiast może być narażona na rdzę owsa, którą wywołują grzyby. A może zainteresuje cię także śliwa wiśniowa?

Uprawa kruszyny pospolitej świetnie sprawdza się w dużych ogrodach, parkach czy nasadzeniach naturalistycznych. To zioło posiada bardzo charakterystyczną zaletę. Podczas jej uprawy możemy cały czas cieszyć się owocami i kwiatami w różnej fazie wzrostowej. Poza tym jest to krzew bardzo efektowny i delikatny.

Kruszyna pospolita – jej właściwości lecznicze i zastosowanie

Właściwości lecznicze

Kruszyna pospolita (frangula alnus) zawiera w swoim składzie między innymi garbniki, sole mineralne i flawonoidy. Dodatkowo owoce kruszyny zawierają cukry. Jednak najcenniejszym i najbardziej pożądanym składnikiem są antrazwiązki, które pobudzają perystaltykę jelita grubego. Antrazwiązki wykazują również właściwości przeczyszczające. Pamiętajmy jednak, że owoce kruszyny powinny być poddane suszeniu.

Jednak nie tylko owoce kruszyny posiadają właściwości lecznicze. Roślina ta ma bardzo wartościową korę, którą pozyskuje się w okresie wczesnej wiosny. Kora kruszyny posiada właściwości żółciopędne. Dlatego jej zastosowanie jest często nieodłącznym elementem przy chorobach pęcherzyka żółciowego, jak również w chorobach wątroby.

Kora kruszyny nadaje się do użycia dopiero wtedy, kiedy poddana jest przynajmniej dwugodzinnej obróbce w temperaturze 100 stopni. Inną metodą może być leżakowanie w warunkach naturalnych przez rok. Ten czas jest potrzebny na zajście w korze procesów enzymatycznych, dzięki którym powstają glikozydy antrachininowe. Warto zauważyć, że świeża kora działa wymiotnie, natomiast po jej wysuszeniu właściwości te znikają. A może zainteresuje cię także perukowiec podolski?

Ten krzew posiada również inne wartości lecznicze. Działa on bakteriobójczo i potrafi niszczyć pasożyty. Wyniki badań przeprowadzone przez włoskich lekarzy potwierdzają nie tylko właściwości przeciwbakteryjne i antyoksydacyjne, ale również działanie przeciwnowotworowe. Wyciąg z kory kruszyny działa na komórki raka prostaty i ogranicza ryzyko jego powstania. Hamuje również namnażanie grzybów.

Kruszyna pospolita nie powinna być jednak stosowana przez kobiety, które karmią piersią. Ziele to i zawarte w nim związki przechodzą do mleka matki. U dziecka mogą powodować biegunki, dlatego nie jest wskazane stosowanie podczas karmienia preparatów z jego zawartością. Nie powinny również jej stosować dzieci poniżej 10 roku życia. Ze względu na to, że zioło to powoduje przeczyszczenie i ma działanie drażniące, kora kruszyny nie powinna być stosowna przez osoby, które posiadają przewlekłe lub ostre dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Może to przyczynić się do utraty wody, a co za tym idzie ważnych elektrolitów i potasu.

Te krzewy leśne posiadają korzystne właściwości lecznicze i jeśli są stosowane zgodnie z zaleceniami, będą skuteczne w leczeniu zaparć.

Zastosowanie kruszyny pospolitej

Kruszyna pospolita znalazła szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Jej właściwości lecznicze przyczyniły się do produkcji preparatów, które korzystnie działają na układ pokarmowy.  Jest składnikiem substancji przeczyszczających, a także preparatów zwalczających otyłość. Wchodzi również w skład wielu mieszanek ziołowych, z których sporządza się wyciągi i odwary. Jej zastosowanie reguluje również przemianę materii, a także korzystnie działa przy długotrwałych zaparciach lub zaparciach nawykowych, które są wywołane atonią jelita grubego. Hamuje również wchłanianie przez jelita wody. Leczenie zaparć nie powinno jednak trwać zbyt długo. Kilkudniowe używanie preparatów jest wystarczające i na długo pozwala pozbyć się problemów.

W polskim lecznictwie ludowym kruszyna pospolita znalazła zastosowanie nie tylko jako środek przeczyszczający, ale zewnętrznie stosowano ją do zwalczania świerzbu.

Kruszyna pospolita posiada bardzo gorzki smak, który pobudza działanie soków trawiennych. Dzięki temu jej zastosowanie ułatwia przyswajanie pokarmów.

Kruszyna pospolita znalazła zastosowanie nie tylko w medycynie, ale również wykorzystywana jest jako drzewo ozdobne. Ze względu na to, że to drzewo miododajne, które zawiera dużo nektaru, korzystają z niego pszczoły. W okolicach, gdzie rośnie kruszyna pospolita, pszczelarze często stawiają swoje pasieki. Jeśli interesuje cię także uprawa derenia jadalnego, porady znajdziesz w tym artykule.

Kruszyna pospolita - ciekawostki

Kruszyna pospolita to niezwykle delikatny krzew. Jej nazwa pochodzi od kruchych i łamliwych gałązek. Kiedyś jej owocami barwiono wełnę na fioletowy lub żółtozielony kolor, natomiast wywarem z kory - na brunatno. Kora kruszyny była składnikiem, z którego wyrabiano proch strzelniczy. Obecnie jej drewno wykorzystuje się do produkcji węgla rysunkowego. Najwyższe naturalne środowisko kruszyny znajduje się w Bieszczadach Zachodnich na wysokości 870 metrów n.p.m.

Odwar ze świeżej kory kruszyny pospolitej jest dobrym lekiem nie tylko na zaparcia, ale również może być stosowany w leczeniu łuszczycy i trądziku w połączeniu ze spirytusem salicylowym. Po dodaniu do odwaru octu możemy pozbyć się pasożytów skórnych np. wszy. Odwar ze świeżej kory zalany alkoholem ma właściwości bakteriostatyczne. Dzięki temu zabija roztocza, działa przeciwłojotokowi, a także odkaża skórę.

Kruszyna pospolita jest świetna w kuracjach odtruwających, w leczeniu zaparć, jak również w zwalczaniu problemów związanych z atonią jelit. Może być stosowana wspomagająco w otyłości a także w przewlekłych chorobach skórnych. Pomoże w niestrawności i problemach z wątrobą. Uprawa kruszyny pospolitej nie wymaga wielkich umiejętności. Tym bardziej, że jest to krzew, który radzi sobie bardzo dobrze w różnych warunkach klimatycznych i glebowych.