Lukrecja - sadzenie, uprawa, pielęgnacja, właściwości

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Fajny OgródDrukujUdostępnij

Lukrecja – charakterystyka i najpopularniejsze gatunki

Charakterystyka lukrecji

Lukrecja (glycyrrhiza) to roślina należąca do rodziny bobowatych, która jest byliną. Najbardziej popularny jest korzeń lukrecji, z którego tworzy się słynną przyprawę, ale który stanowi również bardzo ważny surowiec leczniczy. Roślina ta posiada bardzo silnie rozwinięty system korzeniowy, który sięga kilku metrów w głąb ziemi. Na szyjce korzeniowej powstają pąki, z których następnie wyrasta system rozłogów rozrastających się poziomo na odległości 3-4 metrów. Z rozłogów zaś tworzą się nowe pędy i tak powstaje właśnie rozległa sieć korzeniowa lukrecji. Dzięki niej roślina ta bardzo silnie opanowuje dany teren. Raz posadzonej trudno później się pozbyć. Ponadto lukrecja może osiągać ok. 1,5-2 m wysokości. Jej liście są nieparzystopierzaste, drobne, lśniące i stanowią istotny walor ozdobny tej rośliny. Lukrecja kwitnie latem obsypując się motylkowatymi kwiatami, w kolorze fioletu, lilii czy bieli, które zebrane są w luźne grona. Z kwiatów zaś rozwijają się owoce, w kształcie gładkich strąków barwy czerwonobrązowej, które zawierają od 3 do 5 nasion.

Właściwości lukrecji znane były już w starożytnej Grecji, Rzymie oraz Egipcie i Chinach, a także w Europie w czasach średniowiecza. Współcześnie lukrecja uprawiana jest w wielu krajach, najczęściej można ją spotkać w południowej Europie oraz Azji Mniejszej, a także w Rosji, Turcji, Hiszpanii, Włoszech czy w końcu w Polsce. Jeśli interesuje cię także uprawa nagietka lekarskiego, porady na temat jego uprawy znajdziesz w tym artykule. Wyciąg z korzenia lukrecji stosowany jest jako środek zarówno w lecznictwie, jak i w kosmetyce.

Gatunki lukrecji

Lukrecja obejmuje co najmniej 20 gatunków, do których należą m.in lukrecja eurycarpa, lukrecja bucharica, lukrecja aspera, lukrecja frearitis, lukrecja iconica, lukrecja lepidota, lukrecja pallidiflora i wiele innych. Najbardziej znane są dwa gatunki tej rośliny. Lukrecja gładka (glycyrrhiza glabra), która pochodzi z Europy Południowej oraz Wschodniej i jest najczęściej występującą w naszym kraju odmianą. Uznawana jest za zioło o wielu właściwościach leczniczych, a co za tym idzie znajdujące szerokie spektrum zastosowań. Roślina ta może być uprawiana kilka lat w tym samym miejscu, a dopiero 3-4 letni korzeń lukrecji wykopuje się na wiosnę.

Nieco rzadziej spotykana jest lukrecja chińska (glycyrrhiza uralensis), wieloletnia bylina pochodząca z Azji, powszechnie stosowana w medycynie chińskiej, której nasiona jednak można kupić również na rynku polskim. Ta odmiana dorasta do ok. 0,6 m wysokości jest dość mrozoodporna i nazywana jest „słodkim ziołem”. Korzenie lukrecji chińskiej zbiera się po 3-4 latach wiosną i jesienią. Jej uprawa zaś wymaga słonecznego lub półcienistego stanowiska oraz żyznej, wilgotnej gleby o odczynie zasadowym.

Lukrecja – uprawa

Działanie lukrecji sprawiło, że współcześnie jest to popularna roślina, a wielu ogrodników oraz rolników decyduje się na jej uprawę. Liczne i cenne właściwości lukrecji obok walorów ozdobnych, a przy tym stosunkowo łatwa uprawa, nie wymagająca zbyt wielu zabiegów pielęgnacyjnych, powodują, że chętnie decydujemy się na kilka egzemplarzy we własnym ogrodzie. Planując uprawę tej rośliny należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Po pierwsze lukrecja preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste, dodatkowo osłonięte od wiatru. Podłoże pod hodowlę tej rośliny powinno być żyzne i wilgotne, a przy tym odpowiednio przepuszczalne oraz zawierać duży poziom wapnia. Zaleca się, aby odpowiednio nawozić lukrecję w okresie jej intensywnego wzrostu, a więc od wiosny do jesieni. Ponadto trzeba również pamiętać o regularnym podlewaniu lukrecji, a w czasie upałów warto dodatkowo osłaniać ją przed prażącym słońcem.

Lukrecję można uprawiać w ogrodzie, bezpośrednio w gruncie lub też w doniczce czy pojemniku. W tym drugim wypadku pojemnik z lukrecją należy przed nadejściem zimy przenieść do chłodnego pomieszczenia (powyżej +4 C). To rozwiązanie zapobiega problemowi intensywnego rozrastania się rośliny poza wyznaczony jej obszar. Lukrecja należy bowiem do gatunków ekspansywnych, co oznacza, że po pewnym czasie może rozrosnąć się tak bardzo, że zagłuszy inne rośliny rosnące w pobliżu. A może zainteresuje cię także uprawa innej rośliny o właściwościach leczniczych, czyli uprawa pokrzywy?

Czy można rozmnożyć lukrecję?

Lukrecja jest rośliną, którą dosyć łatwo można rozmnożyć. Uprawiana w ogrodzie rozmnaża się sama i to często do takiego stopnia, że potrafi zagłuszyć rosnące w pobliżu rośliny. Ponadto mocno się zakorzenia tak, że raz posadzoną trudno później wyplenić. Dlatego zaleca się uprawę lukrecji w pojemnikach i doniczkach. Lukrecję można rozmnażać na dwa sposoby. Najczęstszym jest rozmnażanie wegetatywne polegające na sadzeniu części rozłogów korzeniowych. Od starych okazów odcina się młode korzenie o długości ok. 20 cm i sadzi się je na miejsca stałe. Powinno się to odbywać jesienią lub wiosną. Można również rozmnożyć lukrecję poprzez wysiew nasion pozyskanych z owoców rośliny lub zakupionych w sklepach ogrodniczych.

Prawidłowa pielęgnacja lukrecji

Pielęgnacja lukrecji nie wymaga wielu czynności. Polega ona przede wszystkim na zadbaniu o odpowiednie do uprawy nasłonecznione stanowisko oraz żyzną glebę. W trakcie suszy należy roślinę dodatkowo podlewać oraz chronić przez prażącym słońcem. Zimą zaś należy zadbać o przeniesienie pojemników z lukrecją do pomieszczeń, w których panuje temperatura powyżej 4 C, tak aby mogła przejść w stan spoczynku.

Właściwości lukrecji i ich zastosowanie

Właściwości lukrecji są bardzo bogate, a co za tym idzie również jej zastosowanie nie ogranicza się jedynie do medycyny. Zarówno korzeń lukrecji, jej ziele, zioła z dodatkiem tej rośliny czy też ekstrakt z lukrecji są coraz powszechniej znane i stosowane. Do najważniejszych właściwości lukrecji można zatem zaliczyć:

• Właściwości wykrztuśnie.
• Działanie rozkurczowe.
• Hamowanie rozwoju bakterii, uwalnianie histaminy z uszkodzonych tkanek.
• Przyspieszenie procesu gojenia.
• Działanie przeciwzapalne.
• Regulacja dróg moczowych i ścian naczyń krwionośnych.
• Działanie przeciwnowotworowe.
• Wspieranie układu odpornościowego.
• Podnosi ciśnienie krwi (zabrania się jej nadmiernego spożywania osobom chorym na nadciśnienie).

Ciekawe właściwości i prozdrowotne działanie wykazuje także krwawnik pospolity, dlatego warto poznać jego działanie i zasady uprawy.

Korzeń lukrecji

Korzeń lukrecji to źródło drogocennych składników, które są wykorzystywane na szeroką skalę w medycynie, kosmetyce oraz przemyśle spożywczym. Po okorowaniu i wysuszeniu ma żółty kolor, nieco przypominający imbir, ale jest przy tym bezwonny i bardzo słodki. Zawiera bowiem trójterpenoid-glicyryzynę (kwas glicyryzynowy), który jest 50. razy słodszy od białego cukru. Glicyryzyna posiada dodatkowo silne właściwości wiązania wody w skórze, a co za tym idzie skutecznie ją nawilża. Kwas glicyryzynowy oraz zawarty w nim kwas glicyretynowy zaś mają działanie antyalergiczne, immunostymulujące, antyzapalne, przeciwłojotokowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, redukujące zaczerwienienia oraz antyobrzękowe, łagodzące i antyoksydacyjne. Ponadto korzeń lukrecji zawiera również flawonoidy, izoflawony, saponiny, fitosterole, polisacharydy, pektyny oraz wolne aminokwasy, minerały i olejek eteryczny. Szacuje się, że wszystkie te związki stanowią 40-50% masy korzeniowej lukrecji. Z korzenia lukrecji najczęściej przygotowywany jest odwar, tabletki i drażetki oraz zioła o właściwościach immunologicznych i wykrztuśnych.

Zioła lukrecji

Zioła stanowiące zwykle mieszankę, w skład której wchodzi ziele lukrecji oraz inne zioła, są również bardzo często stosowane w różnych dolegliwościach. Najczęściej stosuje się zioła o działaniu immunologicznych, które mają na celu wzmocnienie organizmu i jego odporności w okresie osłabienia jesienno-zimowego.

Lukrecja - zastosowanie

W związku z wieloma właściwościami jakie posiada to niezwykłe ziele, którym jest lukrecja, znalazła ona szereg różnorodnych zastosowań w wielu dziedzinach życia codziennego. Można je podzielić przede wszystkim na trzy obszary: medycyna, kosmetyka oraz przemysł spożywczy. Działanie lukrecji w każdym z tych obszarów jest niezwykle cenione i uznawane zarówno przez profesjonalistów i uczonych zajmujących się daną dziedziną, jak i zwykłych ludzi, którzy z tych wytworów i produktów korzystają. Należy przy tym pamiętać, że preparaty z korzeniem lukrecji są zabronione osobom cierpiącym na nadciśnienie, ponieważ lucerna podnosi ciśnienie krwi.

Zastosowanie właściwości lukrecji w przemyśle spożywczym

Zaczynając od tej dziedziny warto zapytać kto z nas nie spróbował nigdy słodkich cukierków z lukrecją (tzw. czarna lukrecja). A to przecież nie jedyny produkt, do którego zastosowano dodatek tej niezwykłej przyprawy. Właśnie lukrecja jako przyprawa stosowana jest w produkcji słodyczy, napojów i ciast. W kuchni lukrecja pełni głównie funkcję słodzącą, zastępując z powodzeniem tradycyjny biały cukier, od którego jest słodsza i zdrowsza. Dlatego doskonale posłodzi kawę, herbatę oraz różnorodne zimne czy ciepłe napoje. Można ją dodać do drinków, słodkich pierogów czy kopytek. Nie trzeba przy tym kupować jej w sklepie. Jeśli uprawia się lukrecję we własnym ogrodzie czy na tarasie albo balkonie, ma się stały dostęp do świeżych korzeni lukrecji, które wystarczy zetrzeć na tarce i dodać do ulubionej potrawy czy napoju.

Korzeń lukrecji w kosmetyce

Pozytywne działanie lukrecji znalazło również szerokie zastosowanie w kosmetyce. Preparaty z jej dodatkiem, m.in. szampony, kremy, środki do mycia twarzy, mydła, pianki, żele, toniki polecane są osobom o wrażliwej, skłonnej do podrażnień cerze oraz cerze tłustej, problemowej, z trądzikiem. Lukrecja bowiem zatrzymuje wodę w skórze oraz skutecznie ją oczyszcza. Jej właściwość przyspieszania proces gojenia i powoduje, że stosowana jest przy różnorodnych stanach zapalnych skóry oraz przy leczeniu wykwitów, zmian atopowych skóry czy łuszczycy. Jako dodatek do szamponów dedykowana jest osobom borykającym się ze zniszczonymi, łamliwymi włosami. Z powodu właściwości przeciwbakteryjnych można ją znaleźć w składzie past do zębów. Właściwości lukrecji immunostymulujące i antyoksydacyjne oraz wzmagające regenerację komórek skóry wykorzystywane są również w produkcji środków przeciwzmarszczkowych. Wyciąg z korzenia lukrecji występuje zatem jako środek o szerokim zastosowaniu, także w leczeniu schorzeń układu oddechowego i przewodu pokarmowego.

Lukrecja w medycynie

Do najważniejszych właściwości lukrecji należą te, które umożliwiają zastosowanie jej w środkach medycznych. To właśnie szerokie medyczne działanie lukrecji przyniosło jej największą sławę. W wielkim skrócie można wymienić przede wszystkim te najważniejsze:

• Łagodzi problemy trawienne, przyspiesza gojenie wrzodów żołądka.
• Działa estrogennie.
• Oczyszcza drogi oddechowe, polecana jest w leczeniu astmy i chorób alergicznych.
• Działa przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie.
• Posiada właściwości antynowotworowe (za granicą stosuje się ją w leczeniu nowotworów przysadki mózgowej, kory nadnerczy, stwardnienia rozsianego, a także choroby Addisona, reumatyzmu).
• Chroni wątrobę przed marskością i stłuszczeniem.
• Obniża stężenie diglicerydów, zapobiega powstawaniu nadtlenków i wolnych rodników.
• Jako środek wykrztuśny, w leczeniu objawów przeziębienia.
• Jako składnik środków moczopędnych, żółciopędnych i rozkurczowych.
• Polecana w terapii wirusowego i toksycznego zapalenia wątroby.

Sprawdź także, co warto wiedzieć o uprawie miłorzębu japońskiego, który również wykazuje szereg właściwości pozytywnych dla zdrowia.