Melisa lekarska – opis i uprawa

Jak wygląda i czym się charakteryzuje

Melisa lekarska (łac. Melissa officynalis) inaczej nazywana też matecznikiem, matczynym zielem lub sercową pociechą to wieloletnia bylina pochodząca z obszaru krajów śródziemnomorskich (głównie Hiszpanii). Od starożytności miała zastosowanie w ziołolecznictwie, medycynie oraz kuchni. W okresie średniowiecza jej uprawa rozpowszechniła się - szczególnie w ogrodach przyklasztornych. W tym okresie przywędrowała do Polski. Obecnie znana na całym świecie i powszechnie uprawiana. Z tego samego rejonu wywodzi się tasznik pospolity.

Jak wygląda melisa lekarska? Jej pędy są wzniesione ku górze i rozgałęziają się mocno na boki. Łodyga czterokanciasta pokryta jest drobnymi włoskami o miękkim wykończeniu. Jasnozielone liście mają kształt przypominający serca, z ząbkowanymi krawędziami. Pachną nutą mięty z cytryną. W preparatach na bazie melisy wykorzystuje się właśnie najczęściej liście melisy. Czasem tylko świeże ulistnione części łodyg.

Melisa należy do roślin olejkowych. Zależnie od warunków uprawy oraz terminu zbiorów zawartość olejku eterycznego w liściach może być na różnym poziomie. Przy uprawie na dużą skalę jest to bardzo istotne.

Jej okres kwitnienia przypada na czas od czerwca do września. Kwiaty melisy lekarskiej charakteryzują się białym lub blado żółtym kolorem. Są miododajne, dlatego sadzi się je w pobliżu pasiek celem zwabienia większej ilości pszczół. Sama nazwa pochodzi od greckiego słowa melissa, czyli pszczoła.

Znany jest mit grecki, w którym to jedna z nimf o imieniu Melissa została zamieniona przez Zeusa w pszczołę, za swoją nachalność. Po jej śmierci z ciała pszczoły wyrosła właśnie ta aromatyczna roślina.

Melisa - warunki uprawy

Melisa lekarska to roślin, która lepiej rośnie posadzona do gruntu niżeli doniczki. Posadzona w doniczce to roślina o charakterze tylko jednorocznym. Ziele dorasta w niej do koło 50-60 cm. Zaś melisa ogrodowa w gruncie urośnie więcej, bo nawet do 1 m. Bez względu na to, gdzie ją posadzimy preferuje żyzną, przepuszczalną i dość wilgotną glebę, a także słoneczne stanowisko. Powodem problemów w uprawie, czyli z reguły słabego wzrostu jest najczęściej właśnie brak słońca. Należy zaznaczyć, że melisa jest mało odporna na mróz. W przeciwieństwie do rośliny o nazwie winobluszcz zaroślowy.

Pośród składników mineralnych z gleby najbardziej wymaga wapnia. Może go zapewnić nawożąc ekologicznym kompostem np. z odchodów dżdżownic lub z pokrzywy. Nawożenie w doniczce powinno odbywać się 2-3 razy do roku. Takie zabiegi przyczynią się do wzrostu świeżych listków. Podobnie przycinanie zbyt długich pędów.

W gruncie można sadzić ją z nasion lub z rozsady. Nasiona wysiewamy najpierw do pojemników, a w maju do ziemi. Melisa najlepiej sadzić rzędami. Zalecana głębokość siewu rośliny wynosić około 2 cm. Po zasadzeniu trzeba ją obficie podlać. Wilgotność gleby trzeba kontrolować często i ją uzupełniać. Melisa ogrodowa nie zniesie przesuszonego podłoża. W uprawie doniczkowej warto ułożyć warstwę drenażu, który odprowadzi zbyt duża ilość wody. Nasiona kiełkują po 2-3 tygodniach. Z rozsady sadzi się je na przełomie kwietnia z majem. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł o uprawie melisy.

Liście melisy - właściwości i zastosowanie melisy lekarskiej

W czym tkwią prozdrowotne właściwości melisy lekarskiej i naparu z melisy

Otóż w liściach tej rośliny obecny jest olejek eteryczny zawierający m.in. cytral i cytronelal. To one obniżają wrażliwość układu nerwowego oraz rozkurczają mięśnie gładkie jelit. Pośród licznych właściwości zdrowotnych ziela melisy najczęściej wymienia się właśnie zdolność do uspokajania nerwów oraz obniżania ciśnienia krwi. Polecana jest zatem osobą z zaburzeniami snu, w stanach napięcia i niepokoju. Ponadto także w migrenowych bólach głowy.

Herbatka z melisy w filiżance
Melisa lekarska krok po kroku, czyli uprawa, opis, właściwości, zastosowanie i pielęgnacja w doniczce i w ogrodzie

Kolejne możliwości to regulowanie pracy wątroby i pobudzanie wydzielanie soków trawiennych. Pomoże osobom z umiarkowanymi zaburzeniami trawienia np. przy wzdęciach. Ziele zawiera także garbniki- taniny działające przeciwbakteryjnie oraz witaminę C, pomocne przy przeziębieniu.

Melisa lekarska to również źródło fenolokwasów wykazujących przeciwzapalne oddziaływanie oraz śluzówosłaniających błony śluzowe. Znajdzie swoje zastosowanie w przypadku schorzeń płucnych. Z kolei flawonoidy o działaniu zwalczającym wolne rodniki pomogą w problemach skórnych.

Liście melisy - zastosowanie melisy

W ziołolecznictwie melisa występuje w kilku formach. Najczęściej spotykamy się z torebkami herbaty do zaparzania naparu. Po zalaniu suszu wrzątkiem wystarczy odczekać około 10 minut i gotowe. Herbatka do picia z melisy jest obecna w niemal każdym domu. Do naparu wykorzystać można także świeże liście. Głównie do okładów na urazy typu opuchlizna, otarcie, ukąszenie, ale też w przebiegu półpaśca.

Do wyboru jest także wygodna forma tabletek lub kapsułek do połykania. Te najczęściej do stosowania maksymalnie 3 razy dziennie. Tabletki mają często dodatkowe składniki np. wspomagające ukojenie lub usypiania. Mogą to być m.in. wyciąg z szyszek chmielu, rumianku, witamina B6, magnez.

Obecnie w kosmetologii popularność zyskuje melisa w formie olejku. Taki olejek melisowy ma działanie bakteriobójcze i grzybobójcze. Okazuje się, że stosuje się go pomocniczo na grzybicę lub opryszczkę. Olejek melisowy w kosmetykach ma także funkcję optymalizują pracę komórek oraz gruczołów łojowych. Obecność w melisie kwasu rozmarynowego powoduje, że ma działanie antyseptyczne i przeciwzapalne. Kosmetyki na jego bazie będą pomocne dla osób z problemem skórnym m.in. trądzik. Melisa ma także zastosowanie w kosmetykach o działaniu przeciwstarzeniowym ze względu na swoje działanie antyoksydacyjne. Olejek stosuje się w aromaterapii np. do masażu, kąpieli czy inhalacji.

Melisa wykorzystywana jest również w kuchni jako przyprawa. Ceniona jest w tym przypadku za cytrynowy, orzeźwiającym posmak. Służy najczęściej jako dodatek w postaci świeżych liści do napojów. Coraz większą popularność w tej dziedzinie zyskuje obecnie melisa cytrynowa Limonella. Obie odmiany pojawiają się w nowoczesnych przepisach na sałatki czy desery. Podobnie dzięgiel- jego młode liście dodaje się do sałatek owocowych oraz wytrawnych. Melisę można użyć także do marynat. Znana jest także nalewka z melisy, która sięga korzeniami dawnych czasów. Wytwarzana była początkowo przez zakonników m.in. karmelitan.

ikona podziel się Przekaż dalej