Mieczyki

Mieczyki - gatunki, wymagania, sadzenie, uprawa, zimowanie

Mieczyki zachwycają swoim pokrojem. To duże, wysokie łodygi ozdobione kłosowato ułożonymi kwiatami. Są przepiękne w bukietach i wazonach, ale w ogrodzie także zachwycają. A ich pielęgnacja wcale nie jest szczególnie trudna! Dlatego warto się nimi zainteresować i znaleźć dla nich miejsce w ogrodzie.

Mieczyki – charakterystyka i pochodzenie

Mieczyki ogrodowe to rośliny bulwiaste. Występują w wielu regionach świata. Głównie w Afryce, jednak ich gatunki pojawiają się również w Europie i Azji Mniejszej. Uprawne odmiany należą do mieszańców nazywanych mieczykiem ogrodowym (Gladiolus x hybridus).

Swoją nazwę rośliny zawdzięczają liściom. Mają one właśnie mieczowaty kształt – są długie, wzniosłe i równe, zakończone ostro na szczycie. Liście wyrastają bezpośrednio z ziemi, spomiędzy nich wystaje nierozgałęziona łodyga o długości od 70 do 120 cm. Na jej szczycie pojawiają się kłosowate kwiatostany. Każdy może liczyć sobie aż 24 kwiaty! Duża część z nich rozwija się w tym samym czasie, więc kiedy roślina kwitnie, jest to prawdziwe widowisko. Kwitnienie przypada latem, na lipiec i sierpień.

Mieczyki rozmnażają się z podziemnych cebul. W ciągu roku pojawiają się cebulki przybyszowe, które można znów posadzić. W ten sposób są to rośliny wieloletnie, które bardzo długo utrzymają się na jednym miejscu w ogrodzie. To najbardziej znane kwiaty ogrodowe. W wielu krajach ich uprawa na bukiety stanowi ważną gałąź gospodarki.

Odmiany mieczyków

Kilkadziesiąt tysięcy. Tyle odmian mieczyków wyhodowano do uprawy w ogrodzie. Są to najczęściej warianty mieszańców, które obejmuje się wspólną nazwą mieczyk ogrodowy. Różnią się od siebie wzrostem, ale większość z nich jest bardzo wysoka. Jednak najważniejszą cechą rozróżniającą odmiany jest kolor kwiatów. Obok takich typowych kolorów jak biel, róż czy czerwień, pojawiają się także czerń, nietypowe odcienie fioletu a nawet dwubarwne połączenia. Najciekawsze odmiany ogrodowe to:

• ‘Belladonna’ o pomarańczowych kwiatach,
• ‘Purple Flora’ o intensywnie niebieskich kwiatach,
• ‘Black Suprise’, która ma kwiaty intensywnie fioletowe, wręcz czarne na końcach i jaskrawofioletowe w środku,
• ‘Jester’ o kwiatach żółto-pomarańczowych,
• ‘Grande Passion’ – biało-fioletowe,
• ‘Espresso’, które wbrew nazwie nie jest czarne, a ciemnopurpurowe z jaśniejszym środkiem,
• ‘Fado’ biało-różowe,
• ‘Green Star’ w kolorze zielono-żółtym,
• Chocolate czerwono-brązowe.

Odmiany mieczyków różnią się kolorem, ale ich wymagania są takie same. Roślina kwitnie w tym samym momencie, a uprawa nie jest wymagająca.

Mieczyki w ogrodzie – sadzenie

Mieczyki uprawia się poprzez cebulki – drobne bulwki, które sadzi się wiosną. Jednak podłoże dla roślin należy przygotować jesienią, usuwając wszystkie chwasty. Mieczyki uprawia się w miejscach głęboko przekopanych i nawiezionych uprzednio naturalnym nawozem, na przykład obornikiem albo kompostem. Warto pamiętać, by często zmieniać miejsce uprawy bulw. Najlepiej co roku sadzić je w innym miejscu by ochronić cebulki przed chorobami grzybowymi. Nie powinno się wybierać dla nich rabaty, na których rosły inne rośliny cebulowe.

Rośliny cebulowe sadzi się od połowy kwietnia do końca maja. Mieczyki można wysadzać co dwa tygodnie, dzięki temu będą kwitły przez całe lato. Bulwy sadzi się dość głęboko – na głębokość trzykrotnej długości bulwy. Najczęściej trzeba przygotować wgłębienia około 10 cm. Aby uchronić cebulki przed zjedzeniem przez ryjówki i nornice, można zasadzić je w specjalnych metalowych koszyczkach. Wtedy uprawa będzie łatwiejsza. Kupione w sklepie cebulki zazwyczaj są zaprawione środkiem grzybobójczym. Pozyskane cebule przybyszowe trzeba samodzielnie przygotować do sadzenia.

Mieczyki – stanowisko w ogrodzie

Mieczyki ogrodowe nie należą do najbardziej wymagających roślin. Muszą jednak mieć zapewnione przynajmniej podstawowe wymagania. Sadzi się je w słonecznych miejscach, optymalnie osłoniętych przed wiatrem. Wiatr nie szkodzi im ze względu na niższą temperaturę. Ciepłe podmuchy także są szkodliwe, ponieważ wysokie mieczyki mogą się łatwo połamać.

Jaka ziemia do mieczyków? Podłoże powinno być żyzne, dobrze uprawione i próchnicze. Mieczyki, jak wszystkie rośliny cebulowe, potrzebują przepuszczalnej gleby, by ich cebule nie gniły. Jeśli masz w ogrodzie ciężką glebę, koniecznie rozluźnij ją piaskiem lub warstwą keramzytu. Piaszczyste podłoże należy wzbogacić nawozami. Mieczyki potrzebują zasadowej gleby o pH 6,5-7. Kwaśne miejsca przed sadzeniem należy wysypać wapnem.

Mieczyki są bardzo charakterystyczne. Długie, smukłe i wysokie, wspaniale prezentują się przy ogrodzeniach i jako tło dla niższych roślin na rabacie. Można je posadzić także tak po prostu, w wielobarwnej mieczykowej rabacie. Dobrze jednak współgrają z innymi roślinami, jak liatra, ostróżka, malwy. Lubią otoczenie roślin okrywowych i wspaniale prezentują się w towarzystwie traw ozdobnych. Są wręcz idealne do ogrodów sielskich, wiejskich i w stylu rustykalnym. Ciemne i nietypowe odmiany mieczyków obronią się także w minimalistycznej nowoczesności.

Pielęgnacja mieczyków

Mieczyki nie należą do wymagających roślin. Ich pielęgnacja skupia się w zasadzie na podlewaniu. Jest ono obowiązkowo w czasie wytwarzania kwiatostanów i kwitnienia. W okresie wiosennych suszy także warto je dodatkowo nawadniać. Ważny jest także sposób podlewania. Nawadnia się je delikatnym strumieniem wody, aby tylko nawilżyć podłoże. Trzeba także uważać, by nie miała kontaktu z liśćmi. Krople wody na długich liściach mogą oznaczać rozległe oparzenia i uszkodzenia. Obfite podlewanie można przeprowadzić raz w tygodniu, mniej obfite trzeba powtarzać co kilka dni.

Kolejnym ważnym zabiegiem jest nawożenie. Jeśli liczysz na obfite, zachwycające kwitnienie, niezbędne jest stosowanie nawozu. Można wykorzystać organiczne preparaty lub zebrany w ogrodzie kompost, można jednak także zastosowań nawóz mineralny. Dobrze sprawdzają się granulowane preparaty o spowolnionym działaniu, które powoli uwalniają kolejne porcje składników odżywczych.

Mieczyki można ścinać na bukiety. Robi się to, kiedy tylko zaczynają się rozwijać pierwsze kwiaty. Reszta pojawi się w wazonie. Zostawione w ogrodzie rośliny należy pozbawiać przekwitających kwiatów, ale pozostawiając łodygę i liście. Dzięki temu podziemna bulwa będzie czerpała tlen i zacznie przyrastać. To pomoże w rozmnożeniu rośliny w przyszłości.

Zimowanie mieczyków

Jesienią, kiedy rośliny zamierają, czyli mniej więcej 4 tygodnie po zakończeniu kwitnienia, odcina się nadziemną część rośliny na wysokości około 10 cm. Następnie bulwy trzeba wykopać i wysuszyć w przewiewnym i ciepłym pomieszczeniu. Dopiero wtedy można usunąć pozostały pęd i oddzielić bulwę mateczną od cebulek przybyszowych.

Cebule, które chcesz przechować, trzeba dobrze przesuszyć i można je przełożyć do ażurowych, drewnianych skrzynek. Zimowanie odbywa się w chłodnym pomieszczeniu, w temperaturze nie mniejszej niż 5 stopni Celsjusza. Bulwy mateczne w kolejnym roku sadzi się wiosną. Na pewno wypuszczą pędy i liście. Bulwki przybyszowe, jeśli są małe, często muszą jeszcze podrosnąć i mogą wydać kwiaty dopiero 2-3 lata później.

Przed sadzeniem należy dokładnie sprawdzić, czy bulwy są w dobrym stanie. Wszelkie zmiany, plamki i ślady chorób grzybowych oznaczają, że cebulki trzeba wyrzucić. Nie nadają się do sadzenia, a ich uprawa może zagrażać rozprzestrzenieniem się zarazy na inne rośliny w ogrodzie.

Choroby mieczyka

Mieczyki ogrodowe są narażone przede wszystkim na choroby grzybowe. Najbardziej szkodliwą z nich jest szara pleśń. Tworzy ona ciemne plamy z szarawym nalotem i przenosi się na inne rośliny dekoracyjne i uprawne. Twarda zgnilizna mieczyka także może być szkodliwa. Mieczyki mogą zachorować również na schorzenia wirusowe, jak na przykład żółtą mozaikę fasoli. Długie liście roślin mogą być zjadane przez ślimaki. Czasami przenoszą się na nie także mszyce.

Mieczyk (gladiolus), inaczej gladiola wygląda pięknie na rabacie w ogrodzie i w wazonie w domu. Doskonale spełnia się jako kwiat cięty, zachowując świeżość nawet przez dziesięć dni. Uprawa mieczyków na szerszą skalę datuje się od drugiej połowy wieku XIX, kiedy to wyhodowano pierwsze okazy wielkokwiatowe. Odmianę tę nazwano mieczykiem gandawskim, czyli gladiolus gandavensis van houte. Mieczyki wielkokwiatowe mogą osiągnąć nawet półtora metra wysokości, dlatego znakomicie nadają się do dekoracji rezydencji, kościołów, sal bankietowych i innych reprezentacyjnych pomieszczeń.

Kiedy sadzić mieczyki, które właśnie kupiliśmy?

Mieczyki (ogrodowy gladiolus, inaczej Gladiolus hybridus) wywodzą się z południowej Afryki, dlatego w naszym klimacie nie zimują w gruncie - bulwy mieczyków są wrażliwe. Rośliny te rozwijają się z cebul, nazywanych bulwami albo bulwocebulami. Są to rośliny cebulowe. Mieczyki ogrodowe są bardzo dekoracyjne, ale nie każdy wie, kiedy sadzić mieczyki, jak sadzić i jak je pielęgnować. A sadzimy je wiosną, w miejscu dostatecznie nasłonecznionym, gdyż tylko wówczas wytworzą dorodne kwiatostany. Cebulki mieczyków są spłaszczone lub prawie kuliste, jak u większości roślin cebulowych. Na ich mięsistej części widoczne są wyraźnie węzły i międzywęźla. Posadzone wytworzą kilkadziesiąt korzeni oraz ulistniony pęd. Podczas intensywnego wzrostu rośliny jej część nadziemna oraz bulwa mateczna będą stopniowo zamierać, a związki pokarmowe produkowane w liściach zostaną przetransportowane w dół pędu. Wówczas jego nasada zgrubieje. Powstanie w ten sposób zastępcza bulwa albo nawet dwie. Bulwy mieczyków (ogrodowy gladolius)są delikatne, stąd konieczność ostrożnego obchodzenia się z nimi. Nowo powstała bulwa utworzy własny system korzeniowy. Sadzenie mieczyków nie należy do prostych zadań, jednak często spotyka się je w ogrodach.

Kwiaty mieczyki rosnące w ogrodzie wymagają ziemi żyznej, przepuszczalnej i niezakwaszonej, dlatego jak sadzić bulwy w ogrodzie, trzeba zadbać o odpowiednie nawozy np.  kwaśną glebę trzeba na jesieni zwapnować. Mieczyk ogrodowy najlepiej rośnie w ziemi gliniasto-piaszczystej, próchnicznej. Gladiole nie lubią natomiast gleb bagnistych i podmokłych, sadzenie mieczyków na takowych podłożach będzie skutkowało ich umieraniem. Grządkę na kwiaty należy nawieść kompostem, dobrze rozłożonym obornikiem lub nawozami sztucznymi. Mieczyki ogrodowe świetnie będą wyglądały pod skalniakiem. Najlepiej udaje się uprawa mieczyków w drugim roku po oborniku. Jeśli gleba jest ciężka, przed sadzeniem warto ją rozluźnić torfem, piaskiem albo nawet przegniłymi liśćmi, co dobrze wpłynie na jej przewiewność i wilgotność. Kiedy sadzić mieczyki? W połowie kwietnia albo później, używając do tego celu ręcznej łopatki. Termin sadzenia uzależniony jest przede wszystkim od warunków atmosferycznych. Sadzimy mieczyki, gdy temperatura powietrza nie spada poniżej dziesięciu stopi Celsjusza. Jeśli posadzimy je w zbyt zimnej glebie, wzrost ulegnie zahamowaniu, a u roślin, które zdążyły już wzejść, mogą żółknąć liście, co ma miejsce również u innych roślin cebulowych. Objawy te zazwyczaj znikają w momencie poprawy warunków atmosferycznych.

Już w marcu dobrze jest przygotować pod te rośliny grządkę. Miejsce przeznaczone do wiosennego sadzenia trzeba głęboko przekopać jeszcze jesienią, gdyż korzenie mieczyków rosną na głębokości do trzydziestu pięciu centymetrów. Ziemię mieszamy z nawozem wieloskładnikowym. Sadzimy mieczyki w rozstawie 20 x 5 centymetrów albo 30 x 10 centymetrów, w zależności od wielkości cebul. Mieczyk ogrodowy wschodzi około połowy maja i od tego czasu powinien być sukcesywnie zasilany aż do końca lipca. Najwcześniejsze odmiany kwitną w ogrodach już w lipcu, późniejsze w sierpniu i we wrześniu. Gdy ścinamy kwiaty mieczyki do bukietu, należy pozostawić kilka listków, aby nie osłabić bulw, ponieważ w tym właśnie czasie rosną one najintensywniej, wytwarzając cebule zastępcze i drobny materiał do rozmnażania.

Kiedy wykopać mieczyki i jak z nimi postępować?

Mieczyki wykopujemy zazwyczaj dużo wcześniej niż inne kwiaty cebulowe niezimujące w gruncie. Chodzi o to, by w chłodne i wilgotne jesienne dni nie przebywały one długo w glebie. Cebulki mieczyków wykopujmy już wczesną jesienią i przechowujemy w domu albo w innych pomieszczeniach do wiosny. Wcześniejsze wyjęcie bulwocebul z ziemi pozwalana też na ich zachowanie wraz ze wszystkimi cebulkami przybyszowymi. Cebulki mieczyków wykopujemy dwa do czterech tygodni po zakończeniu kwitnienia - najczęściej w drugiej połowie września. Wykopane bulwocebule składają się ze starej bulwy matecznej, którą po kilku dniach usuwamy oraz nowej – następczej -, którą wysadzimy w przyszłym roku. Obrastają je też u nasady małe bulwki potomne nieprzekraczające wielkością ziaren fasoli. Stanowią one cenny materiał reprodukcyjny, gdyż otrzymamy z nich pełnowartościowe kwiaty. Gdy z bulwy matecznej wyrosną dwa pędy kwiatostanowe każdy z nich wyda później własną bulwę nowego pokolenia, jak to ma zazwyczaj miejsce kiedy chodzi o rośliny cebulowe.

Gladiole wyjmujemy z ziemi w miarę możliwości w czasie ładnej pogody. Lekko przyschnięte już kwiaty przycinamy na długości kilkunastu centymetrów, wykopujemy cebulki i suszymy je w ciepłym i przewiewnym miejscu. Czynności te wykonujemy bardzo ostrożnie, by nie kaleczyć cebul i nie otrząsać drobnych cebulek przybyszowych. Im krócej trwa suszenie, tym lepiej bulwy się przechowują. Nie powinno się natomiast przechowywać nieosuszonych cebul. Kiedy resztki zaschniętej bulwy matecznej dają się oddzielić od nowo powstałej, odrywamy malutkie cebulki przybyszowe i wykręcamy zeschnięty pęd. Przechowujemy bulwocebule w temperaturze od pięciu do ośmiu stopni Celsjusza, najlepiej w ażurowych skrzynkach. Możemy też użyć do tego celu kartonu. W celach sanitarnych można je posypać środkiem owadobójczym i grzybobójczym. Przechowujemy jedynie bulwy dobrze wykształcone, a wszelkie odpadki niszczymy najlepiej paląc je. Powinniśmy też zadbać o czystość w miejscu przechowywania bulwocebul oraz higienę skrzynek i narzędzi. Należy ponadto wietrzyć pomieszczenie, w którym przechowujemy bulwy. Niszczymy też zauważone szkodniki na przykład nicienie.

Malutkich cebulek nie wyrzucamy, gdyż posłużą nam do rozmnażania. Przechowujemy je w miejscu chłodnym i suchym. Kiedy sadzić mieczyki, które przeznaczamy na rozmnożenie? Wczesną wiosną. Sadzimy małe cebulki mieczyków w rowkach w odległości jednego centymetra od siebie. Przy wczesnym wysiewie mają w glebie dużo wilgoci co sprzyja ich pęcznieniu i wówczas łatwiej kiełkują. W ciągu lata bulwki wyrosną na tyle, że można będzie je posadzić w następnym sezonie. Może się też zdarzyć, że zakwitną już w tym samym roku ale ich kwiaty będą malutkie. Na skutek braku wilgoci albo nadmiernego przesuszenia cebulki mieczyków mogą nie wzejść w ogóle. Nie likwidujmy wówczas rabatki, ale przykryjmy jesienią przed mrozami, a prawdopodobnie nowe kwiaty pojawią się w następnym roku.

Nowy sezon, czyli kiedy sadzić mieczyki z własnej uprawy i jak je pielęgnować?

A kiedy sadzić mieczyki, które wykopaliśmy jesienią? Na wiosnę przyszłego roku, w kwietniu lub na początku maja. Przed sadzeniem dokładnie przeglądamy cebulki i usuwamy okazy porażone. Dobrze jest też zabezpieczyć cebulki mieczyków przed szkodnikami i chorobami grzybowymi. Możemy zastosować w tym celu preparaty chemiczne. Roztwór przygotowujemy zgodnie z przepisem na opakowaniu i moczymy w nim bulwy. Cebulki mieczyków można też zaprawiać na sucho, opylając je stosownym preparatem, na przykład Kaptanem lub Topsinem. Po zaprawieniu sadzimy mieczyki do gruntu na głębokości równej trzykrotnej wysokości bulwy, co w praktyce oznacza od dziesięciu do piętnastu centymetrów. Jeśli posadzimy płycej kwiaty gladiole będą się wyginały. Zasadą jest, że na glebach cięższych sadzimy mieczyki nieco płyciej niż na glebach lekkich.

Prace pielęgnacyjne przy mieczykach polegają przede wszystkim na ich nawożeniu i opryskiwaniu w celu ochrony przed chorobami, a także podlewaniu, gdy brakuje wilgoci. Kwiaty cebulowe gromadzą bowiem składniki odżywcze właśnie w bulwocebulach, dlatego tak ważne jest ich systematyczne odżywianie. Mieczyki zbierają zapasy w okresie od rozpoczęcia kwitnienia aż do końca wegetacji. Różnice między cebulami nawożonymi i nienawożonymi uwidoczniają się po posadzeniu roślin w następnym sezonie. Cebula zasilane nawozem wykiełkuje wcześniej i wyda dorodniejsze kwiaty. Mieczyki powinny być też odchwaszczane, a ziemia wokół nich spulchniana, co stwarza lepsze warunki dla dostępu powietrza, szczególnie na glebach cięższych, i zapobiega stratom wilgoci. Niedobór wilgoci w glebie w momencie, gdy formują się kwiaty mieczyki wpływa bowiem ujemnie na wysokość kłosa.

Mieczyk ogrodowy jest rośliną bardzo podatną na choroby grzybowe, bakteryjne i wirusowe. Dlatego w celu utrzymania rośliny w dobrej kondycji należy przestrzegać szeregu czynności. Nie powinny rosnąć kwiaty mieczyki w tym samym miejscu przez kilka lat. Nie sadzimy ich także na rabacie, na której rosły inne kwiaty cebulowe i rośliny bulwiaste.