Modrzew europejski

Modrzew europejski - najpopularniejsze odmiany, wymogi i wskazówki dla uprawiających

Modrzew to jedyne europejskie drzewo iglaste zrzucające na zimę igły - rosnące w inny sposób na krótkopędach i w inny na pędach długich. Wierzono niegdyś, że w modrzewiu przebywają dusze ludzi zmarłych wskutek bożego gniewu. Siedząc w jego pniu, straszą jękami, zwłaszcza w jesienne wietrzne dni, gdy modrzew gubi igły. Drewno modrzewia, ze względu na swą charakterystyczną trwałość, posłużyło Rafaelowi Santi jako tworzywo do obrazów. Podobno chciał w ten sposób zachować swoją twórczość jak najdłużej.

Jeśli szukasz firmy, która wykona aranżację ogrodu, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza uzyskasz dostęp do najlepszych ofert sprawdzonych fachowców.

Modrzew - co o nim wiemy?

Modrzew to bardzo stare drzewo iglaste, które przywędrowało na teren Europy Środkowej z Azji i zadomowiło się w Alpach, Sudetach oraz w Karpatach. Przeżywszy wahania klimatu utworzył modrzew w Tatrach, na terenie dzisiejszej Polski, wraz z sosną, brzozą, świerkiem i limbą, zwarte lasy, położone na wysokości ponad dwóch tysięcy metrów nad poziomem morza. Drewno modrzewia jest bardzo twarde. W czasach piastowskich budowano z niego zamki obronne (na przykład w Czorsztynie), a potem przez długie wieki pałace, dwory, dworki, kościoły, kaplice i dzwonnice. Drewno modrzewia wykorzystywano też do budowy statków.

Modrzew w Polsce

W Polsce w stanie naturalnym rośnie modrzew europejski (larix decidua) i modrzew polski (larix polonica). W naszej tradycji modrzew jest symbolem młodości, urody życia, trwałości i odnowy. Niegdyś  gałęzie modrzewia wtykano w ramy drzwi, przez które młoda para wchodziła do swego domu. Gałązki modrzewia, w połączeniu z jarzębiną i orzechami, wplatano też w dożynkowe wieńce. Zwyczaj ten miał stanowić pamiątkę po pradawnych czasach, kiedy to na użytkach powstałych po wykarczowanych i wypalonych lasach modrzewiowych, rodziło się najlepsze zboże. Porady na temat iglaków w ogrodzie zebraliśmy dla ciebie w tym miejscu.

Warunki dla modrzewia europejskiego

Europejski modrzew potrzebuje dużo wolnej przestrzeni. Rośnie właściwie na każdej glebie, ale najlepiej w świeżej, żyznej i lekkiej ziemi, o pH równym 5-6. Jest odporny na mróz i zanieczyszczenia środowiska. Potrzebuje też dużej wilgotności powietrza. Jest gatunkiem wybitnie światłolubnym, dlatego wymaga słonecznego i przewiewnego stanowiska. Nie potrzebuje natomiast okrywania na zimę. Dobrze też znosi gorące lata. W trakcie upałów wydziela płynną przezroczystą żywicę. Modrzew ma silny, skośnie ułożony system korzeniowy, którym dobrze trzyma się w glebie.

Modrzew europejski (larix decidua) - charakterystyka

Modrzew europejski (larix decidua)osiąga wysokość pięćdziesięciu metrów i tworzy wąską, stożkową, wysoko osadzoną koronę. W starszym wieku jest ona szersza i luźniejsza. Pędy modrzewia europejskiego dzielą się na długopędy i krótkopędy. Jasnozielone, miękkie igły osadzone są pojedynczo i spiralnie na zwisających pędach długich, natomiast na krótkopędach zebrane są w pączki po kilkadziesiąt sztuk. Europejski modrzew nadaje się także na żywopłot, o którym więcej przeczytasz w tym artykule.

Kiedy kwitnie modrzew europejski?

Modrzew europejski kwitnie jako jedno z pierwszych drzew iglastych, od końca marca do początków maja. Wówczas na krótkopędach pojawiają się, rosnące w górę ciemnoczerwone, zielonkawe lub żółte kwiaty żeńskie. Kwiaty męskie są  z kolei różowo-żółte i skierowane w dół. Jesienią dojrzewają, sterczące ku górze, jajowate szyszki, które pozostają na drzewie przez kilka lat. Szyszki są najpierw jasnozielone, potem jasnobrunatne. Dojrzewają na przełomie października i listopada. Dojrzewając, rozchylają łuski, wysypując nasiona. Nasiona pojawiają się na modrzewiu po piętnastu - dwudziestu latach, a gdy rośnie on w zwarciu, dużo później. Są to połyskliwe małe orzeszki z półkolistym jasnobrązowym skrzydełkiem. Wysypują się przez cała zimę aż do czerwca. Zasiane wiosną, wschodzą po miesiącu. Są jednak bardzo drogie, gdyż ich cena za kilogram dochodzi nawet do tysiąca złotych.

Modrzew europejski - warunki uprawy

Modrzew europejski jest gatunkiem górskim, który uwielbia światło słoneczne. Występuje w Tatrach, Beskidach i Sudetach. Rośnie na glebach przepuszczalnych, wapiennych, żyznych i wilgotnych. Wysokością dorasta pięćdziesięciu metrów i dożywa w naturze pięciuset lat. Rośnie początkowo bardzo szybko, potem powoli zwalnia, by między sześćdziesiątym a sto pięćdziesiątym rokiem życia, w zależności od warunków glebowych, przestać rosnąć. We wczesnej młodości jego pień pokrywa gładka żółtawa kora, która później na krótko przybiera szary kolor, a potem jest szarobrązowa, głęboko spękana, łuszcząca się cienkimi blaszkami, a od wewnątrz różowofioletowa.  Pień jest prosty, wysmukły i mocny, a korona regularnie stożkowata.

Zastosowanie drewna modrzewia europejskiego

Drewno modrzewia europejskiego jest trwałe i odporne na wilgoć. Używa się go do budowy mostów oraz w kopalniach i młynach. Deski modrzewiowe nie paczą się, dlatego budowle i materiały z modrzewia europejskiego można stosować na zewnątrz. Dużym powodzeniem  cieszą się współcześnie balkony, tarasy, loggie i patia, wykończone modrzewiem.  Deska tarasowa modrzewiowa jest nie tylko trwała, ale ma też ładny kolor. Jej cena wynosi średnio 20-30 złotych za sztukę, natomiast cena za metr kwadratowy - kilkadziesiąt złotych. Deska tarasowa z modrzewia europejskiego jest tańsza w porównaniu z wykonanymi z innych gatunków tego drzewa.

Modrzew europejski (larix decidua) - dekoracyjne drzewa i krzewy iglaste

Modrzew europejski jest od dawna elementem dekoracyjnym parków i ogrodów. Sadzony obecnie niemal w całej Europie, jest bardzo urokliwy, zwłaszcza wiosną. Dzięki temu, że posiada jasną koronę, może być stosowany w aranżacjach z kontrastowymi ciemnymi roślinami. Z kolei w zestawieniu z architekturą dobrze komponuje się na tle jasnych ścian. Dużo uroku dodają mu delikatne igły, głęboko spękana kora oraz dekoracyjne szyszki. Formuje się z niego gęste żywopłoty, najpiękniej jednak wygląda jako soliter, szczególnie wówczas, gdy dumnie prezentuje wyrosłe na krótkopędach czerwone kwiaty żeńskie. Jeśli interesują cię inne krzewy i drzewa iglaste w ogrodzie, przeczytaj także artykuł: Jałowiec - poradnik na temat drzew iglastych.

Ciekawe odmiany modrzewia

Niektóre współczesne odmiany modrzewia europejskiego to wyróżniające się wyglądem krzewy iglaste - na przykład karłowy modrzew na pniu odmiany corley o kulistym pokroju albo rozpostarte lub płożące odmiany repens, które dorastają do połowy metra. Płożącą formę ma też horizontalis. Do małych ogrodów nadają się karłowe krzewy iglaste modrzewia odmiany corley, globus i little bogle.

Modrzew w formie drzewka

Spośród wielu odmian specyficzną urodą odznacza się modrzew na pniu kórnik, rosnący w formie drzewka. Odmiana ta dorasta do jednego metra wysokości i niewiele większą ma średnicę. Ponieważ nie posiada przewodnika, wyrastające ze środka, równomiernie rozłożone pędy, tworzą kształt spłaszczonej kuli. Odmiana kórnik wytwarza krótkie przyrosty roczne. Modrzew na pniu kórnik polecany jest do ogrodów wrzosowych, skalnych i na niewielkie rabaty. Lubi słońce i umiarkowanie wilgotną ziemię.

Modrzew na pniu

Odmianą szczepioną na różnej wysokości podkładkach jest też modrzew na pniu pendula. Rośnie on w formie nieregularnego drzewka z długimi, zwisającymi, słabo rozgałęzionymi bocznymi pędami. Odmiana pendula wytwarza długie, czterocentymetrowe szyszki. Drzewko to jest bardzo dekoracyjne także w starszym wieku, gdy przyjmuje nieregularne, fantazyjnie ułożone kształty. Modrzew na pniu pendula najładniej wygląda nad wodą, choć uroczo prezentuje się też na wrzosowisku albo na tradycyjnej rabacie.

Gatunki obce: modrzew japoński

Spośród obcych gatunków w Polsce uprawia się głównie modrzew japoński. Pochodzi on z wyspy Honsiu, gdzie dorasta do czterdziestu metrów wysokości, podczas gdy w ogrodach europejskich tylko do dwudziestu pięciu. Modrzew japoński rośnie w młodości szybciej niż modrzew europejski. Charakteryzuje go regularnie piramidalny, dość szeroki pokrój. Jego niebieskawozielone szpilki rozmieszczone są na czerwonawych pędach. Szyszki mają ładnie wygięte na zewnątrz łuski. Drewno modrzewia japońskiego jest bardzo trwałe i cenne. Używa się go do budowli podwodnych.

Ponieważ formy dekoracyjne modrzewia japońskiego to nie tylko drzewa, ale też krzewy iglaste, może on rosnąć nawet w małym ogrodzie. Warto jednak wiedzieć, że gatunek ten nie lubi miejsc przewiewnych i jest wrażliwy na suszę.  Na małe przestrzenie poleca się na przykład modrzew japoński diana z poskręcanymi gałązkami. Wolno rośnie drzewko na pniu pendula o zwisających pędach, które ścielą się malowniczo po ziemi. Jego niebieskawozielone gałązki początkowo wznoszą się ku górze, a dopiero potem zwieszają się. Odmiana pendula lubi pełne słońce, przepuszczalną ziemię i umiarkowanie wilgotne podłoże. Dobrze też znosi suszę i zanieczyszczenia powietrza. Warto te atrakcyjne krzewy iglaste posadzić nad wodą albo na dobrze utrzymanym trawniku. Pokrojem płaczącym wyróżnia się też blue rabbit weeping i stiff weeping o niebieskim zabarwieniu igieł oraz wolterdingern, o długich niebieskozielonych igłach i rozwichrzonej formie.

Do ogrodów skalnych lub wrzosowisk warto polecić wolno rosnące, karłowe, niebieskawozielone krzewy iglaste modrzewia japońskiego odmiany blue dwarf. Wzrastają one bez przewodnika, w formie płaskokulistej, rozrastając się głównie wszerz. Odmiana blue dwarf dobrze rośnie w pełnym słońcu, na wilgotnej, przepuszczalnej i żyznej glebie, ale można ją posadzić nawet w miejscu suchym i ubogim w składniki odżywcze. Te ładne krzewy iglaste rosną tak wolno, że dziesięcioletnie okazy osiągają jedynie pół metra wysokości.

Gatunki obce: modrzew syberyjski

Modrzew syberyjski (larix sibirica) to drzewo iglaste dorastające do wysokości czterdziestu metrów. W naturze żyje ono od czterystu pięćdziesięciu do pięciuset lat. Pochodzi z północno-wschodnich rejonów europejskiej części imperium rosyjskiego oraz z tajgi syberyjskiej. W mniejszych ilościach rośnie tam w miejscach, gdzie las jest gęsty, ciemny i prawie pozbawiony krzewów, natomiast w tajdze świetlistej stanowi główny składnik drzewostanu. Gubiąc na zimę igły, odsłania rosnące poniżej krzewy iglaste i liściaste. Na Syberii jego drewno używane jest powszechnie w budownictwie, stolarstwie i na opał. Wykorzystywane jest też często w produkcji gontów. Modrzew syberyjski ma prosty, kolumnowy pokrój i jest nieco podobny do modrzewia polskiego. W Polsce rośnie głównie w parkach i ogrodach. Charakterystyczny kolor drewna oraz odporność na warunki atmosferyczne sprawiły, że modrzew syberyjski jest wykorzystywany do produkcji elementów tarasowych. Wykonana z tego gatunku deska tarasowa jest bardzo trwała. Cena jednego metra kwadratowego wynosi około stu złotych. Deska tarasowa z modrzewia syberyjskiego nie wymaga impregnacji.

Modrzew polski (larix polonica)

Modrzew polski do końca wieku dziewiętnastego uważany był za odmianę modrzewia europejskiego. Podobnie jak modrzew europejski gatunek ten pochodzi od modrzewia euroazjatyckiego. Dawniej był bardzo rozpowszechniony, jednak wyniszczono go, budując z drewna domy. Od modrzewia europejskiego wyglądem prawie się nie różni, ma jednak drobniejsze i twardsze oraz bardziej kuliste szyszki, a także  mniejsze nasiona. Dorasta w naturalnych warunkach do czterdziestu metrów wysokości. Jego pokrój jest nieregularny, a pędy u dołu szablasto wygięte.

Kora modrzewia polskiego jest gruba, bruzdowata i łuszcząca się, z wiśniowym odcieniem. Drzewo to lepiej niż modrzew europejski znosi zacienienie boczne i dlatego dobrze rośnie w drzewostanach zróżnicowanych. W stanie naturalnym występuje przede wszystkim w Górach Świętokrzyskich i w mniejszych ilościach w Pieninach, Beskidzie Zachodnim, Małopolsce i na Lubelszczyźnie oraz w Ziemi Dobrzyńskiej. W parkach jest rzadko spotykany, choć ładnie komponuje się w kontrastowych zestawieniach kolorystycznych, przy jasnych elewacjach, w szpalerze wokół alejek i jako soliter. Więcej inspiracji na drzewa do ogrodu znajdziesz w tym artykule.

Na podst.:

1. Chojnowska E., Iglaki. Dobór i pielęgnacja. Warszawa 2011.

2. Frazik-Adamczyk M., Wojdyła A., Łabanowski A., Najpiękniejsze iglaki. Warszawa 2002.

3. Mojžíšek M., Iglaki w ogrodzie. Warszawa 2006.

4. Podbielkowski Z., Geografia roślin. Warszawa 1991.

5. Podbielkowski Z., Słownik roślin użytkowych. Warszawa 1985.

6. Pokorný J., Kaplická J., Drzewa Europy Środkowej. Warszawa 1980.

7. Siedlecka I., 500 zagadek botanicznych. Warszawa 1985.

8. Ziółkowska M., Gawędy o drzewach. Warszawa 1983.