Oczar

Oczar – gatunki, opis, zdjęcia, pielęgnacja, ciekawostki

Oczar to niezwykła roślina. Wystarczy wspomnieć, że kiedy w ogrodzie jest kolorowo, ona pozostaje praktycznie uśpiona. Kwitnie za to zimą, stanowiąc niezwykłą ozdobę białego ogrodu. To niezwykle łatwa w uprawie roślina, a do tego urocza i delikatna. Jej kwiaty zwracają na siebie uwagę i przyciągają spojrzenia. Dowiedz się, jak uprawiać oczar!

Oczar – najważniejsze informacje

Oczar (Hamamelis) to rodzaj, który obejmuje zaledwie kilka gatunków. W Polsce pojawiają się trzy z nich: oczar wirginijski, omszony i japoński. W uprawie często spotkać można także mieszańca tych gatunków – oczar pośredni. Krzewy mają pokrój podobny do leszczyny, dlatego czasami nazywa się je leszczyną czarownic.

Oczary w naszych warunkach klimatycznych to krzewy o szerokim pokroju. W warunkach naturalnych są to niewysokie drzewa, które osiągają maksymalnie 11 m wysokości. W okresie zimowym – od styczna do marca – rośliny kwitną. Jest to naprawdę niezwykły widok, mają pająkowate, bardzo oryginalne kwiaty. Składają się z czterech długich płatków przypominających niewielkie niteczki, układające się przy brązowym lub purpurowym kielichu. Kwiaty są żółte, pomarańczowe i czerwone, mają ładny, delikatny zapach.

Oczar – gatunki i odmiany

W Polsce uprawia się zaledwie kilka gatunków oczarów:

• Oczar omszony, który jest uznawany za najbardziej dekoracyjny gatunek. Jego liście, pędy i pąki są gęsto i miękko owłosione, jakby były właśnie okryte meszkiem. Liście tego gatunku przebarwiają się jesienią na cytrynowy kolor i utrzymują się aż do wiosny. Kwiaty mają około 3 cm długości. Na uwagę zasługuje odmiana ‘Pallida’, która wytwarza pachnące kwiaty o pofałdowanych płatkach.
• Oczar wirginijski – jest rzadko uprawiany jako roślina dekoracyjna, znajduje za to zastosowanie w kosmetologii i medycynie. Jego kwiaty silnie pachną, pojawiają się późną jesienią.
• Oczar japoński to ciekawy krzew, który rozrasta się do 3 m wysokości. Ma szerokie i długie liście, które przebarwiają się na pomarańczowo i czerwono. Zdobią aż do wiosny, a w międzyczasie, zimą, pojawiają się liczne, żółte kwiaty. Ten gatunek ma wiele odmian, które wyróżniają się kolorem kwiatów. Najpopularniejszą jest ‘Flavopurpurescens’ o czerwono-żółtym kolorze.
• Oczar pośredni osiąga maksymalnie 4 m wysokości. Jest to mieszaniec wyróżniający się wysoką mrozoodpornością. Gatunek zaczyna kwitnienie w styczniu, by utrzymać kwiaty aż do kwietnia. Ten gatunek ma chyba najwięcej kolorowych odmian, jak ‘Arnold Promise’ o żółtych płatkach i zielono-czerwonym środku kielicha czy ‘Westerstede’, które ma dwubarwne płatki – jasnożółte na górze, czerwono-brązowe u nasady.

Właściwości lecznicze oczaru

Jedynie oczar wirginijski ma potwierdzone właściwości lecznicze. W medycynie i kosmetologii używa się liści i kory krzewu. Liście zawierają garbniki, glukozydy, kwasy fenolowe i olejki eteryczne. Kora oczaru zawiera garbniki, wśród nich znajduje się a i β-hamamelitianin oraz kwasy i olejki eteryczne.

To właśnie dzięki garbnikom w korze oczar ma swoje wyjątkowe właściwości. Posiada działanie antyseptyczne i przeciwkrwotoczne, więc przez Indian był używany do opatrywania ran. Ma działanie ściągające i przeciwłojotokowe. Właśnie te dwie właściwości są wykorzystywane obecnie w medycynie. Oczar wirginijski docenia się także ze względu na uszczelnianie naczyń krwionośnych. Badania potwierdzają właściwości tego surowca. Jednak nie warto samemu próbować stworzyć preparatów z oczarem. Jest to bardzo trudne i nie zawsze skuteczne. Lepiej polegać na zakupionych w aptekach specyfikach.

Zastosowanie oczaru

Oczar wirginijski znajduje zastosowanie w kosmetologii (także w kosmetykach i lekach dermatologicznych) oraz w medycynie. Najczęściej wykorzystuje się jego właściwości ściągające, dlatego na jego bazie tworzy się różnego rodzaju kremy i olejki do masażu, maseczki zmniejszające obrzęki oraz łagodzące opuchliznę. Wyciągi z oczaru stosuje się przy leczeniu hemoroidów oraz żylaków nóg. Mają za zadanie zmniejszyć dolegliwości, takie jak uczucie ciężkich nóg, ból i zmęczenie.

Oczar pojawia się także w lekach i kosmetykach stosowanych przy leczeniu trądziku i na inne choroby dermatologiczne. Ma dobroczynny wpływ na skórę, więc używa się go do opatrywania ran i łagodzenia skutków oparzeń, również słonecznych, i różnego rodzaju skaleczeń.

Oczar w ogrodzie

Oczary są wspaniałą dekoracją w każdym ogrodzie. Ich liście są ciemnozielone, dlatego krzew powinien zostać posadzony w pobliżu roślin kwitnących. Kolorowe kwiaty będą się ładnie odcinać na tle ciemnozielonych liści. Oczary ładnie wyglądają w grupach, można jednakże stworzyć piękną kompozycję z innymi roślinami. Hortensja, kwiaty lawendy, begonie, niecierpki, żółte żarnowce – oczar wspaniale będzie przy nich wyglądał. Dobrym pomysłem jest połączenie krzewu z niskimi roślinami okrywowymi, jak chociażby irga, bluszcz czy barwinek.

Jest to roślina tak atrakcyjna, że warto posadzić ją w pobliżu domu lub wzdłuż ścieżki, by móc napawać się jej pięknymi kwiatami i podziwiać urodę tego wyjątkowego krzewu.

Sadzenie oczaru krok po kroku

Uprawa oczarów jest mało absorbująca. Trzeba tylko zapewnić im odpowiednie stanowisko, a będzie się pięknie rozwijał. Niestraszne mu choroby i szkodniki. Roślina powinna mieć słoneczne, jasne miejsce, jedynie oczar wirginijski może rosnąć w półcieniu i dobrze się tam czuje. Powinny być osłonięte od wiatru, aby delikatne gałęzie się nie połamały.

Krzewy uwielbiają żyzne i próchnicze podłoże. W naturze rosną w wilgotnych lasach, dlatego trzeba zapewnić im dobrej jakości, nieco wilgotną glebę. Aby zminimalizować parowanie, wokół krzewu można wysypać korę drzew iglastych lub w inny sposób wyściółkować podłoże. Ziemia dla oczarów musi być żyzna i próchnicza. Rośliny najlepiej czują się w podłożu o lekko kwaśnym odczynie (od 4,5 do 6,5 pH). Oczar wirginijski może mieć zasadową glebę.

Oczary są mrozoodporne i świetnie radzą sobie z naszymi warunkami klimatycznymi. Dlatego nie trzeba ich zabezpieczać na zimę. Jedynie warto pomyśleć o najmłodszych egzemplarzach, ponieważ wiosenne przymrozki bywają dla nich niszczące.

Ozdobny oczar – pielęgnacja

Oczary to rośliny dla zabieganych i mało doświadczonych ogrodników. Tak naprawdę nie potrzebują za wiele czasu i uwagi, a ich uprawa jest mało absorbująca. Ten ozdobny krzew potrzebuje tylko podlewana. O tym faktycznie nie można zapominać, ponieważ rośliny najbardziej cierpią w czasie suszy. Podłoże dla oczarów powinno być stale wilgotne, by roślina dobrze się rozwijała.

W przeciwieństwie do większości roślin ozdobnych z liści, oczarów nie trzeba ciąć. Więcej, niektórych, na przykład oczaru pośredniego, nawet nie wolno! Roślina źle znosi cięcie, rany po sekatorze bardzo powoli się goją i są jak otwarte wrota dla wszystkich patogenów. Roślina marnieje, a cięcie i tak nie pobudza jej do mocniejszego wzrostu czy zagęszczania się. Dlatego po przekwitnieniu usuwa się wyłącznie uszkodzone pędy, przemarznięte lub złamane oraz ewentualnie jeden z krzyżujących się pędów. Na tym zabiegi pielęgnacyjne wokół oczarów się kończą.

Oczar to piękna, choć stosunkowo mało popularna roślina. Wykazuje pewną cechę, która powinna zachęcić do jego uprawy. Otóż jego okres kwitnienia przypada na jesień oraz zimę. Posadzony w ogrodzie będzie jedynym okazem wytwarzającym kwiaty w tych niesprzyjających miesiącach. Zapraszamy, zatem do zapoznania się z oczarem i jego odmianami.

Oczar wirginijski i oczar pośredni

Oczar hamamelis przybiera formę rozłożystego krzewu lub niewielkiego drzewa. Należy do rodziny oczarowatych, w której skład wchodzi pięć gatunków roślin. Wyróżnić można też jeszcze jedną odmianę stanowiąca mieszaniec międzygatunkowy. Oczar omszony i japoński pochodzą z Azji wschodniej. Natomiast takie odmiany jak wirginijska i pośrednia wywodzą się z Ameryki Północnej. Oczar to piękna roślina ozdobna i jako jedna z nielicznych kwitnie zimą. Zachętą do jej uprawy są też niskie wymagania uprawowe. Watro wiedzieć, że gatunek wirginijski wykazuje również właściwości lecznicze. Wyciąg z oczaru czy spray powstaje na bazie liści i kory.

Na początek oczar wirginijski, krzew liściasty dorastający do 4 metrów wysokości. Wyglądem nieco przypomina leszczynę. Ma odwrotnie jajowate liście o długości sięgającej 15 cm. W okresie kwitnienia, od listopada do marca, pojawiają się żółte, wstążkowate kwiaty. Oczar wirginijski nie ma wysokich wymagań uprawowych. Najbardziej lubi stanowiska nasłonecznione, choć przyjmie się w miejscach lekko zacienionych. Preferuje glebę żyzną, bogatą w składniki pokarmowe. Do tego powinna być stale lekko wilgotna i nieznacznie kwaśna. Oczar wirginijski to krzew kwitnący jesienią odporny na niskie temperatury. Nie potrzebuje zimowego okrycia. W pielęgnacji ważne jest regularne podlewanie i wiosenne nawożenie.

Kolejna ciekawa odmiana to oczar pośredni. On również dorasta do 4 metrów wysokości i osiąga tyle samo średnicy. Trzeba, więc przygotować dla niego sporo miejsca w ogrodzie. Odznacza się zwartym pokrojem i asymetryczną korona. W okresie kwitnienia, od grudnia do marca, oczar pośredni wytwarza dekoracyjne, żółte kwiaty. Najbardziej lubi stanowiska nasłonecznione i osłonięte od wiatru. Podobnie jak u poprzedniego gatunku, podłoże powinno być dość żyzne, wilgotne i lekko kwaśne. Ciekawostką jest fakt, że oczar pośredni może pochwalić się ciekawymi odmianami.

Interesującą propozycja jest oczar czerwony. Nie jest to krzew kwitnący jesienią tylko zimą. Ma piękne, intensywnie czerwone kwiaty. Ciemnozielone liście z czasem przebarwiają się na złoto. Oczar czerwony kwitnienie rozpoczyna w styczniu a kończy w marcu. Ma praktycznie takie same wymagania uprawowe jak okaz pośredni. Nie toleruje suszy, trzeba, więc go regularnie podlewać. Warto też pomyśleć o ściółkowaniu, które zapobiegnie parowaniu wody. Oczar czerwony potrzebuje też wiosennego nawożenia kompostem lub wieloskładnikowym nawozem.

Odmiany azjatyckie – oczar japoński i oczar omszony

Oczar hamamelis czy oczar czerwony to nie jedyne możliwości do wyboru. Świetne walory dekoracyjne oferuje oczar japoński. Jest to krzew ozdobny dorastający do 3 metrów wysokości i szerokości. Jego okres kwitnienia przypada na zimę. Pojawiają się wtedy pomarańczowe, czerwone lub żółte kwiaty. Oczar japoński do prawidłowego rozwoju potrzebuje nasłonecznionego lub lekko zacienionego stanowiska. Najlepsza dla niego gleba jest żyzna, przepuszczalna o kwaśnym pH. Oczar japoński to roślina odporna na niskie temperatury, choroby i szkodniki. Zatem pielęgnacja sprowadza się jedynie do regularnego podlewania i nawożenia.

Do uprawy w ogrodzie nadaje się jeszcze jedna odmiana azjatycka a mianowicie oczar omszony. Jest największy spośród opisywanych gatunków. Maksymalnie dorasta do 10 metrów wysokości. Potrzebuje, więc sporo miejsca do rozwoju. W zamian oferuje piękne żółte kwiaty, które wydzielają bardzo przyjemny zapach. Podobnie jak poprzednie rośliny, ten oczar kwitnie zimą. Roślina wytwarza dekoracyjne liście przebarwiające się na żółto. Ten krzew lubi stanowiska nasłonecznione i osłonięte przed wiatrem. To ważne gdyż młode okazy mogą przemarzać. Oczar omszony najlepiej rozwija się na ziemiach żyznych wilgotnych i próchnicznych. Nie przepada za cięciem, po usunięciu pędów w ich miejsce nie pojawiają się nowe odrosty.

Oczar hamamelis virginina – spray i wyciąg z oczaru

Oczar wirginijski oprócz niezaprzeczalnych walorów ozdobnych oferuje właściwości lecznicze. W jego liściach i korze znajdują się bardzo pożyteczne substancje. Są to między innymi flawonoidy, garbniki i olejki eteryczne. Dzięki temu wyciąg z oczaru przygotowany na bazie tych części rośliny wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwkrwotoczne. Stosuje się go zewnętrznie na oparzenia, owrzodzenia czy siniaki. Łagodzi obrzęki skóry, pomaga zwalczać łuszczycę i egzemy. Uśmierza bóle stawów oraz mięśni. Wyciąg z oczaru stosowany wewnętrznie pomaga zwalczać biegunki i inne dolegliwości układu pokarmowego. Tymczasem w formie naparu zwalcza kaszel i zapalenia jamy ustnej.

Po liście i korę oczaru sięgnęła też branża kosmetyczna. Na bazie tych składników powstają maści, kremy, toniki i żele. Dostępny też jest łatwy w użyciu spray. Tego typu preparaty stosowane są do cery naczyniowej i trądzikowej. Wspomagają mikrokrążenie i uszczelniają naczynia krwionośne. Do tego zwężają pory w skórze i przywracają normalną pracę gruczołów łojowych. Co ważne zarówno krem, jaki i spray czy tonik jest delikatny i nie powoduje podrażnień. Podsumowując, oczar hamamelis virginina to krzew kwitnący jesienią, który ma ciekawe zastosowania. Jest rośliną ozdobną, ale też wykazuje właściwości lecznicze.