Olsza czarna

Olsza czarna - opis, sadzenie, wymagania, pielęgnacja

Olsza czarna to gatunek, który wyróżnia się pokrojem. Od dawna wykorzystywany jest w meblarstwie, a nazwa rośliny pochodzi stąd, że dawniej drewno olszy malowano na czarno. Dowiedz się, jak wygląda ta roślina i jakie ma wymagania, oraz czy warto uprawiać ją w ogrodzie.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o drzewach ogrodowych.

Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.) – opis gatunku

Olsza czarna – wygląd

Olsze to bardzie ciekawe drzewa liściaste. Mają typowy pokrój – prosty pień i rozłożystą koronę. Ma często około 40 m wysokości, do tego ma zdolność do tworzenia odrostów ze ściętych pni. Kora ma ciemnoszary kolor, jest prawie czarna. Często pęka, dlatego roślina może być narażona na atak szkodników i chorób drzew liściastych. Kora ma wyraźne pęknięcia i łuszczenia, co dodaje roślinie uroku.

Liście są dość długie, mają od 4 do 10 cm, a do tego około 6-7 cm szerokości. Liść olszy ma odwrotnie jajowaty kształt, tępy lub wycięty wierzchołek. Liście są bardzo atrakcyjne ze względu na piłkowany i falisty brzeg. Wierzchnia strona jest błyszcząca, ale są na niej wyraźnie zaznaczone nerwy. Od drugiej strony liść olszy jest nieco owłosiony. Młode blaszki są wyraźnie lepkie. U niektórych odmian liście są żółte, jednak najczęściej mają głęboki zielony kolor.

Olsza kwitnie od lutego do kwietnia, ale kwiaty zaczynają wytwarzać się jeszcze zimą. To niewielkie kotki, które początkowo są czerwone, w bardzo intensywnym kolorze, podobne do barwy liści, którą ma poinsecja, a potem stają się bardziej zielonkawe. Drzewa liściaste o tak wczesnym kwitnieniu wytwarzają dość dużo pyłku, są więc mocno uczulające. Dlatego olszyna w pobliżu domu może być problemem dla alergików. Po przekwitnięciu kotki drewnieją i przypominają małe szyszki na długich szypułkach. Owocem jest mały orzeszek, który jest wyposażony w wąskie skrzydełka. Owoce olszy przenoszą się wraz z wiatrem na spore odległości.

Olsza czarna – zastosowanie

Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.) jest uprawiana głównie na drewno. Jest ono lekki i miękkie, dość łupliwe i odporne na przebywanie w wodzie, chociaż ma tendencję do wypaczania się podczas wysychania. Od razu po przecięciu drzewo jest żółtawe, nawet białawe, ale później szybko zmienia się na pomarańczowo-czerwono. Dlatego świetnie sprawdza się w meblarstwie – wystarczy obejrzeć zdjęcia, by zauważyć, że drewniane meble czy podłogi z olszy są bardzo charakterystyczne, mają intensywny kolor. Używa się ją często na płoty, ale musi być dobrze zaimpregnowana.

Olcha czasami bywa wykorzystywana także do produkcji garbników w przemyśle farmaceutycznym i kosmetologicznym. Jest używana jako roślina ozdobna, ale rzadko sadzi się ją w ogrodzie czy parku. To potężne drzewo! O wiele częściej można spotkać je w lasach, zadrzewieniach za budynkami, albo stosuje się ją do zadrzewień krajobrazowych. Kora bywała dawniej stosowana w celach leczniczych, podobnie jak korzeń szczeci. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat olchy w ogrodzie?

Pochodzenie olszy czarnej

To gatunek pochodzący z rodziny brzozowatych, ale nie jest szczególnie podobna do brzozy. Jest to jedno z ważniejszych drzew Europy – pojawia się na zaroślach nadbrzeżnych i w lasach łęgowych niżu. Czasami pojawia się także w górach i na żwirowiskach, zwłaszcza w Sudetach i Karpatach, ale tam częściej prezentuje się olsza szara. Roślina czasami pojawia się także w niektórych obszarach Azji i Afryce.

Olsza czarna pojawia się w nasadzeniach i lasach zaprowadzonych przez człowieka, ale nasiona mogą się rozprzestrzeniać na dużych przestrzeniach, więc szybko się rozrasta. Kiełkuje na brzegach rzek i rowów melioracyjnych, a także stawów i bagien. Często tworzy większe skupiska (olszyna), ale w takich warunkach ma raczej krzaczastą formę, rzadko tworzy większe drzewa. Na dodatek często się miesza z innymi gatunkami.

Jest to roślina jednopienna, której kwiaty dzielą się na męskie i żeńskie. Kwitnie zanim rozwiną się liście – to czas bardzo trudny dla alergików, ponieważ jest uczulająca. Drzewo jest długowieczne, rośnie bardzo szybko przez około 120 lat. Owoce, czyli nasiona, wysypują się dopiero zimą.

Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.) – wymagania i sadzenie

Sadzonki olszy czarnej możesz kupić w szkółkach drzewnych lub innych sklepach ogrodniczych. Najczęściej sprzedawane są drzewka z nagim korzeniem, ale spotyka się także balotowane. Sadzonkę umieszcza się w przygotowanym uprzednio dole, tak, by rosła mniej więcej na głębokości takiej, jak w szkółce. Można także pozyskać sadzonki przez odkłady lub zastosować zebrane wcześniej nasiona – wysiewa się je na stałe miejsce. Możesz spróbować także przygotować rozsadę w domu, z pewnością się uda.

Najlepszym stanowiskiem dla rośliny jest półcień. Drzewo rozwija się także w słońcu, ale na naprawdę wilgotnej glebie, na przykład w okolicy oczek wodnych czy innych ozdobnych zbiorników. Podłoże powinno mieć odczyn od obojętnego do lekko kwaśnego. Jeśli jest zasadowe, warto je zakwasić specjalnym preparatem.

Olsza czarna – pielęgnacja w ogrodzie

Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.) – pielęgnacja

Olsza czarna, jak większość drzew ozdobnych tego rodzaju, nie potrzebuje żadnej szczególnej pielęgnacji. Ma bardzo rozrośnięty system korzeniowy, dlatego czerpie wodę z ziemi i nie trzeba jej podlewać. Nie wymaga także żadnego nawożenia.

Początkowo, od razu po sadzeniu należy oczywiście zadbać o to, żeby roślina dobrze się czuła i szybko przyjęła w nowym miejscu. Drzewo początkowo może potrzebować opieki, a przede wszystkim ochrony przed szkodnikami i chorobami, ale nie jest wymagające. Po posadzeniu roślinę należy dobrze podlać, by przyjęła się w stałym miejscu. Jeśli znajdziesz odpowiednie miejsce dla olszy, możesz zapomnieć o jej pielęgnacji. W słońcu, w czasie większych susz, przez kilka lat po posadzeniu rośliny warto dodatkowo podlewać.

Szkodniki olszy czarnej

Niestety olcha jest podatna na szkodniki. Największym problemem jest humak olchowiec – jego żerujące na liściach larwy wyjadają miękisz i blaszkę liściową. Działają dość krótko, jednakże mogą sprawić ogromne problemy. Podobne objawy daje kloszowiec olchowy, który jest szkodnikiem wyłącznie olszy czarnej. Szybko rozprzestrzenia się na kolejne drzewa, może w zasadzie zająć całą olszynę.

Bardzo niebezpieczny jest także pienik olchowiec – pluskwiak, który żywi się korzeniami. Podgryza je, sprawiając, że roślina zaczyna powoli umierać i zasychać. Jest to bardzo niebezpieczne, małe, młode egzemplarze mogą naprawdę szybko obumrzeć. Dużym niebezpieczeństwem jest miniarka brzozówka. Żeruje na wielu roślinach z rodziny brzozowatych. Jej larwy żerują na blaszkach liściowych, znacznie zmniejszając wartość estetyczną rośliny. Warto obejrzeć zdjęcia tych szkodników, aby wiedzieć, który z nich może zagościć na olszy. Drzewo bywa podatne na uszkodzenia tego typu, dlatego warto jak najszybciej zastosować odpowiedni zoocyd.