Pięciornik

Pięciornik - charakterystyka, odmiany, stanowisko, pielęgnacja

Co robić, jeśli gleba w twoim ogrodzie jest słaba i piaszczysta? Jak uzyskać piękny, kwitnący ogród przy minimalnym nakładzie czasu i pracy? Odpowiedzią na te problemy może być uprawa pięciornika krzaczastego, najlepszej rośliny na słabe gleby. Pięciornik kwitnie cały sezon. Aby jednak wyglądał pięknie potrzebuje słońca. Przedstawiamy tą piękną krzewiastą bylinę o niewielkich wymaganiach i doradzamy jak ją wykorzystać w ogrodzie i jak o nią dbać. Poznaj również inne, ciekawe gatunki i odmiany pięciorników ozdobnych.

Pięciornik ogrodowy

Jak wygląda pięciornik

Pięciornik (potentilla) należy do rodziny różowatych. Rośnie w klimacie umiarkowanym i obejmuje 75 gatunków występujących na świecie. W Polsce w stanie dzikim rośnie około 30 gatunków rodzimych. Ponadto występują także gatunki obce, zawleczone z innych regionów. Wśród pięciorników mamy zarówno rośliny jednoroczne, dwuletnie, byliny oraz krzewy. Są to niskie rośliny do wysokości 1 metra o pokroju wznoszącym, płożącym lub Wiele gatunków pięciorników uprawiane są w ogrodzie jako rośliny ozdobne.

Charakterystyczną cechą pięciornika są pierzaste lub dłoniaste liście złożone z 3, 5 lub większej ilości ząbkowanych listków. Ich kwiaty mają 5 zaokrąglonych płatków w kolorze żółtym, białym lub różowym.

Popularne gatunki i odmiany - zastosowanie w ziołolecznictwie

Większość pięciorników to gatunki dziko rosnące, porastające łąki, lasy, przydroża i nieużytki. Niektóre gatunki pięciornika zbierane są jako surowiec zielarski. Na przykład pięciornik srebrny ma zastosowanie bakteriobójcze i grzybobójcze. Stosuje się go na przemianę materii oraz przy problemach z układem pokarmowym. Zewnętrznie stosuje się go do zwalczania trądziku, łojotoku i łupieżu. Okłady z tego ziela działają łagodząco przy stanach zapalnych skóry i błon śluzowych.

Ziele i korzeń pięciornika gęsiego stosowane są jako środek ściągający, rozkurczający i przeciwzapalny przy biegunkach, chorobach jelit, przy kamicy żółciowej i na problemy trawienne. Kłącze pięciornika kurze ziele pomaga przy zatruciach pokarmowych i biegunkach. Stosuje się go również zewnętrznie w postaci maści, odwarów, lewatyw na stany zapalne i ropne różnych części ciała.

Jakie odmiany i gatunki pięciornika wybrać do ogrodu i na balkon

Najbardziej popularne gatunki i odmiany ozdobne:

• pięciornik krzewiasty,
• pięciornik biały,
• pięciornik złoty,
• pięciornik nepalski,
• pięciornik wielkokwiatowy,
• pięciornik krwisty.

Jako ozdobny kwiat ogrodowy wykorzystywany jest pięciornik biały, który posiada ozdobne liście i kwiaty. Jest to niska, kłączowa bylina, która dorasta do 15 wysokości. Znajduje zastosowanie jako ozdoba ogródków skalnych i obrzeży rabatek. Liście są dłoniaste, pięciolistkowe w kolorze ciemnozielonym na wierzchu i srebrzystoszare od spodu. Ozdobą są duże, białe kwiaty zebrane w kwiatostany na szczycie łodygi. Jest to bylina mrozoodporna, łatwa w uprawie, lecz wymaga stanowiska słonecznego.

Ciekawą rośliną do ogrodu jest pięciornik krwisty, którego charakterystyczną cechą są ciemnoczerwone, duże kwiaty. Gatunek ten pochodzi z Azji i naturalnie rośnie w Chinach, Afganistanie, Indiach, Pakistanie i Nepalu. Jest to bylina o krzewiastym pokroju, która dorasta do wysokości 1 metra. Ma trójlistkowe liście na wierzchu ciemnozielone, a od spodu porośnięte srebrzystymi włoskami. Jego krwistoczerwone kwiaty kwitną całe lato. Dlatego też jest to popularna roślina ozdobna, chętnie wykorzystywana w ogrodzie, na rabatach kwiatowych. Sprawdza się także jako roślina okrywowa, na skalniaki lub na kwiaty cięte. Pięciornik krwisty ma piękny krzaczasty pokrój, dlatego też będzie wspaniale wyglądał na rabacie lub na obrzeżach krzewów. Wyhodowane także odmiany o innych kolorach kwiatów. Wymaga przepuszczalnej gleby i stanowiska słonecznego lub półcienistego.

Do ciekawych roślin ozdobnych należy również pięciornik złoty, który jest polskim gatunkiem rodzimym. Ma piękne, żółte kwiaty, które mają u nasady płatków pomarańczowe ubarwienie. Szczególnie nadaje się do ogródków skalnych i na obrzeża rabat.

Pięciornik krzewiasty - popularny ozdobny krzew ogrodowy

Najbardziej popularnym gatunkiem spośród pięciorników, który sprawdzi się zarówno w ogrodzie jak i na balkon, jest pięciornik krzewiasty. Jest to wieloletni krzew, który w naturze rośnie na zboczach gór i w miejscach skalistych. Posiada pierzaste liście złożone z 3, 5 lub 7 listków. Pięciopłatkowe kwiaty wyrastają na końcach pędów pojedynczo lub po kilka. Kwiaty są najczęściej żółte, choć występują także pięciorniki krzewiaste o kwiatach czerwonych, różowych lub białych.

Roślina ta ma piękny, zwarty pokrój i długo kwitnie. Jest to krzew długowieczny i wolno rosnący. Z uwagi na dobrą wytrzymałość na zanieczyszczenia środowiska znajduje zastosowanie w zieleni miejskiej, w parkach i na osiedlach. W ogrodzie znajduje zastosowanie na rabatach i ogródkach skalnych. Rośnie wolno i nie jest ekspansywny, dlatego też łatwo zaprojektować rabatę z jego udziałem.

Pięciornik krzewiasty pięknie wygląda jako pojedynczy krzew lub grupa będące ozdobą trawnika. Tworzymy z niego także niskie żywopłoty nieformowane i formowane. Pięciornik dobrze znosi przycinanie dlatego też pięknie wyglądają formowane szpalery. Co ciekawe, można z niego zrobić także piękne bonsai. Karłowe odmiany dobrze się sprawdzają jako dekoracja grobów, gdyż dobrze znoszą suszę, a ich pielęgnacja jest minimalna. Jest jednym z najlepszych krzewów do ogrodu o słabej, piaszczystej glebie i dla osób, które chcą mieć ładny ogród i nie poświęcać zbyt dużo czasu na pielęgnację roślin.

Pięciornik krzewiasty świetnie sprawdzi się również jako roślina sadzona w pojemnikach na balkon. Kwitnie od wiosny do później jesieni. Można wybrać nieduże odmiany, które nie zajmą na balkonie dużo miejsca. Wybieramy go na balkon także dlatego, że mam małe wymagania uprawowe, zaś jego pielęgnacja jest łatwa. Warto jednak wiedzieć, że pięciornik ogrodowy wymaga słonecznego stanowiska, dlatego też można go uprawiać tylko na nasłonecznionym balkonie.

Uprawa pięciornika krzewiastego w ogrodzie - wymagania, pielęgnacja, przycinanie

Pięciornik krzewiasty jest rośliną łatwą w uprawie i równie łatwo jest spełnić jego wymagania. Nie ma znaczenia odczyn gleby i rośnie on na różnych rodzajach gleby. Pięciornik jest wytrzymały na suszę i mrozoodporny. Nie wymaga przykrywania na zimę. Wymaga jednak dużego nasłonecznienia i najlepiej kwitnie w miejscach słonecznych. Posadzony w półcieniu słabiej kwitnie i staje się rzadki. Do jego uprawy wystarczy słaba lub przeciętna gleba.

Pięciornik nie potrzebuje podlewania. Podlewamy go zaraz po posadzeniu oraz w czasie suszy. W pozostałym okresie nie podlewamy. Roślina ta nie znosi nadmiaru wody w glebie, która powoduje gnicie korzeni i zamieranie rośliny. Pięciornik nie wymaga także nawożenia. Najlepiej co 2 - 3 tygodnie zasilić krzew wieloskładnikowym nawozem do krzewów kwitnących. Jeśli jednak o tym zapomnimy, nic się nie stanie.

Wymagania pięciornika krzewiastego:

• stanowisko słoneczne,
• gleby lekkie, piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste,
• nie wymaga podlewania,
• nie wymaga okrywania na zimę.

Pielęgnacja pięciornika polega głównie na przycinaniu krzewu. Warto go przycinać, gdyż bez tego zabiegu słabiej kwitnie, traci ładny kształt, zaś pomiędzy gałęziami robią się dziury. Jeśli chcemy, aby nasza roślina zachowała ładny krzaczasty pokrój, należy wykonać przycinanie w marcu. Wycinamy stare gałązki przy ziemi, zaś pozostałe skracamy o ⅓.

Pięciornik krzewiasty rozmnażamy z nasion, poprzez sadzonki zdrewniałe i odkłady. Łatwo się rozsiewa samoistnie. W maju i czerwcu możemy zrobić sadzonki pięciornika. Sadzonki ukorzeniamy w skrzynce lub pojemnikach z lekką, przepuszczalną ziemią. Pędy pięciornika ścielące się po ziemi ukorzeniają się same poprzez odkłady. Można wykorzystać ten sposób, aby rozmnożyć roślinę.

Pięciorniki to rodzina roślin, wśród których znajdują się ogrodowe rośliny ozdobne, byliny, rośliny jednoroczne i małe krzewy. Najpopularniejszy jest pięciornik krzewiasty, który jest łatwy w uprawie, wymaga jednak dużo słońca.

Pięciorniki w uprawie

W zasadzie w Polsce najczęściej spotyka się dwa gatunki pięciornika w uprawie. Najbardziej powszechnym jest pięciornik krzewiasty, jednak pięciornik krwisty także często pojawia się w ogrodach, ceniony głównie za wyjątkowe, intensywnie wybarwione na czerwono kwiaty. Obie rośliny cieszą się bardzo dużą popularnością, są ładne i łatwe w uprawie, więc nic dziwnego, że mnóstwo osób decyduje się na ich posadzenie w ogrodzie.

Pięciornik krwisty

Pięciornik krwisty to himalajska bylina, która bardzo dobrze znosi nasze warunki pogodowe. To niewielka, osiągająca około 60 cm wysokości krzewinka o ciekawym pokroju. Ma interesujące, trójdzielne liście, które na początku są przebarwione na srebrzysty kolor, z biegiem czasu stają się jednak coraz intensywniej zielone. Niektórzy przyrównują je do liści truskawek, ponieważ są podobnie jak one wzorzyście naznaczone biegiem wgłębień i siatką unerwienia. Pięciornik krwisty ma wzniesione, ale wiotkie pędy, które mogą się ładnie układać na ziemi, na przykład na wzniesieniach.

Pięciornik krwisty jest uprawiany ze względu na przepiękne, duże kwiaty, które mają właśnie krwistoczerwony kolor. Mają około 2,5 cm średnicy, są półpełne, ich liczne płatki układają się wokół także czerwonego oczka. Kwiaty utrzymują się na roślinie całe lato, od czerwca aż do końca sierpnia i są bardzo atrakcyjnym aspektem kolorystycznym rabat i skalników.

Pięciornik krzewiasty (potentilla fruticosa)

Chociaż przepiękny i interesujący, pięciornik krwisty nie cieszy się takim powodzeniem, jak pięciornik krzewiasty. To właśnie ten gatunek rozsławił cały rodzaj pięciorników. Jest znacznie bardziej podobny do gatunków dzikich, takich jak pięciornik gęsi, pięciornik kurze ziele czy pięciornik rozłogowy. Podobieństwo jest związane głównie z kolorem i wyglądem kwiatów. Pięciornik krzewiasty najczęściej ma je żółte, dlatego czasami mówi się o nim pięciornik żółty, są drobne i pojedynczo pojawiają się na końcach pędów. Kwitnienie jest bardzo długie, trwa od kwietnia do października, jednak najwięcej kwiatów pojawia się w czerwcu i lipcu.

Pięciornik krzewiasty to znacznie wyższy krzew niż pięciornik krwisty. Bylina może osiągnąć nawet 1,5 metra wysokości, czasami więc wykorzystuje się ją do stworzenia żywopłotu. Jego liście mają lancetowaty kształt, są lekko błyszczące i także mają dość znaczną wartość dekoracyjną. To bardzo ładny krzew, który atrakcyjnie się prezentuje przez cały sezon.

Odmiany pięciornika krzewiastego

Pięciornik krzwiasty jest tak popularną rośliną, że na rynku pojawia się coraz więcej wyjątkowych odmian. W zasadzie najbardziej popularną z nich wszystkim jest pięciornik żółty Goldfinger. Jest to nieco niższa odmiana niż podstawowy gatunek, ma około 1 m wysokości. Pięciornik żółty tej odmiany ma bardzo ciekawy pokrój, jest nieco bardziej zaokrąglony niż jego kuzyni. Goldfinger bardzo się krzewi, wytwarzając gęstą, okrągłą krzewinkę, która wspaniale sprawdza się na szpalerach. Na uznanie zasłużył głównie z powodu swoich kwiatów – są żółte, pięciopłatkowe i stosunkowo duże, mają ponad 5 cm średnicy. W okresie kwitnienia, które trwa naprawdę długo jak na przedstawiciela tego gatunku, pięciornik żółty tej odmiany jest po prostu przepiękny, cały obsypany zwracającymi uwagę kwiatami, które kontrastują z intensywnymi, zielonymi i bardzo drobnymi listkami.

Na ryku pojawiły się także odmiany o innym kolorze kwiatów. Coraz bardziej powszechny jest pięciornik pomarańczowy, czyli wszystkie odmiany pięciornika krzewiastego o bardzo intensywnej, pomarańczowej barwie. Na uwagę zasługuje zwłaszcza odmiana Tangerine. Jeśli kłącza pięciornika lub sadzonki tej odmiany zostaną posadzone w nieco bardziej zacienionym miejscu, roślina będzie miała ciemne, prawie miedziane kwiaty, których połysk będzie pomarańczowy. Im więcej słońca, tym bardziej będzie przebarwiała się na żółto. Pięciornik pomarańczowy cieszy się dużym powodzeniem, ponieważ pozwala na zrobienie wspaniałej, mieszanej rabaty lub szpaleru.

Pięciornik krzewiasty i pięciornik krwisty – wymagania glebowe

Pięciorniki są niezbyt wymagającymi krzewami. Zarówno pięciornik krwisty, jak i krzewiasty mają bardzo podobne upodobania. Przede wszystkim lubią słońce, ale dobrze znoszą także półcień. Niektóre odmiany, zwłaszcza krzewiasty pięciornik pomarańczowy potrzebują nieco zacienienia w ciągu dnia, ale generalnie rośliny te powinny rosnąć na jasnych, słonecznych stanowiskach.

Podłoże dla pięciornika

Pięciornik jest odporny na susze, ale najlepiej rośnie i najdłużej kwitnie na nieco wilgotnym podłożu. Właśnie takie będzie najlepsze dla tej wyjątkowej rośliny. Nie lubi jednak zastoisk wodnych, więc nie powinien być podlewany zbyt obficie, a podłoże powinno być dobrze przepuszczalne. Najważniejsze jednak, to zapewnienie mu odpowiedniego pH, najlepiej w przedziale 4,5 do 6,5. Warto wiedzieć, że roślina nie będzie się rozwijała w glebach o dużym udziale wapnia.

Nawożenie pięciornika

Pięciornik nie jest zbyt kapryśny, nie musi mieć dużej dawki składników odżywczych w podłożu. To sprawia, że nie trzeba także specjalnie go nawozić. Właściwie tylko raz w roku, na początku okresu wegetacyjnego wystarczy zastosować wieloskładnikowy nawóz do roślin kwitnących. Standardowy, uniwersalny preparat wystarczy, jeśli jednak nie masz pewności, czy podłoże w twoim ogrodzie jest dostatecznie kwaśne, można zastosować taki przeznaczony do roślin kwasolubnych, jednak w mniejszej dawce.

Pięciornik w uprawie: cięcie i rozmnażanie

Pięciorniki nie potrzebują jakiejś szczególnej pielęgnacji w ogrodzie, jednak w ich przypadku bardzo ważnym zabiegiem, którego zdecydowanie nie można pominąć jest cięcie. Cięcie przeprowadza się zarówno interwencyjnie, jak i formująco. Dzięki temu roślina nie zdrewnieje za szybko, a cięcie pobudza ją do coraz intensywniejszego kwitnienia. W początkowych latach pięciorniki rosną nawet 30 cm na sezon, więc cięcie przeprowadza się także po to, by nieco skrócić pędy.

Pięciornik - cięcie

Pierwsze cięcie wykonuje się natychmiast po posadzeniu, należy wtedy usunąć wszystkie słabe, uszkodzone lub zeschnięte pędy. Później należy przeprowadzać zabieg każdej jesieni, regularnie co roku. Najważniejsze jest ucięcie końcówek wszystkich pędów, głównie tych, na których znajdują się jeszcze zaschnięte kwiaty. Dzięki temu utrzymany zostanie zwarty pokrój rośliny, a pędy zostaną pobudzone do zwiększenia kwitnienia. W czasie jesiennego cięcia warto także znacznie skrócić starsze pędy. Najlepiej będzie zmniejszyć ich długość o 1/3, maksymalnie ½. Dzięki temu rośliny będą się lepiej krzewić.

Pięciornik - rozmnażanie

Rozmnażanie pięciorników najczęściej przeprowadza się za pomocą sadzonek. Kłącze pięciornika czasami także można znaleźć w sklepach ogrodniczych, ale najczęściej roślina uprawiana jest z sadzonek. Można zrobić je samodzielnie, we własnym ogrodzie. Wystarczy pobrać zdrewniały pęd, wystarczy taki długości 7-10 cm. Umieszczenie jej w wodzie i wsadzenie do ziemi z dodatkiem kremazytu powinno wystarczyć. Pięciornik rozmnaża się bardzo łatwo, już po kilku tygodniach roślina ukorzenia się, kilka następnych zajmuje zanim wytworzy pierwsze pędy. Do posadzenia jej w ogrodzie minie najprawdopodobniej kilka miesięcy, ale to naprawdę bardzo szybki sposób rozmnażania rośliny.

Dzikie gatunki pięciornika

Pięciornik to nie tylko gatunki, które są znane z ogrodów. Istnieje bardzo wiele gatunków, które w formie dzikiej porastają łąki i różnego rodzaju inne siedliska. Uważa się, że kłącze pięciornika ma działanie lecznicze, jednak także jego liście są wykorzystywane w taki sposób.

Pięciornik gęsi i kurze ziele

Najbardziej rozpowszechniony jest pięciornik gęsi, do którego jest bardzo podobny pięciornik srebrny. W przeciwieństwie do tego pierwszego, pięciornik srebrny nie ma żadnych właściwości leczniczych, jest jedynie mało znanym chwastem, porastającym łąki. Pięciornik srebrny jest traktowany jako roślina wskazująca, czy w podłożu znajduje się wapń, ponieważ nie znosi tego pierwiastka. Pięciornik gęsi wykazuje właściwości lecznicze (podobnie jak kurze ziele). Stosuje się go m.in. do płukania jamy ustnej przy stanach zapalnych w postaci naparu.

Na uwagę zasługuje także pięciornik kurze ziele, roślina o wybitnych właściwościach leczniczych. Kłącze pięciornika kurze ziele często jest stosowane do tworzenia past do zębów, ma, podobnie jak pięciornik gęsi, właściwości ściągające i pokonuje różnego rodzaju zapalenia. Kurze ziele stosuje się także na zatrucia. Podobnie jest w przypadku pięciornika gęsięgo.

Jak wyglądają dzikie odmiany pięciornika?

Zarówno pięciornik kurze ziele, pięciornik srebrny, jak i pięciornik gęsi mają bardzo podobny pokrój. To byliny o drobnych, wcinanych liściach i maleńkich, żółtych pięciopłatkowych kwiatach. Jest to kwiat rozłogowy, rozmnażający się z kłączy i szybko rozprzestrzeniający się za pomocą rozłóg. Najlepszym przykładem jest kolejny gatunek – pięciornik rozłogowy, który w krótkim czasie może zająć naprawdę dość dużą przestrzeń. Na tle tych gatunków bardzo wyróżnia się pięciornik biały, jedyny gatunek o białych kwiatach.

Pięciornik biały to dzika bylina, która rośnie w Polsce tylko gdzieniegdzie. Od jakiegoś czasu pojawia się także w ogrodach, jednak nie jest uprawiana na większą skalę. Jest bardzo atrakcyjna, w przeciwieństwie do swoich dzikich kuzynów, jak pięciornik kurze ziele czy pięciornik rozłogowy, pięciornik biały jest bardziej delikatny. Rośnie w zacienionych, ale nie ciemnych lasach, gdzie wytwarza duże, interesujące liście, ponad którymi pojawia się niezbyt duży, delikatny, biały kwiat. Pięciornik biały nie jest rozłogowy, tworzy bardzo niską krzewinkę, w ogrodach może być wykorzystywany jako roślina okrywowa, ponieważ nie przekracza 25 cm, rzadko zresztą dorasta do takiej wysokości. Świetnie sprawdzi się w ogrodach w stylu rustykalnym.