Próchnica gleby krok po kroku – rola próchnicy, powstawanie, ciekawostki

Jak powstaje próchnica gleby i jaki jest jej skład?

Próchnica glebowa to bogata w różne związki organiczne substancja naturalna, która powstaje w wyniku biologicznego rozkładu resztek roślinnych i zwierzęcych. W czasie trwania tego procesu w podłożu rozwijają się grzyby, bakterie oraz bezkręgowce. Wzbogacają one próchnicę glebową w różne związki pochodzące z przetworzenia materii organicznej. To jak powstaje próchnica gleby, zależy również od rzeźby terenu, klimatu, czasu i działalności człowieka. Poziom zawartości próchnicy w glebie i innych składników pokarmowych jest bardzo istotny.

Próchnica glebowa jest określana nazwą humus, która pochodzi od procesu rozkładu materii organicznej zwaną humifikacją. Próchnica glebowa jest naturalnym nawozem, bogatym w składniki odżywcze oraz kwasy humusowe.

Próchnica gleby ma zasadniczy wpływ na żyzność i urodzajność gleb. Wywiera korzystny wpływ na prawidłowy wzrost, rozwój i plony roślin.

Skład próchnicy zależy od substancji organicznych wprowadzonych do gleby. Mogą to być nawozy naturalne (obornik), resztki pożniwne (słoma) lub komposty. Dzięki temu próchnica gleby jest źródłem azotu, fosforu, a także posiada bogatą zawartość substancji wzrostowych jak witaminy i kwasy organiczne. Jeśli interesuje cię uprawa moreli, której wymagania glebowe nie są wygórowane, przeczytaj ten artykuł.

Typy próchnicy – lądowa i wodna

Humus lądowy

W glebie humus występuje w postaci naturalnych nagromadzeń substancji próchnicznych zarówno w profilu glebowym lub na powierzchni.

W próchnicy lądowej wyróżnia się trzy podstawowe typy próchnicy, które są charakterystyczne dla gleb leśnych.

• Mor jest formą próchnicy występującą przeważnie w glebach lasów iglastych. To próchnica kwaśna o jasnym kolorze. Posiada słabe właściwości sorpcyjne, a mineralizacja substancji organicznych przebiega powoli.
• Moder jest przejściową formą próchnicy, charakterystyczną dla gleb darniowo-bielicowych, lasów mieszanych i górskich gleb. Składa się z małej miąższości poziomu ściółki i jest to typ średnio zhumifikowany.
• Mull to forma próchnicy powstająca w czarnoziemach, glebach brunatnych i madach. Gleby z jej zawartością wykazują wysoką aktywność biologiczną. Wytwarzana jest przy udziale roślinności trawiastej, bezkręgowców i bakterii przerabiających resztki roślinne. Te typy próchnicy charakteryzują się odczynem obojętnym i występują w glebach uprawnych.

Ze względu na zawartość materii organicznych i stopnia humifikacji wyróżnia się trzy podstawowe typy próchnicy:

• Pierwszy typ jest charakterystyczny dla gleb bielicowych i płowych na stanowiskach leśnych.
• Drugi typ dotyczy czarnoziemów lub gleb brunatnych. Kwasy próchnicowe są powiązane silnie z mineralną częścią gleby.
• Trzeci typ obejmuje gleby półpustynne, które mają ograniczone kwasy próchnicowe.

Humus wodny

Humusy wodne tworzą się w warunkach silnego uwilgotnienia, co przekłada się na beztlenowy rozkład materiału organicznego. Wyróżniamy trzy główne rodzaje próchnicy wodnej:

• murszowa
• torfowa
• gytiowa

Próchnica murszowa powstaje na skutek decesyjnego procesu murszotwórczego z torfu podczas zmniejszenia jego uwodnienia. Może ono odbyć się przez naturalne lub sztuczne odwodnienie i napowietrzenie. Jeśli interesuje cię także uprawa malin w ogrodzie, porady znajdziesz w tym artykule.

Próchnica torfowa powstaje w torfotwórczym procesie z częściowo rozłożonej materii roślinnej. Najczęściej w warunkach bardzo silnego stałego uwilgotnienia i trwałej anaerobiozy.

Próchnica gytiowa wytworzona jest z osadów organicznych i organiczno-mineralnych zalegających na osadach dennych.

Znaczenie próchnicy i rola jaką pełni w glebie

Znaczenie próchnicy

Obecność próchnicy w glebie ma duże znaczenie w każdym podłożu. Pozwala ograniczyć straty w związkach mineralnych, co zdecydowanie przekłada się na wzrost roślin. Bogaty skład gleby w próchnicę posiada łatwo przyswajalne składniki odżywcze i pomaga w rozwoju roślin.

Próchnica glebowa jest substancją całkowicie naturalną i nie niesie za sobą zagrożeń, które mogą być związane np. z zasoleniem podłoża.

Skład gleby ma znaczenie nie tylko dla rozwoju roślin, ale także wpływa na samą glebę – jej właściwości i jakość. Skład próchnicy i jej obecność sprzyja tworzeniu się odpowiedniej struktury podłoża i poprawia jej napowietrzenie. Próchnica ziemi może zatrzymać kilkakrotnie więcej wody, co ma znaczenie np. dla gleb piaszczystych. Ciekawą propozycją do ogrodu jest także uprawa porzeczki, a krzew ten nie ma wygórowanych wymagań.

Wszechstronna rola próchnicy

Zawartość próchnicy w glebie odgrywa dużą rolę dla jej żyzności. Trzeba dążyć do utrzymania jej zawartości na odpowiednim poziomie, poprzez stosowanie nawozów organicznych, nawożenie mineralne, a także odpowiedni system znamionowania.

Próchnica ziemi zmniejsza w glebach przemieszczanie się cząstek drobnych do dolnych części glebowych. Przeciwdziała również występowaniu chorób niektórych roślin.