Prymulki wieloletnie – przegląd najciekawszych gatunków

Wiosenna prymula – gatunki polskiej flory

Pierwiosnek bezłodygowy (Primula vulgaris) – jest uważany za gatunek wymarły. Występuje w zachodniej i w Południowej Europie. Dawniej spotykany był w Polsce - w zaroślach i w lasach, u podnóża Karpat. Na pojedynczej długiej szypułce prymuli osadzony jest jasnożółty kwiat, o sercowatych płatkach, osiągający do 4 cm średnicy. Ząbkowane żółtozielone i pomarszczone liście na spodniej stronie są omszone. Roślina dorasta do około 10 cm wysokości. Kwitnie od marca do maja. W ogrodzie uprawiane są formy różnobarwne, o kwiatach pojedynczych lub pełnych. Na szypułce odmian uprawnych tworzy się po kilka kwiatów.

Pierwiosnek wyniosły (Primula elatior) – spotykany bywa na słonecznych łąkach, w zaroślach i w liściastych lasach, w Karpatach oraz w Sudetach. Wieloletnia bylina dorasta do około 30 cm wysokości. Bladożółte kwiaty, z pomarańczowym pierścieniem w gardzieli, ujęte są w baldachy. Wydzielają przyjemny subtelny zapach. Podłużne jajowate liście, krótko omszone, tworzą rozetkę. Roślina kwitnie od marca do maja.

Pierwiosnek lekarski (Primula officinalis) – spotykany jest na obszarze całego kraju, poza terenami górskimi. Preferuje naświetlone łąki, śródleśne polany, występuje w parkach. Prymulki wieloletnie tworzą krótkie kłącza. Każdego roku rozwijają rozetkę wydłużonych karbowanych liści oraz 2 – 3 łodyżki, zakończone niewielkimi kwiatami, ujętymi w zwisające baldachy. Złocisty kwiatek, z pomarańczową plamką u nasady, przyjemnie pachnie mlekiem. Kwiaty i łodyżki są pokryte kutnerem. Roślina ma duże właściwości lecznicze. Kwitnie od marca do kwietnia.

Prymula ogrodowa i doniczkowa – najciekawsze gatunki uprawne

Pierwiosnek ząbkowany (Prymula denticulata) – dekoracyjna wiosenna bylina tworzy liliowe i purpurowe kwiaty, ujęte w kuliste główki. Barwne kwiatostany osadzone są na sztywnym pędzie, osiągającym do 30 cm wysokości. Odziomkowe liście osiągają długość 20 cm. Kwitnienie rośliny ma miejsce w marcu i w kwietniu.

Pierwiosnek gruziński (Prymula juliae) – jajowate liście, o świeżym zielonym wybarwieniu, tworzą 5-cm zwartą darń. W kwietniu pojawiają się różowoliliowe i fioletowe kwiaty, z żółtym środkiem, które całkowicie zakrywają liście. Na szypułce kwiatowej tworzony jest pojedynczy kwiatek, o średnicy do 20 mm. Popularna odmiana ogrodowa – pierwiosnek pruhonicki ‘Wanda’ – jest formą mieszańcową Primula vulgaris z Prymula juliae. Dekoracyjna prymula ogrodowa chętnie uprawiana jest z wiosennymi kolorowymi bylinami, w ogrodzie skalnym lub w wilgotnych i zacienionych zakątkach, gdzie tworzy wspaniałe barwne kobierce.

Pierwiosnek kubkowaty, prymula pokojowa, (Primula obconica) – to efektowna roślina doniczkowa, nadająca się do uprawy w mieszkaniu. Kwiat pokojowej prymulki dorasta do 40 cm wysokości. Prymula tworzy jasnozielone ząbkowane, lekko owłosione liście. Kwitnące pierwiosnki dostępne są w kolorach białym, niebieskim, liliowym oraz purpurowym. Zdobią wnętrza od listopada do stycznia. Wysiew nasion w lutym – do czerwca, przy odpowiednim postępowaniu, umożliwi roślinie kwitnienie na wiosnę następnego roku.

Uwaga: W wydzielinie włosków gruczołowych prymuli kubkowatej znajduje się primina, substancja działająca na naczynia. Zetknięcie się listków rośliny ze skórą, wywołuje odpierwiosnkowe zapalenie skóry. Swędzącą czerwoną skórę, czasem pokrytą pęcherzami, należy przemyć ciepłą wodą i zasięgnąć porady lekarza. Sprawdź także ten artykuł na temat odmian i uprawy prymulki ogrodowej.

Uprawa i pielęgnacja wiosennych kwiatów – w ogrodzie, na balkonie i w mieszkaniu

Wszystkie gatunki prymuli dobrze rosną na podłożach gliniasto-próchnicznych, na stanowiskach ocienionych i wilgotnych. Są cennymi roślinami, chętnie uprawianymi na rabatkach bylinowych i na skalniakach. Sadzonki prymulek sadzimy na rabatkach, w rozstawie około 30 cm. Ściółkowanie wokół młodych roślin ograniczy rozwój chwastów. Pielęgnacja kwiatów to dostateczne ich podlewanie, szczególnie obfite w czasie upalnego lata. Zaprzestajemy nawadniania roślin jesienią. Wczesną jesienią pozyskujemy nasiona. Ogrodowa bylina na zimę wymaga lekkiego okrycia. Najszybciej i najłatwiej rozmnożymy wiosenne pierwiosnki przez podział rozrośniętych kęp – w maju i w czerwcu.

Żółta prymula w ogrodzie
Prymula to ciekawy kwiat o wielu barwach, którego uprawa i pielęgnacja wiosną jest bardzo prosta

Prymula doniczkowa najlepiej czuje się w pomieszczeniu, o temperaturze otoczenia około 18 – 20 stopni Celsjusza. We wnętrzach o wyższych temperaturach roślina może więdnąć. Doniczki z prymulami ustawiamy w jasnym miejscu, ale nie narażamy rośli na bezpośrednie nasłonecznienie, co może uszkodzić liście i kwiaty. Podlewanie kwiatów polega na zapewnieniu im stale wilgotnego podłoża. Wodę lejemy jedynie do podstawki – zwilżanie liści jest częstą przyczyną chorób grzybowych. W marcu, przy sprzyjającej pogodzie, możemy umieścić doniczki z prymulami na balkonie lub na zewnętrznym parapecie.

Dolegliwości prymul:

  • do najczęstszych dolegliwości prymulek należy szara pleśń – choroba grzybowa, objawiająca się szarym nalotem na liściach. Choroba rozwija się bardzo szybko, zwłaszcza w czasie wilgotnej i ciepłej aury. Często powoduje obumieranie rośliny,
  • pierwiosnki atakowane są przez mszyce, przędziorki oraz ślimaki. Walkę ze szkodnikami warto podjąć, stosując metody ekologiczne – opryskiwanie roślin, np. wodą z mydłem, dla skutecznego odstraszenia mszyc i ślimaków lub zwiększenie wilgotności podłoża, co pozwoli pozbyć się przędziorków.

Pierwiosnek – zastosowanie byliny

Prymula doniczkowa wprowadza do zimowego pomieszczenia prawdziwie wiosenny nastrój. W doniczkach możemy uprawiać prawie wszystkie gatunki Primula. Do uprawy w pomieszczeniach nie nadaje się pierwiosnek bezłodygowy. Kolorowe rośliny, umieszczone w wiklinowych koszach, tworzą niecodzienne kompozycje. Wczesną wiosną, w czasie odpowiadającej kwiatom aury, możemy udekorować wiosennymi kwiatami balkon. Delikatne prymule ładnie komponują się, np. z narcyzami i bratkami. Pamiętajmy, że niskie prymule nie będą korzystnie wyglądać w dużych pojemnikach. Na balkonach sprawdzi się Calibrachoa Million Bells, roślina o przewieszających się pędach. Calibrachoa Million Bells tworzy dzwonkowate barwne kwiaty, obficie kwitnące do pierwszych przymrozków.

Mix barwnych pierwiosnków tworzy w wiosennym ogrodzie spektakularny widok. W ogrodach naturalistycznych uwagę zwracają pachnące kolorowe kobierce, rozpościerające się na większych przestrzeniach oraz pod drzewami i krzewami. Prymule są efektowną ozdobą skalniaków i ogrodowych rabat. Ładnie komponują się z innymi wiosennymi kwiatami, tworzą ciekawe obwódki wokół rabatek, pięknie prezentują się w pobliżu wodnych oczek, na tle roślin wodnych, takich jak, np. oczeret jeziorny.

Zastosowanie prymuli w medycynie i w kuchni:

  • Pierwiosnek lekarski i pierwiosnek wyniosły cenione są za właściwości lecznicze. Surowcem jest korzeń pierwiosnka, zawierający saponiny. Rośliny pozyskiwane są do produkcji naparów, nalewek, wyciągów oraz do wytwarzania wykrztuśnych syropów.
  • Pierwiosnek lekarski ma jadalne kwiaty i liście. Kwiaty można dodawać do dżemów, do wina oraz wzbogacać ich smakiem marynaty. Surowe liście są smacznym dodatkiem do sałatek. Można je również obgotować i serwować w postaci jarzynki.
ikona podziel się Przekaż dalej