Przegorzan kulisty

Przegorzan kulisty - wysiew, uprawa, pielęgnacja, porady ogrodnicze

Okazała bylina z rodziny astrowatych, jaką jest przegorzan Echinops, wywodzi się z azjatyckich stepów. Łacińska nazwa rośliny oznacza jeża (echinops = jeż), bowiem nierozwinięte kwiatostany i owocostany przypominają właśnie kolce jeża. Znanych jest 70 gatunków dekoracyjnych bylin. W ogrodach chętnie uprawiane są przegorzan pospolity, przegorzan ciemnoniebieski Echinops ritro oraz przegorzan niski Echinops humilis. Cennym miododajnym gatunkiem jest przegorzan kulisty, znany jako przegorzan lepki i przegorzan wielkokwiatowy Echinops sphaerocephalus. Efektowna roślina zdobi ogrody, jest również źródłem nektaru dla pszczół. Przeczytaj, jak wygląda uprawa przegorzanu kulistego.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o bylinach.

Przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus) – uprawa przegorzanu kulistego

W lipcu i w sierpniu kwitnie krzaczasty przegorzan kulisty, bylina należąca do rodziny astrowatych, osiągająca do 2 m wysokości. Ozdobą rośliny są białe 6-cm kuliste kwiatostany, z pręcikami o niebieskich pylnikach, dzięki czemu powstaje niebieskawa poświata wokół kwiatów. Ciemnozielone kolczaste liście, od spodu omszone, występują na białawych łodygach, pokrytych kutnerem. Owocami przegorzanu są 12-mm niełupki, otaczające pojedyncze nasiona. Cała roślina przypomina popularne osty. Latem krążą nad nią pszczoły, motyle i inne owady, pozyskujące nektar, obficie wydzielający się w temperaturze 25-30 stopni Celsjusza.

Przegorzan kulisty jest rośliną dwuletnią i całkowicie mrozoodporną. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym, w umiarkowanie wilgotnym oraz suchym przepuszczalnym podłożu. Bylina jest tolerancyjna pod względem odczynu pH. Znajduje zastosowanie w przydomowych ogrodach, pięknie prezentuje się w ogrodach naturalistycznych oraz w bukietach – żywych i suchych. Może stanowić oryginalny jednoroczny żywopłot. W Polsce przegorzan kulisty zaliczany jest do kenofitów – obcych roślin, które doskonale zadomowiły się w nowym środowisku. Byliny można spotkać na terenie całego kraju. Rozsiewają się samoistnie, więc decydując się na ich uprawę na rabatach, należy usuwać owocostany, zanim nastąpi wysiew nasion.

Przegorzany rozmnażamy na wiosnę lub jesienią, poprzez wysiew nasion oraz przez podział kęp. Miejsce cięcia zasypujemy węglem drzewnym, zabezpieczając je przed infekcjami. Sadzonki na miejsce stałe sadzimy w rozstawie 50-60 cm, w grupach po 3-10 roślin. W pierwszym roku uprawy roślina tworzy rozetę liści, natomiast kwiaty pojawiają się w drugim roku życia. Pielęgnacja przegorzanów polega na ich palikowaniu, w celu zabezpieczenia wysokich roślin przed złamaniem, pod wpływem silnych podmuchów wiatru. Jesienią przycinamy byliny, a zimą najlepiej okryjmy je świerkowymi gałązkami. Podobnie jak astry, rośliny wrażliwe są na chorobę grzybową - mączniaka prawdziwego roślin astrowatych – atakującą przegorzany, rosnące w nieodpowiedniej, mokrej ziemi. Jeśli szukasz więcej inspiracji na ciekawe byliny, sprawdź także ten artykuł z przeglądem bylin kwitnących latem.

Odmiany przegorzanu kulistego

Do najciekawszych odmian zalicza się:

Przegorzan kulisty Echinops sphaerocephalus ‘Artic Glow’ – przegorzan o szarozielonych liściach i dużych białych kwiatach, pojawiających się na czerwono wybarwionych łodygach. Roślina kwitnie do początku września. Na zimę można ją przyciąć lub pozostawić na rabatkach. Nazywana bywa białym ostem. Dorasta do 80-100 cm wysokości.

Przegorzan kulisty Echinops sphaerocephalus ‘Niveus’ – wyróżnia się ciemnozielonymi liśćmi i białymi dużymi kwiatami. Odmiana dorasta do 200 cm wysokości.

Na rynku dostępne są sadzonki i nasiona przegorzanu kulistego. Cena sadzonki wynosi około 8 zł/sztukę, natomiast cena nasion, to około 10 zł za 500 nasion.

Właściwości zdrowotne przegorzanu kulistego – miód z przegorzanu

Miód z przegorzanu kulistego ceniony jest za swoje właściwości smakowe i zdrowotne. Pszczelarze celowo wysiewają nasiona różnych roślin miododajnych, otrzymując tzw. pożytek dla pszczół. Uprawa przegorzanu kulistego w niedalekiej odległości od pasieki, dostarczy pszczołom dużej ilości pokarmu, umożliwi im szybki powrót do ula i przetworzenie dużej ilości nektaru na miód z przegorzanu. Miododajna bylina dostarcza od 400-800 kg miodu, z hektara.

Pozyskiwane z nasion alkaloidy - tzw. echinopsyny, pomagają na bóle mięśni, wpływają na zwiększenie przewodnictwa mięśniowego, co pozwala pozbyć się niedowładu mięśni oraz korzystnie działa w przypadku zaniku mięśni. Zioła wykorzystywane są także w zaniku nerwu wzrokowego. Stosowanie wywaru z przegorzanu opóźnia rozwój stwardnienia rozsianego. Ponadto użytkownicy ziół przegorzanu uważają, że bylina korzystnie wpływa na poprawę nastroju i wzmacnia potencję, niczym niektóre używki i narkotyki. Nie wolno stosować ziół na własną rękę. Roślina należy do trujących i nieumiejętne zastosowanie lub przedawkowanie ziół może wywołać drgawki.

Echinops sphaerocephalus może być stosowany w postaci wywaru oraz nalewki:

• wywar z przegorzanu kulistego otrzymuje się poprzez zalanie 1 szklanki wody produktu - 1 łyżka zmiażdżonych nasion. Gotujemy je na wolnym ogniu, przez kwadrans, pod przykryciem. Po wystudzeniu i przecedzeniu, dawkujemy zioła 4 razy dziennie, po 2 łyżki stołowe.
• nalewka powstaje z nasion, zalanych alkoholem. Łyżkę zmielonych nasion przegorzanu zalewamy 1 szklanką alkoholu i odstawiamy w chłodne miejsce, na dwa tygodnie. Co jakiś czas zawartość należy zamieszać. Po upływie zalecanego czasu, nalewkę odcedzamy i zażywamy przed posiłkami, dawkując po 20 kropli. Zioła przegorzanu kulistego mają działanie przeciwzapalne - pomagają w leczeniu chorób skórnych. Skóra, przemywana nalewką, szybciej wraca do zdrowia.