Burak liściowy

Przegorzan pospolity - wysiew, uprawa, pielęgnacja, porady praktyczne

Przegorzany Echinops są oryginalnymi kolczastymi bylinami, o srebrzystoniebieskiej opalizującej barwie kwiatów. Ojczyzną roślin są stepy Azji. W naszym kraju oryginalne ksenofity szybko zadomowiły się i możemy spotkać je zarówno na siedliskach naturalnych, jak i w różnych typach ogrodów. Popularne w Polsce gatunki to przegorzan pospolity Echinops ritro, znany również jako przegorzan ciemnoniebieski, oraz miododajne gatunki – przegorzan kulisty Echinops sphaerocephalus i przegorzan węgierski Echinops exaltatus. Przeczytaj, jak wygląda uprawa i pielęgnacja dekoracyjnego przegorzanu pospolitego.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o bylinach.

Przegorzan pospolity (Echinops ritro) – uprawa i pielęgnacja byliny w naszym ogrodzie

Przegorzan pospolity to bylina z rodziny astrowatych Asteraceae. Jest rośliną mrozoodporną, a jej ciemnoniebieskie główkowate kwiatostany osiągają do 4 cm średnicy. Pierzastodzielne zielone kolczaste liście na spodzie blaszki liściowej są pokryte białym kutnerem. Nierozwinięte kwiatostany i owocostany przypominają jeża - to podobieństwo podkreśla łacińskie nazewnictwo: echinops = jeż. Bylina dorasta do 100 cm wysokości. Jest rośliną wysoce miododajną, kwitnącą od lipca do końca sierpnia.

Uprawa byliny udaje się najlepiej na suchych i słonecznych wapiennych stanowiskach, w piaszczystym, a nawet żwirowym podłożu, dzięki mocnym i długim korzeniom. Przegorzany pięknie harmonizują z roślinami, kwitnącymi późnym latem, takimi jak nawłocie i słoneczniki. Pielęgnacja przegorzanu polega na podlewaniu rośliny w czasie letnich upałów, w czasie których może dochodzić do zasychania dolnych liści. Regularnie usuwamy przekwitłe kwiatostany, a jesienią przycinamy roślinę tuż nad ziemią. Kwiatostany ścięte na początku kwitnienia nadają się na suche bukiety.

Przegorzan pospolity rozmnażamy poprzez nasiona lub podział rozrośniętej kępy – wiosną lub jesienią. Wysiew nasion przeprowadzamy wiosną, od marca do końca kwietnia. Na rynku dostępne są gotowe ukorzenione sadzonki. Na miejsce stałe sadzimy przegorzany w rzędzie, po 3-4 sadzonki na 1 m kw., w rozstawie co 50-60 cm. Bylina znajduje zastosowanie w ogrodach naturalistycznych, a także tworzy efektowne kompozycje z innymi bylinami i roślinami, o podobnych wymaganiach uprawowych. Jeśli planujesz obsadzenie swojego ogrodu ciekawymi roślinami, sprawdź także ten artykuł o 10 najpopularniejszych bylinach ogrodowych.

Przegorzan kulisty i przegorzan węgierski - miododajne byliny

Przegorzan kulisty, przegorzan lepki Echinops sphaerocephalus - osiąga nawet 2 m wysokości. Uwagę zwracają duże białe kwiaty, z pręcikami o niebieskich pylnikach. Liście, przypominające ulistnienie ostów, są kolczaste i pokryte białym kutnerem. Przegorzan tego gatunku latem wytwarza duże ilości nektaru, co wabi pszczoły, motyle i wiele innych owadów. Właśnie dlatego pszczelarze zalecają wysiew nasion przegorzanu kulistego w pobliżu uli. Najwięcej nektaru wydziela się w temperaturze około 25 – 30 stopni Celsjusza. Jeśli zdecydujemy się na uprawę byliny w przydomowym ogrodzie, miejmy świadomość, że przegorzan kulisty jest rośliną ekspansywną, która samoistnie się wysiewa, zagłuszając inne nasadzenia, również chwasty. Zanim nastąpi wysypywanie się nasion, należy usunąć kwiatostany, aby ograniczyć niekontrolowany rozwój byliny.

Przegorzan węgierski, przegorzan trwały Echinops exaltatus – bylina przypomina z wyglądu przegorzan kulisty. Jest tolerancyjna względem gleby. Dobrze rośnie na stanowiskach o glebach suchych i ubogich w składniki odżywcze, jak i w podłożu żyznym. Wieloletnie rośliny dorastają do 130 cm – 160 cm wysokości. Przegorzan węgierski wyróżnia się efektownymi białymi kwiatami, z fioletowym odcieniem oraz kolczastymi liśćmi, omszonymi po obu stronach blaszki liściowej. Mocna łodyga umożliwia utrzymanie się roślinie nawet w czasie porywistych wiatrów i ulewnych deszczy. Gatunek należy do wysoko miododajnych. Kwitnie od lipca do sierpnia, wabiąc pszczoły i motyle, pozyskujące nektar i pyłek.

Przegorzan kulisty i inne przegorzany - zastosowanie

Pszczelarze sieją przegorzany, zapewniając pszczołom nieprzerwane korzystanie z pożytków. Kwitnienie bylin zazębia się – przegorzany dostarczają obfitości nektaru od początków lipca do września (przegorzan niski Echinops humilis ). Miód z przegorzanów ma właściwości lecznicze. Cenny jest zwłaszcza miód oraz wyciągi z przegorzanu kulistego, wspierające leczenie, między innymi, dolegliwości mięśniowych, stanów zapalnych, zmian skórnych oraz stwardnienia rozsianego.

Nasiona Echinops sphaerocephalus wykorzystywane są do sporządzenia terapeutycznych specyfików – wywaru i nalewki. Nasiona musimy odpowiednio przygotować – wysuszone zemleć lub zmiażdżyć, uwalniając ich leczniczą moc. Wykorzystujemy nasiona w pełni dojrzałej byliny. Przegorzan jest trujący, więc nie wolno zażywać ziół bez konsultacji z lekarzem. Nie powinny sięgać po lekarstwo kobiety spodziewające się dziecka oraz karmiące matki.

• Do sporządzenia nalewki wystarczy wykorzystać jedną łyżkę nasion, które zalewamy jedną szklanką alkoholu. Po dwóch tygodniach lekarstwo jest gotowe. Popijamy je przed posiłkami, stosując po 20 kropli.
• Wywar z przegorzanu powstanie po zalaniu wodą zmiażdżonych nasion, w ilości około 1 łyżeczki nasion, na 1 szklankę wody. Całość gotujemy na wolnym ogniu przez 15 minut, po czym odstawiamy do ostudzenia. Przecedzony lek popijamy 3-4 razy dziennie, po 2 łyżki stołowe.