Rekultywacja gleby krok po kroku - co to jest i jakie są najlepsze metody

Rekultywacja gleby – definicja i możliwości

Rekultywacja gleb – definicja

W myśl ustawie z 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych rekultywacja gleb to „nadanie lub przywrócenie gruntom zdegenerowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg”.

Można uznać, że rekultywacja gleby to sposób na zagospodarowanie jej w taki sposób, by mogła służyć człowiekowi. Termin ten odnosi się wyłącznie do terenów, na których pojawiła się degradacja – nie tyle wyjałowienie, co raczej dewastacja i zmiana jej struktury i właściwości.

Jak rekultywacja ziemi może pomóc

Prawo w Polsce głosi, że obowiązek rekultywacji gleby spoczywa na jej użytkowniku, który zniszczył glebę, ale tylko jeśli używał jej do działań pozarolniczych. Czyli zwykłe wyjałowienie podłoża w trakcie użytkowania rolniczego, wypasania zwierząt czy uprawy roślin w myśl zasady nie oznacza dewastacji gleby i konieczności przeprowadzania rekultywacji.

Przeprowadzenie rekultywacji to działanie, które może być dość czasochłonne i pochłania mnóstwo pieniędzy. Jednak warto to zrobić przede wszystkim dla środowiska. Mamy środki i sposoby na to, by ziemia się nie wyjaławiała i by mogła ciągle służyć człowiekowi. Rekultywacja może zwiększyć wartość użytkową gleby, a przy okazji pomóc ochronić gatunki roślin i zwierząt typowych do tego terenu, przywrócić wcześniejsze ukształtowanie terenu i polepszyć jakość wód podziemnych. To działanie, które będzie miał pozytywny wpływ tak naprawdę na środowisko ogólnie.

Ochrona gleby przed degradacją

Rekultywacja gleby dotyczy głównie terenów zdewastowanych i zniszczonych przez przemysł czy na przykład pozyskiwane surowca (wycinanie lasów, kopalnie odkrywkowe). Jednak tak naprawdę zagrożenie zniszczenia podłoża jest także w rolnictwie a nawet w przydomowych ogródkach. Bardzo często użyźnienie gleby w przydomowym ogrodzie nazywane jest rekultywacją.

Aby nie musieć tego robić, bardzo istotna jest ochrona gleby wcześniej. Stosowanie płodozmianu i zrównoważone rolnictwo to podstawa. Istotne jest także regularne nawożenie i dobre przygotowanie gleby pod uprawę jesienią poprzez rozkładanie kompostu i obornika. Ziemia rolna czasami musi być potraktowana środkami ochrony roślin, ale nie można z nimi przesadzać – w przypadku gleb zasolonych z powodu przenawożenia czy oprysków rekultywacja jest bardzo trudna. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat zawartości próchnicy w glebie?

Metody rekultywacji

Techniczne sposoby rekultywacji

Sposoby rekultywacji można podzielić na dwa rodzaje. Techniczna rekultywacja to pierwszy z nich, polega głównie na ukształtowaniu glebotwórczego terenu. Rekultywacja techniczna obejmuje bardzo wiele działań, ale najważniejsze z nich to:

• kształtowanie rzeźby terenu,
• osuszanie terenów podmokłych i nawadnianie obszarów przesuszonych,
• pokrycie terenów skażonych warstwą świeżej gleby,
• umacnianie skarp.

Techniczna rekultywacja terenu często jest pierwszym krokiem do tego, by ziemia znów miała wartość użytkową dla człowieka. Najtrudniej jest ją przeprowadzić w pobliżu kopalń czy zakładów przemysłowych, gdzie zanieczyszczenia są naprawdę duże.

Biologiczna rekultywacja ziemi

Biologiczna rekultywacja terenu to nieco inne zadanie. Polega na takim kształtowaniu gleby poprzez racjonalne nawożenie i stosowanie środków zwiększających powstawanie próchnicy. Rekultywacja polega także na wybieraniu roślin, które nawiozą glebę i poprawią jej strukturę. Musi bazować na roślinach typowych dla tego terenu i miejsca (to na przykład wysiewanie grzybów na świeżo zalesionym, zniszczonym zrębie).

Rekultywacja biologiczna czasami nazywana jest chemiczną, ponieważ bazuje czasami na stosowaniu środków chemicznych – nawozów czy preparatów zmieniających poziom pH gleby. Jest to jednak jedyny sposób na rekultywację gleb zdewastowanych przez przemysł i stosowanie agresywnych środków ochrony roślin lub w przypadku gleb zasolonych.

Rekultywacja in-situ i ex-situ

Sposoby rekultywacji gleby można podzielić na dwa rodzaje: in-situ i ex-situ. Klasyfikacja dotyczy miejsca prowadzonych działań. Rekultywacja in-situ polega na wdrażaniu działań remediacyjnych i rekultywacyjnych gruntów bezpośrednio na miejscu zanieczyszczenia. Nie wymaga nawożenia nowej warstwy gleby.

Rekultywacja ex-situ to działania poza miejscem skażenia i degradacji. Może polegać na wydobyciu gruntu i jego oczyszczania w innych miejscach. Ten sposób dotyczy zwłaszcza ziem zdewastowanych czy nawet skażonych. Wywiezienie skażonego podłoża może także poprawić jakość wód gruntowych.