Różanecznik - sadzenie, pielęgnacja, uprawa i inne porady

Różanecznik i jego rodzaje: różaneczniki, azalie i azalie japońskie

Pochodzenie różaneczników

Różanecznik to krzew, czasami drzewo, pochodzące z rodziny wrzosowatych. Większość gatunków różaneczników rośnie w ciepłych, górzystych regionach Europy, Azji oraz Ameryki Północnej. Rododendron wzrasta się dość wolno i swój normalny wygląd osiąga po kilkunastu, a czasami nawet po kilkudziesięciu latach. Najlepiej udaje się w morskim klimacie, z równomiernie rozłożonymi opadami w ciągu roku. Krzew ten nie lubi zbyt wysokich lub zbyt niskich temperatur. Większość różaneczników to zimozielone rośliny ozdobne, bardzo dekoracyjne w trakcie kwitnienia, przypadającego na wiosnę i lato. Różanecznik kwitnie w różnych odcieniach barwy żółtej, pomarańczowej, różowej, czerwonej, fioletowej i brzoskwiniowej. Jego cena waha się w granicach od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.

Nazwa rododendron bywa używana zamiennie z określeniami różanecznik oraz azalia. W dawnej terminologii różaneczniki nazywano azaliami i termin ten miał swoje uzasadnienie w ogrodnictwie, jednakże systematyka botaniczna praktykę tę zarzuciła. Pod względem botanicznym różanecznik to łacińska nazwa rodzaju, obejmującego zarówno różaneczniki, jak i azalie. różanecznik dzieli się na trzy grupy: azalie, azalie japońskie i różaneczniki. O ile terminu różanecznik zwykło się używać w postaci synonimu słowa rododendron, azalia w praktyce ogrodniczej oznacza nieco inny krzew, również z rodzaju rododendron. Obie te rośliny dostępne są również w doniczkach (cena około 30 złotych), możemy je więc posadzić na balkonie. Jeśli szukasz więcej inspiracji na rośliny na balkon, kwiaty doniczkowe i inne rośliny doniczkowe, znajdziesz je w tym artykule.

Azalia a różanecznik

Azalia od różanecznika różni się kilkoma szczegółami. Azalia klasyczna ma liście sezonowe i gubi je na zimę. Jako pierwsza wprowadzona została do uprawy azalia gandawska, wyhodowana w roku 1815 z nasion rhododendron arboretum, zebranych w Neapolu. Azalia to nieduży krzew, liczący podobnie jak różanecznik, mnóstwo ciekawych odmian. Azalia japońska jest mniejsza i tylko częściowo zrzuca liście na zimę. W środowisku naturalnym azalia japońska rośnie w górach i na wyspach. Liście azalii przebarwiają się jesienią na żółto, pomarańczowo, czerwono i brązowo. Azalia i azalia japońska rozpoczyna kwitnienie około dwóch tygodni wcześniej niż różanecznik. Paleta barw kwiatów azalii jest szersza niż u różaneczników. Azalia wymaga też więcej światła niż różanecznik. Krzew ten można posadzić w doniczce na balkonie. Różanecznik zachowuje liście zimą. Więcej o azaliach w doniczne i jej odmianach znajdziesz w tym artykule.

Odmiany różanecznika

Krzew różanecznik i jego kolory

Najnowsze odmiany różanecznika, oprócz pięknych kwiatów, mają też atrakcyjnie wybarwione liście. Srebrzysto-szarym kutnerem wyróżnia się na przykład różanecznik odmiany golfer o jasnoróżowych kwiatach oraz odmiany silbervelours. Odmiany różanecznika queen bee i rusty dane mają liście kremowe lub beżowe. Odmiany o pomarańczowo-czerwonych liściach to wielkokwiatowe mieszańce. Jasnobrązowe liście mają różaneczniki best late o białych kwiatach. Fioletowy spód liści charakteryzuje odmiany burletta o czerwonych kwiatach. Liście w kolorze bordo mają różaneczniki williamsa.

Wyhodowano też mrozoodporne odmiany różanecznika, które znakomicie przystosowały się do chłodniejszego klimatu Europy. Odmiany april snow kwitną w naszych warunkach wyjątkowo wcześnie, bo już w kwietniu. Do odmian wcześnie kwitnących należy też różanecznik schlippenbacha o jasnoróżowych kwiatach i liściach wybarwiających się jesienią na kolor żółty aż do karminowo-czerwonego. Bardzo odporne na mróz są odmiany różanecznika jacksonii o delikatnych różowych kwiatach. W polskich warunkach sprawdzą się też mrozoodporne odmiany alfred, nowa zembia, calsap, erato, roseum elegans i purpureum grandiflorum. Dużą mrozoodpornością odznaczają się fińskie odmiany różanecznika helsinki university i haaga. Śnieżnobiałe pełne kwiaty utrzymują się na roślinie do lipca. Z kolei różowe odmiany weinlese powtarzają kwitnienie jesienią i kwitną nawet do pierwszych mrozów.

Odmiany różanecznika - japońskie, fantastica i drobnokwiatowe

W małym ogrodzie sprawdzą się odmiany japońskie, które nie są wysokie, a wraz z upływem lat rozrastają się wszerz. Podobnie różanecznik jakuszimański o zwartym i zaokrąglonym pokroju, odporny na niedostatek wody i nasłonecznienie. Odmiany jakuszimańskie zawiązują więcej kwiatów niż tradycyjne i są bardziej odporne na warunki atmosferyczne, a w szczególności na niskie temperatury, wiatry i nasłonecznienie. Mają one zwarty, kulisty pokrój i są niższe od klasycznych form. W ogrodach pojawiły się już mieszańce jakuszimańskie - białoróżowy koichiro wada, złocistożółty goldprinz i czerwono-różowy fantastica. Krzewy te można sadzić w pojemnikach na balkonie. Jeśli szukasz więcej inspiracji, przeczytaj także nasz artykuł: Najlepsze kwiaty ogrodowe dla ciebie. Co warto sadzić?

Odmiana fantastica została wyhodowana w Niemczech. Jest to półkolisty i silnie spłaszczony, dorastający po dziesięciu latach do jednego metra wysokości i osiągający około półtora metra szerokości okaz. Kwitnie on na różowo, z białymi przebarwieniami. Kwiaty w pąkach są prawie czerwone, a dopiero po rozwinięciu się intensywnie ciemnoróżowe. Zebrane są w zwarte kuliste kwiatostany. Liście odmiany fantastica są ciemnozielone, z wierzchu błyszczące, lekko podwinięte na brzegach. Sadzenie różanecznika fantastica może mieć miejsce nawet w małych ogrodach, utrzymanych na przykład w stylu japońskim. Ładnie komponuje się z nim karłowa azalia japońska o zawsze zielonych liściach. Ogród w tej stylistyce wymaga roślin stonowanych, ale ich uzupełnieniem, jako pojedyncze akcenty, powinny być kwiaty, w tym azalie japońskie.

Spośród różaneczników drobnokwiatowych na uwagę zasługują odmiany białe: april snow i dora amateis; różowe april rose, elie, staccato i p.j. mezitt; w kolorze lila azurika, blue tit i coralium; jasnofioletowe hachaqua, buchlovice, rampo, lauretta i blue dream oraz żółte princess anne. Wszystkie mają wiecznie zielone, zazwyczaj matowe liście. Rosną w postaci równych, bardzo gęstych kopuł i dorastają najwyżej do stu centymetrów wysokości.

Sadzenie różanecznika w ogrodzie lub na balkonie

Kiedy i jak sadzić krzew różanecznika?

Kiedy i jak sadzić wybrane z odmian różaneczników? Najlepszy okres na sadzenie rododendrona to wczesna wiosna. Możemy też sadzić te krzewy ozdobne pod koniec lata lub na początku jesieni. Ziemia do rododendronów powinna być dobrze przygotowana. Ponieważ system korzeniowy roślin z rodziny wrzosowatych jest płytki i złożony z licznych drobnych przyrostów, wymagają one odpowiednio szerokiego dołka. Dołki powinny mieć do pięćdziesięciu centymetrów głębokości i o dwadzieścia centymetrów więcej szerokości od bryły korzeniowej. Na ich dnie układamy drenaż z gruboziarnistego żwiru i wsypujemy mieszankę torfu zmieszanego z piaskiem oraz dobrym kompostem, na przykład liściastym. Sadzenie różanecznika może mieć miejsce także w gotowym podłożu, zakupionym w centrum ogrodniczym. Ziemia do rododendronów kosztuje kilkanaście złotych (cena za worek 50.litrowy). Ważne jest by ziemia do różanecznika miała kwaśny odczyn, ponieważ takiego właśnie środowiska potrzebują do rozwoju. Jeżeli ziemia do rododendronów ma nieodpowiedni odczyn, przed sadzeniem należy wymieszać ją z kwaśnym torfem z dodatkiem przekompostowanej kory sosnowej. Tego wymaga uprawa azalii, by móc zapewnić obfite kwitnienie.

Najczęściej w sprzedaży dostępny jest torf surowy albo substrat torfowy, czyli ziemia do różaneczników przeznaczona do bezpośredniego stosowania. Różnią się one między sobą zawartością składników oraz strukturą. Dla roślin kwasolubnych najodpowiedniejszy jest torf wysoki (cena około 20 złotych za worek 80-litrowy). Torf wysoki jest przeważnie włóknisty, złożony ze słabo rozłożonej materii organicznej. Stosując torf wysoki trzeba wzbogacić go składnikami mineralnymi, których ma bardzo mało. Torf wysoki można też mieszać z innymi komponentami, na przykład z korą sosnową, przekompostowanymi trocinami, perlitem itp.

Sadzenie różanecznika krok po kroku

Sadzenie różanecznika zaczynamy od dokładnego wymieszania podłoża, do którego wkładamy krzew i przysypujemy pozostałą ziemią. Ziemia do rododendronów powinna być lekka, przepuszczalna i dobrze zdrenowana. Przepuszczalność gleby możemy sprawdzić domowym sposobem. W podłożu, w którym zamierzamy posadzić roślinę wykopujemy dołek o głębokości czterdziestu pięciu centymetrów i napełniamy go wodą. Jeśli woda zniknie po upływie godziny, ziemia do rododendronów jest w pełni przepuszczalna. Podłoże zbyt piaszczyste wymaga zmieszania z wilgotnym torfem lub kompostem liściowym. Można zastosować liście dębowe lub bukowe. Zasypujemy dołek mieszanką ziemi piaskowej i substancji organicznej w stosunku 1:2 lub 1:3. Zaleca się nieugniatanie ziemi nogami, lecz przygniatanie jej rękoma. Ważne jest także przygotowanie korzenia tak, by się nie uszkodził. To ważne, jeśli chodzi o odpowiedź na pytanie, jak sadzić nie tylko rododendrony, ale ogólnie rośliny w doniczkach.

Gdy skończymy sadzenie rododendrona, obficie podlewamy roślinę i rozkładamy wokół ściółkę z torfu lub kory, w celu zatrzymania wilgoci. Sadzenie rododendrona wymaga płytkiego ułożenia korzeni, gdyż umieszczone zbyt głęboko pozbawiają roślinę asymilacji składników pokarmowych. Płytki system korzeniowy wymaga też zabezpieczenia na zimę warstwą liści, torfu, ziemi itp. Ściółka chroni przed zamarzaniem bryły korzeniowej. Podczas mroźnych dni zaleca się też osłonięcie krzewu włókniną, siatką cieniującą lub stroiszem. Jeśli zima jest sucha, kalendarz ogrodnika powinien uwzględnić podlewanie roślin, również w tym okresie. Jakie jeszcze rośliny warto sadzić w ogrodzie? Więcej inspiracji znajdziesz w tym artykule.

Rododendron w ogrodzie i na balkonie - wymagania

Zarówno różanecznik, jak i azalia należą do tej samej rodziny wrzosowatych i mają podobne w uprawie wymagania. Te ładne krzewy ozdobne potrzebują gleb kwaśnych (o pH w granicach 4-5,5), bogatych w próchnicę i stale lekko wilgotnych. Kwaowość gleby możemy poprawić, stosując zakwaszający nawóz do rododendronów. Istnieje jednak grupa różaneczników, które tolerują suche podłoże wapienne. Są to krzewy szczepione na specjalnej podkładce, nazywane inkarho. Do grupy inkarho należy ładnie pachnący różanecznik dufthecke gelb. Krzew różanecznik lubi miejsca lekko zacienione, szczególnie w godzinach południowych. W ciemnych zaułkach kwitnie bowiem słabiej, a jego pędy są długie i wyciągnięte. Z kolei silne nasłonecznienie skraca okres kwitnienia i niekorzystnie wpływa na barwę kwiatów. Zimą groźne dla rododendronów jest ogrzewanie w dzień słońcem, podczas gdy w nocy panuje mróz. Nieodpowiednie są też miejsca, w których wieją wschodnie, północne i północno-wschodnie wiatry. Zwijanie się liści stanowi formę obrony roślin przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.

Rododendronom szkodzi zimą susza fizjologiczna, która pojawia się, gdy woda w zamarzniętej glebie nie jest dostępna dla rośliny. Susza fizjologiczna objawia się skręcaniem liści wzdłuż głównego nerwu. Przy ociepleniu się powietrza i ziemi objaw ten zanika, ale kwiat rododendron może też obumierać. Podczas długotrwałej wietrznej i mroźnej pogody liście różaneczników mogą wysychać, więc uszkodzone lub chore pędy trzeba usunąć. Ponieważ kwiat rododendron dobrze reaguje na cięcie, mniej zwarte okazy można też formować. Warto wiedzieć, że azalie i różaneczniki można przycinać dopiero po zakończeniu kwitnienia, bowiem zbyt szybkie ich cięcie spowodowałoby brak kwitnienia w sezonie. W uprawie różanecznika ważne jest systematyczne podlewanie, także jesienią, gdy rośliny dawno już przekwitły. Aby nie przedłużać wegetacji, podlewanie należy stopniowo ograniczać. Nie odpowiadają rododendronom gleby suche, ale nie znoszą też zalewania, dlatego ziemia do rododendronów powinna być dobrze zdrenowana. Różaneczniki bardzo lubią spryskiwanie. Latem korzystnie wpływa na nie ściółkowanie materiałem organicznym, na przykład suchymi liśćmi lub kompostowanymi trocinami. Podtrzymują one wilgoć w glebie i zapobiegają chwastom.

Korzenie różaneczników rosną płasko, dlatego można w ich towarzystwie posadzić krzewy głęboko korzeniące się. Do roślin, które dobrze wpasowują się w warunki właściwe rododendronom należą kwasolubne pierisy japońskie oraz wrzosy i wrzośce, a także hosty i żurawki. Na kwaśnym podłożu może rosnąć też magnolia i klon palmowy. Bardzo ładnie prezentuje się kwiat rododendron w towarzystwie iglaków (na przykład sosen górskich lub jałowców płożących), na wrzosowisku i w pobliżu zbiorników wodnych. Parowanie wody jest dla tych roślin bardzo korzystne. Sadzanie rododendrona nie powinno mieć miejsca pod koronami drzew liściastych, ponieważ przesłaniają one dopływ wilgoci.

Rozmnażanie, nawożenie i przesadzanie, czyli co jeszcze trzeba wiedzieć?

Rozmnażanie różanecznika z odkładów i sadzonek półzdrętwiałych

Rozmnażanie różanecznika to dość pracochłonna czynność. Najprościej jest pozyskać nowe sadzonki wiosną z odkładów. Czynność tę wykonujemy bezpośrednio w ogrodzie. Odkłady robimy pod koniec marca, przyginając dolne gałęzie do ziemi i przysypując je torfem lub ziemią wrzosową. W miejscu odkładu warto jest naciąć korę i przypiąć gałązkę szpilką. Rozmnażanie przez odkład wymaga stałego podlewania ściółki wokół sadzonek. Niektóre odmiany różanecznika ukorzenią się do jesieni, inne dopiero wiosną przyszłego roku. Kiedy odkład wypuści własne korzonki, odcina się go od rośliny matecznej i wsadza do doniczki lub bezpośrednio do gruntu. Sadzenie rododendrona na miejsce stałe w ogrodzie może mieć miejsce dopiero, gdy mamy pewność, że nowa roślina ma silny system korzeniowy. Sadzenie rododendrona w doniczce wymaga spełnienia podobnych warunków, dlatego warto sprawdzić niezbędne porady ogrodowe.

Można też mnożyć różaneczniki z sadzonek półzdrewniałych, jednak nie mamy pewności, że rozmnażania tym sposobem zapewni nowe rośliny. Odcinamy liście z tej części pędu, która ma być umieszczona w ziemi zmieszanej wcześniej z torfem i piaskiem. Jest to brązowiejące miejsce, mniej więcej między piętnastym a dwudziestym piątym centymetrem od końca pędu. Mocno przygięte gałązki układamy w ziemi w płytkich dołkach i unieruchamiamy szpilkami. Przywiązujemy je do wbitych w ziemię podpórek, celem zapewnienia prostego wzrostu. Przysypujemy pędy ziemią i obficie podlewamy. Większość sadzonek można odciąć od rośliny już na następną wiosnę i posadzić na miejsce stałe w ogrodzie.