Rosmarinus officinalis – opis gatunku, niektóre odmiany i ich ceny

Rozmaryn lekarski to zimozielony krzew z rodziny jasnotowatych, w naturze osiągający około 150 cm – 200 cm wysokości. W polskim klimacie osiąga około 60 cm wysokości. Ciemnozielone skórzaste i wąskie liście, na spodzie blaszki liściowej pokryte są delikatnym kutnerem. Osadzone są na kanciastej, zdrewniałej i wzniesionej łodydze. Liść rozmarynu zawiera, między innymi, olejki eteryczne, korzystne dla zdrowia flawonoidy oraz kwas rozmarynowy. Od marca do końca czerwca rozmaryn lekarski kwitnie. Urokliwe błękitne wargowe kwiaty są miododajne. Owocem rozmarynu jest sucha rozłupnia.

Rosmarinus officinalis tworzy wiele odmian, np.:

  • rozmaryn lekarski ‘Prostratus’ – wyróżnia się płożącymi gałązkami i jasnoniebieskimi miododajnymi kwiatami, pojawiającymi się w czerwcu. Zimozielona roślina jest odporna na susze. Może być uprawiana w gruncie, w cieplejszych rejonach kraju – wymaga ochrony zimowej. Cena sadzonki, o wysokości 15 cm, wynosi 8 zł/szt.,
  • rozmaryn lekarski ‘Capri’ – to oryginalny karłowy krzew, o przewieszających się gałązkach. Dorasta zaledwie do 15 cm wysokości i około 50 cm szerokości. Miododajne kwiaty, wybarwione na liliowo, pojawiają się w sierpniu i obficie pokrywają roślinę do października. Cena ukorzenionej sadzonki w doniczce wynosi około 10 zł/szt.,
  • rozmaryn lekarski ‘Miss Jessup’s Upright’ – jest odmianą o białych pachnących miododajnych kwiatach. Krzewy rosną pionowo, więc w cieplejszych rejonach Polski mogą być wykorzystane na dekoracyjne 70 cm żywopłoty. Po kwitnieniu rozmaryn przycinamy, by zapewnić roślinie ładny pokrój. Za sadzonkę, o wysokości 40 cm, zapłacimy 9 zł/szt.

Niektóre nowe odmiany Rosmarinus officinalis zachwycają ciekawie wygiętymi łukowato łodygami ( odmiana ‘Severn Sea’), tworzą jasnozielone  liście i różowe kwiaty (‘Majorca Pink’) lub wyróżniają się wysokim wzrostem, do około 2,5 m wysokości (‘Sawyer’s Selection’). Popularność zyskują także odmiany pstre – o dekoracyjnych złocistych plamkach lub srebrzystych kropkach.

Jak wygląda uprawa i pielęgnacja rozmarynu lekarskiego?

Stanowisko, gleba i rozmnażanie rośliny

Najlepszym miejscem do uprawy rozmarynu lekarskiego jest słoneczna rabatka w ogrodzie ziołowym lub słoneczny balkon, taras i domowy parapet. Rośliny trzeba chronić przed zimnymi podmuchami wiatru. Okazy uprawiane w donicach, możemy przenieść do ogrodu i wkopać do ziemi. Na zimę przenosimy rośliny do szklarni lub do jasnego pomieszczenia, o temperaturze około 4 stopni Celsjusza. Dojrzałe rośliny, o zdrewniałych łodygach, są odporne na niskie temperatury.

Rośliny dobrze rosną w przepuszczalnym podłożu, spulchnionym oraz umiarkowanie wilgotnym, o odczynie pH gleby obojętnym i lekko zasadowym. W ziemi wapnistej rozmaryn wydziela mocniejszy aromat. Rosmarinus officinalis nie toleruje przelania. Bardzo dobrze znosi susze. Systematycznie, ale oszczędnie, podlewamy jedynie zioła doniczkowe – rośliny w gruncie nie wymagają podlewania. Przelanie rozmarynu może spowodować rozwój chorób grzybowych. Warto zaznaczyć, że właściwie pielęgnowany rozmaryn lekarski jest odporny na choroby i szkodniki.

Rozmnażanie rozmarynu lekarskiego odbywa się poprzez wysiew nasion - na wiosnę - w szklarni lub wprost do gruntu - w okresie letnim. Nasiona na rozsadę należy wysiać w kwietniu, by można było zasadzić młode okazy na wybranym miejscu w pierwszych dniach czerwca. Kiełkowanie zachodzi w temperaturze 20 stopni Celsjusza. Sadzonki sadzimy w rozstawie 40 cm x 40 cm. Na 1 m2 powinno przypadać około 9 roślin. Latem pobiera się sadzonki z wierzchołków roślin. Sprawdź także ten artykuł o uprawie rozmarynu w doniczce.

Pielęgnacja, zbiór i przechowywanie ziół

Sadzonki rozmarynu sadzimy wówczas, gdy są dostatecznie okazałe. Ważną sprawą jest zachowanie odpowiednich odstępów między roślinami, mając na uwadze, że rozmaryn lekarski i jego odmiany są dość szerokimi krzewami. Sprawą istotną jest wybór stanowiska w ogrodzie, bowiem rośliny źle znoszą przesadzanie. Uprawa rozmarynu w domu wymaga ustawienia pojemników na słonecznych parapetach. Od marca do lipca, dwa razy w miesiącu, rośliny zasilamy nawozami organicznymi. Na wiosnę przycinamy je, co pozwoli zachować krzewom ładny pokrój.

Pielęgnacja rozmarynu lekarskiego w domu
Jakie właściwości zdrowotne posiada rozmaryn lekarski, jak uprawiać rozmaryn w warunkach domowych i jak sadzić rozmaryn

Liście rozmarynu pozyskujemy przez cały rok, delikatnie je skubiąc. Najlepiej zbierać liście około godziny 15.00, bowiem wówczas mają najwięcej olejków eterycznych oraz substancji leczniczych. Główny zbiór ziół powinien mieć miejsce przed kwitnieniem krzewu. Dekoracyjne zioła w kuchni, uprawiane w doniczkach, umożliwiają korzystanie z aromatycznej przyprawy w czasie przyrządzania potraw.

Po zebraniu większych i mniejszych gałązek przystępujemy do suszenia ziół. Liście rozmarynu obrywamy z gałązek i suszymy w przewiewnym miejscu, w jak najkrótszym czasie od ich zebrania. W ten sposób zachowane zostaną właściwości zdrowotne rozmarynu. Suszenie ziół można przeprowadzić także w piekarniku, w temperaturze około 35 stopni Celsjusza, przy otwartych drzwiczkach. Suszone zioła przechowujemy w papierowych torebkach, w chłodnym i ciemnym miejscu. Przed bezpośrednim użyciem liście rozmarynu kruszymy, co wyzwoli ich aromat.

Właściwości lecznicze rozmarynu oraz zastosowanie ziół

Liście rozmarynu cenione są za działanie zdrowotne. Dobre wyniki daje kuracja ziołowa, stosowana na choroby nerwicowe, w leczeniu toczna pospolitego i rumieniowatego oraz w zapaleniu przydatków. Liść rozmarynu znajduje również zastosowanie przy dolegliwościach reumatycznych i trawiennych. Ziołowe preparaty pobudzają krążenie, w postaci płukanek pomagają na ból gardła.  Pamiętajmy, że zioła należy przyjmować równocześnie z podawaniem leków farmaceutycznych, zalecanych przez lekarzy. Właściwości lecznicze ma również olejek rozmarynowy, zalecany przy marskości wątroby, bólach i sztywności mięśni oraz reumatyzmie.

Dobre działanie zdrowotne ma liść Rosmarini, stosowany w odpowiednio dobranych ziołowych mieszankach, np. herbata ziołowa na choroby nerwicowe, zawiera liście rozmarynu, ziele krwawnika, korzeń arcydzięgla, korzeń kozłka, kłącze tataraku, szyszki chmielu, kwiat lawendy, liść mięty pieprzowej, liść melisy, ziele wrzosu oraz ziele marzanki. Łyżkę stołową mieszanki ziołowej zalewamy 1 szklanką wrzącej wody, przykrywamy i odstawiamy na około 3 godziny. Po przecedzeniu i podgrzaniu lecznicza herbata jest gotowa. Pijemy ją 3 razy dziennie, po 1 szklance, 20 minut przed posiłkiem.

Suszony rozmaryn wykorzystywany jest do dekoracji otoczenia:

  • w ziołowych girlandach i bukietach, w połączeniu z innymi roślinami. Suche kwiaty zachowują przez długi czas efektowny wygląd. Do wykonania barwnej aromatycznej dekoracji, oprócz rozmarynu, wykorzystywana jest lawenda, czarnuszka siewna, ostróżka, tymianek, przywrotnik oraz róże,
  • jako element żywych bukietów i wieńców, łącznie z takimi roślinami jak niezapominajka, mirt, majeranek, szałwia, mięta i róża.

Zioła w kuchni znajdują zastosowanie do przyprawiania potraw. Rozmaryn lekarski ma gorzkawy smak. Najczęściej używany jest w kuchni włoskiej i francuskiej, ale jest także popularną przyprawą w kuchni polskiej. Suszone liście rozmarynu dodaje się do pieczeni, do nadziewania drobiu oraz do sosów, dań z grzybów i marynowanych ryb. Dodatkowo dodana do dań mięsnych czarnuszka siewna, zapewni im ostry korzenny posmak. Ciekawy smak i aromat można uzyskać, dodając rozmaryn do octu. Dobrym połączeniem stanowią zioła rozmarynu i szałwii z cebulą.

ikona podziel się Przekaż dalej