Sosna pospolita (Pinus sylvestris) w Polsce – opis gatunku

Na terenie Polski sosna zwyczajna Pinus sylvestris dominuje w krajobrazie Mazowsza i na obszarach północnych. Jest rośliną długowieczną, mogącą osiągnąć wiek 500-700 lat. Tam, gdzie podłoże jest słabe, drzewo przybiera formę krzaczastą, natomiast w borach dorasta do 35 m wysokości, a strzelisty pokrój zachwyca urodą i okazałością. Sosna pospolita wytwarza kłujące igły, o długości 4-7 cm. Wybarwione na szarozielono lub stalowozielono, wyrastają po dwie igły w pęczku. Dekoracyjna jest kora sosen, przybierająca czerwonawe, pomarańczowe lub brązowoszare zabarwienie. Sosnowe szyszki, o długości około 7 cm, początkowo są zielone, by po otwarciu zmienić kolor na brązowy. Palowy korzeń skierowany jest w głąb gleby, do około 3 m.

Drewno sosny ma ogromną wartość dla ważnych działów gospodarki – budownictwa, meblarstwa oraz w licznych branżach przemysłu drzewnego. Jest bardzo wytrzymałe, a przy tym lekkie i podatne na mechaniczną obróbkę. Drewno sosny łatwo poddaje się szlifowaniu, skrawaniu, struganiu,czy frezowaniu. Żółtawobiała biel sosny łatwo przyjmuje ciekawe wybarwienie. Wadą, jaką posiada drewno sosny po obróbce, jest wrażliwość na uszkodzenia przez żerujące larwy owadów oraz podatność na zgniliznę i siniznę – wywołana przez grzyby. Biel sosny często jest atakowana przez owady. Znacznie odporniejsza na uszkodzenia jest brunatnoczerwona lub czerwonożółta twardziel. Drewno sosny cenione jest za dobre właściwości izolacyjne – termiczne i akustyczne.

Sosna pospolita dostarcza żywicy, ważnego surowca, między innymi dla farmakologii, do produkcji kosmetyków, farb i lakierów oraz tworzyw sztucznych. Zastosowanie znajdują olejki eteryczne, otrzymywane z igliwia, szyszek, sosnowych pąków i innych części rośliny. Cała sosna zwyczajna jest cenną rośliną zielarską. A może zainteresuje cię także ten artykuł o popularnych odmianach i gatunkach sosny?

Ciekawostki dotyczące sosny pospolitej

W medycynie ludowej szyszki sosnowe cenione są za właściwości lecznicze. Sporządzony z nich syrop, o słodkim smaku i przyjemnym zapachu, jest skutecznym lekiem na kaszel i dolegliwości górnych dróg oddechowych.

Szyszki sosnowe to także pokarm leśnych zwierząt. Nasiona wyjadają ptaki i wiewiórki.

Szyszki nadają się na ściółkę pod byliny, borówki czy rośliny iglaste. Zatrzymują wodę w podłożu i uniemożliwiają rozwój chwastom. Rozkładając się, wzbogacają glebę w próchnicę.

Kopalna żywica sosen, czyli bursztyn, wykorzystywana była od najdawniejszych czasów w celach ozdobnych oraz w medycynie ludowej. Dojrzałe sosny są prawdziwymi tlenowymi drzewami. 60-letnie drzewo zaspokoi dobowe potrzeby tlenowe trzech dorosłych osób.

Sosna zwyczajna – opis uprawy i pielęgnacji

Sadzonki sosny zwyczajnej sadzimy w miesiącach wiosennych oraz na przełomie sierpnia i września. Zanim zaopatrzymy się w młode rośliny, sprawdźmy, czy nie są uszkodzone i czy mają odpowiednio zabezpieczone korzenie. Najbezpieczniej kupimy sadzonki sosny zwyczajnej w szkółkach sadzonek leśnych drzew oraz w centrach ogrodniczych. Najczęściej sadzonki wykopywane są z podłoża, z gołym systemem korzeniowym, który zostaje zabezpieczony hydrożelem. Specyfik zabezpiecza korzenie przed przesuszeniem.

Sosna zwyczajna w ogrodzie
Sosna zwyczajna w ogrodzie - sadzonki, pielęgnacja, przycinanie i formowanie

Iglaki sadzimy w dołku, który powinien swobodnie mieścić bryłę korzeniową. Na dno rozkładamy kompost lub ziemię, wymieszaną z torfem. Po umieszczeniu rośliny w dole, przysypujemy korzenie ziemią i formujemy niewielki kopczyk. Ziemię ugniatamy i obficie podlewamy. Sosny są atrakcyjnymi soliterami, efektownie zdobiącymi ogrody naturalistyczne i duże ogrodowe przestrzenie. W pierwszych latach po nasadzeniu nawozimy je nawozami mineralnymi lub organicznymi. Młode okazy chronimy w okresie suchych miesięcy letnich oraz zimowych - w czasie bezśnieżnej zimy i występowania wysuszających wiatrów. Wodę skutecznie zatrzymuje rozłożona ściółka. Jeśli przystępujemy do nawodnienia sosny, stosujemy około 8 l wody na jedną roślinę. Podlewanie musi być obfite, docierające do korzeni, ale niezbyt częste. Długi okres bez wystarczającej ilości wody, może doprowadzić do zniekształceń drzewa i uszkodzenia pąków.

Sosny zwyczajne dostępne są także w donicach. Drzewka karłowe można hodować na tarasach, balkonach, czy przed domem. Pamiętajmy o zapewnieniu roślinom pełnego nasłonecznienia, co wpłynie na piękne wybarwienie igieł. Sosna dobrze rośnie również w półcieniu. Piękny i oryginalny wygląd zapewnia umiejętne formowanie, dzięki czemu drzewo zyskuje niepowtarzalny pokrój. Sprawdź także ten artykuł na temat uprawy i pielęgnacji sosny.

Szkodniki sosny zwyczajnej – opis najgroźniejszych

Najgroźniejszymi szkodnikami, żerującymi na sosnach są:

  • Zwójka sosnóweczka Rhyacionia buoliana – nazywana także sieciowicą. Gąsienice motyla żerują na tegorocznych pąkach, doprowadzając do ich deformacji. Uszkodzone pąki i pędy obcinamy i palimy. Oprysk chemiczny stosuje się w czerwcu i w lipcu oraz we wrześniu i w październiku.
  • Ochojnik sosnowy Sacchiphantes viridis – to mszyca, żerująca na młodych pędach iglaków, doprowadzając do narastania zdeformowanych szyszkowatych wyrośli. Zaatakowane przez szkodniki części roślin, na których widnieją narośla, obcinamy i palimy. W sierpniu stosujemy opryskiwanie odpowiednimi preparatami.
  • Szeliniak sosnowy Hylobius abietis – chrząszcz żeruje na sosnach od kwietnia do września. Larwy żerują w korzeniach, doprowadzając do zniszczenia młodych roślin i deformacji starszych roślin.
  • Korowiec sosnowy Aradus cinnamomeus – owady i ich larwy żerują pod korą, żywiąc się sokami drzewa. Szkodniki są trudne do zauważenia, bowiem unikają światła. Oznaką ich występowania jest uszkodzenie kory, która zaczyna łatami odpadać od drzewa oraz żółknięcie i opadanie igieł.
  • Borecznik sosnowiec Diprion Pini – larwy owadów żerują na igłach sosny zwyczajnej.

Pinus sylvestris – opis ciekawych odmian

Sosna pospolita ma wiele wartościowych odmian, powstałych dzięki długotrwałym zabiegom hodowlanym. Są powszechnie wykorzystywane w ogrodach, ponieważ można nasadzać je w ośrodkach zanieczyszczonych – są bardziej odporne na opary przemysłowe i zanieczyszczenia miejskie. Do odmian szczególnie wartych polecenia należą:

  • Sosna zwyczajna ‘Watereri’ – wyróżnia się prawie kulistym pokrojem. Dorasta do 5 m wysokości i 4 m średnicy. Odmiana zaliczana jest do najpiękniejszych karłowych sosen. Rośnie powoli, więc może być ozdobą nawet niewielkiego ogrodu – po 10 latach uprawy osiąga około 2 m wysokości. Sztywne zimozielone igły, o niebieskozielonej barwie i około 2 – 4 cm długości, znajdują się na krótkich, wzniesionych pędach. Sadzonki sosny zwyczajnej ‘Watereri’ sadzimy w przeciętnym podłożu ogrodniczym, umiarkowanie wilgotnym, o lekko kwaśnym odczynie. Rośliny preferują stanowiska słoneczne. Możliwe jest bezproblemowe przycinanie młodych pędów, co pozwala na zagęszczenie sosny oraz utrzymanie pożądanej wysokości. Przebywanie w ogrodzie pozwala na zdrowe korzystanie z mikroklimatu, pełnego eterycznych olejków, szczególnie polecanego osobom, ze schorzeniami górnych dróg oddechowych.
  • Sosna pospolita ‘Fastigiata’ – jest drzewem o oryginalnym kolumnowym pokroju. Uwagę zwracają niebieskawe igły, o długości około 7 cm. Docelowo sosna dorasta do 10 – 15 m wysokości, przy średnicy do 2 m. Szyszki otwierają się w trzecim roku po zawiązaniu nasion. Sosna pospolita dobrze znosi niskie temperatury i upały. Sadzonki sosny zwyczajnej ‘Fastigiata’ sadzimy na słonecznych stanowiskach, o umiarkowanie wilgotnym podłożu i przepuszczalnej, piaszczystej glebie. Najpiękniej prezentuje się jako soliter. Formowanie rośliny nie jest konieczne. Jeśli zamierzamy przeprowadzić przycinanie, w celu podkreślenia wąskokolumnowego pokroju lub ograniczenia rozmiaru, najlepszym terminem będzie maj i wykonanie cięcia na nowych przyrostach.
  • Sosna pospolita ‘Argentea Compacta’ – sadzonki sosny zwyczajnej tej rzadkiej odmiany początkowo rosną wolno, przyjmując pokrój stożkowaty, by, w miarę dojrzewania, stać się drzewem o formie bardziej kulistej. Roślina dorasta docelowo do 5 m wysokości. Sosna wyróżnia się stalowoniebieskimi sztywnymi igłami, gęsto pokrywającymi gałązki. Preferuje stanowiska słoneczne, o podłożu umiarkowanie wilgotnym, o kwaśnym lub lekko kwaśnym odczynie pH. Sadzonki sosny zwyczajnej rosnące w półcieniu, nie będą się tak ładnie zagęszczać. ‘Argentea Compacta’ jest całkowicie mrozoodporna, nie wymagająca szczególnej pielęgnacji. Najpiękniej prezentuje się jako soliter. Umiejętne przycinanie pędów, w maju, kiedy to odpowiednio długi pęd, pod linią cięcia, jest w stanie wytworzyć pąki. Natomiast cięcie gałęzi pozwoli ograniczyć wzrost rośliny i utrzymać jej pokrój. Możliwe jest także formowanie sosny na atrakcyjne drzewko bonsai, co jednak wymaga radykalnych i umiejętnie wykonanych cięć gałęzi.
ikona podziel się Przekaż dalej