Stonkowate - rodzina owadów, do której należą groźne szkodniki

Jak wyglądają owady stonkowate

Prawie każdy kojarzy owalnego chrząszcza o pokrywach skrzydeł w charakterystyczne żółte i czarne paski. Jest to stonka ziemniaczana, która dokonuje spustoszeń w uprawach ziemniaków. Co ciekawe, w czasach PRL głoszono, że owady te zrzucane były z samolotów przez imperialistów ze zgniłego zachodu, aby nie dopuścić do powstania krainy szczęśliwości, jaką miały być kraje komunistyczne. Stonka ziemniaczana to najbardziej znany i groźny szkodnik z rodziny stonkowatych. Jak wiele obcych gatunków, stonka ziemniaczana została zawleczona do Europy z Ameryki Północnej jeszcze w XIX wieku, prawdopodobnie wraz z transportem morskim żywności do Europy.

Stonkowate to niewielkie chrząszcze, które charakteryzują się ciekawym ubarwieniem. Dla własnej ochrony upodobniły się one do roślin żywicielskich, lub przeciwnie przybierają kolory ostrzegawcze, na przykład intensywnie czerwony. Niektóre mają barwy metaliczne, inne zaś przypominają kolorem biedronki. Na świecie występuje około 35 tysięcy gatunków stonkowatych, z czego w Polsce żyje około 500 gatunków. Stonkowate żywią się sokiem z roślin, jednak tylko niektóre z nich to szkodniki roślin. Większość z tych owadów żeruje na roślinach dziko rosnących i nie ma żadnego znaczenia gospodarczego. Wiele gatunków stonkowatych jest zagrożonych wymarciem i znajduje się pod ochroną.

Wśród stonkowatych żyjących w Polsce istnieje 20 gatunków uważanych za szkodniki, które żerują na zbożu, burakach cukrowych, warzywach krzyżowych, kwiatach ozdobnych, malinach, poziomkach, fasoli i innych. Największa szkodliwość polega na objadaniu roślin młodych, co często łączy się z koniecznością ponownego siewu i ze znacznymi stratami finansowymi. W późniejszym okresie żerowanie na roślinach dorosłych nie powoduje tak dużych strat. Wśród stonkowatych znajdujemy również owady uznawane za pożyteczne, gdyż żerują one na uciążliwych chwastach.

Najbardziej znane szkodniki z rodziny stonkowatych:

  • stonka ziemniaczana,
  • stonka kukurydziana,
  • poskrzypka liliowa,
  • pchełka ziemna,
  • pchełka falistosmuga,
  • tarczyk mgławy.

Stonka ziemniaczana - najbardziej groźne szkodniki roślin

Niemal każdy wie, jak wyglądają stonki ziemniaczane, gdyż jest to jeden z najbardziej zjadliwych szkodników, który niszczy plony ziemniaka. W przypadku masowego wylęgu tego owada, w krótkim czasie może on zniszczyć całe plantacje ziemniaka. Za największe szkody odpowiedzialne są czerwone larwy tego owada.

Co ciekawe, owad ten przywędrował do Europy ze Stanów Zjednoczonych, prawdopodobnie wraz z obrotem towarowym na statkach. Niegdyś był to nieszkodliwy owad żerujący na roślinach psiankowatych. Wraz z rozwojem upraw ziemniaka, owad ten zmienił swoją roślinę żywicielską i zaczął się masowo rozmnażać, korzystając z łatwego żeru. Czerwone larwy tego owada są bardzo żarłoczne i mogą szybko doprowadzić do gołożeru plantacji ziemniaków.

W celu zwalczania stonki ziemniaczanej stosuje się metody ekologiczne i chemiczne. Naturalne metody to przede wszystkim ręcznie zbieranie owadów oraz preparaty zawierające bakterie zabójcze dla stonek. W przypadku dużych upraw ziemniaka, przy masowym wylęgu owadów stosuje się opryski chemiczne. Na rynku dostępne są skuteczne preparaty na tego szkodnika. Sprawdź także ten artykuł na temat występowania i zwalczania szpecieli.

Szkodnik stonkowaty na liściu w ogrodzie, a także różne szkodniki stonkowate i ich zwalczanie
Szkodniki stonkowate i ich żerowanie na roślinach w ogrodzie, a także sposoby zwalczania krok po kroku

Poskrzypka liliowa - utrapienie właścicieli ogrodów

Poskrzypka liliowa żeruje głównie na roślinach ozdobnych, jak lilie, szachownice czy konwalie, jak również na warzywach. Dlatego też owad ten sprawia największe trudności właścicielom ogrodów kwiatowych.

Owad dorosły poskrzypki liliowej jest czerwonym chrząszczem o wydłużonym ciele. Wygląda dość estetycznie i nie szpeci kwiatów, chociaż również wygryza dziury w liściach. Największym problemem są jego larwy, które mają obrzydliwy wygląd. Nie tylko objadają liście, lecz także szpecą grządki, gdyż zaatakowane przez nie rośliny wyglądają jakby gniły. Za odrażający wygląd larw odpowiedzialna jest czarna wydzielina, którą są pokryte.

Owad ten nie ma naturalnych wrogów, dlatego też może rozwijać się bez przeszkód. Również zwalczanie go jest dość trudne, gdyż owad ten jest dość odporny na opryski chemiczne. W związku z tym opryski należy często powtarzać. Najskuteczniejszym, prostym sposobem jest ręczne zbieranie larw i łapanie latających owadów dorosłych. Najlepiej wycinać całe liście zaatakowane przez larwy.

Pchełka ziemna - szkodnik żerujący na uprawach warzyw

Pchełka ziemna stanowi dużą grupę gatunków, z których tylko niektóre są szkodnikami. W przypadku pchełki szkody wyrządzają owady dorosłe, które wygryzają dziury w liściach roślin, co może doprowadzić nawet do obumierania. Żerują głównie na warzywach. Larwy tych owadów nie wyrządzają szkód, gdyż bytują w glebie.

Na pchełki ziemne w przydomowym ogródku nie stosuje się oprysków chemicznych. Zazwyczaj wystarcza płodozmian, usuwanie chwastów, czy też okrywanie roślin włókniną. Można również stosować sadzenie roślin odstraszających lub opryski naturalnymi preparatami jak wyciąg z wrotyczu.

Zwalczanie stonkowatych - domowe sposoby i skuteczne preparaty chemiczne

Domowe sposoby i chemiczne opryski w celu pozbycia się stonkowatych

Zwalczanie stonkowatych jest trudne, szczególnie że owady te mają niewielu naturalnych wrogów. Biedronki i ptaki mogą zmniejszyć populację stonkowatych, tylko w niewielkim stopniu. Najprostsze domowe sposoby pozbywania się tych owadów polegają na ręcznym ich zbieraniu i utylizacji oraz na stosowaniu preparatów naturalnych, jak wyciąg z wrotyczu lub gnojówka z pokrzywy. Wywary z wrotyczu działają na pchełkę ziemną i stonkę ziemniaczaną, lecz są nieskuteczne w przypadku poskrzypki liliowej.

Jeśli mamy niewielki ogród przydomowy lub działkę najbardziej skuteczne jest ręczne wyłapywanie owadów. Jest to zadanie pracochłonne i nieprzyjemne, jednak konieczne. Zaleca się ręczne zbieranie owadów, nawet wtedy jeśli stosujemy opryski chemiczne.

W przypadku pchełki ziemnej, owady są zbyt małe, aby je ręcznie zebrać, dlatego stosuje się płodozmian lub okrywanie warzyw siatką o drobnych oczkach, tak aby owady nie mogły dostać się do roślin. W przypadku stonki ziemniaczanej i poskrzypki liliowej stosuje się opryski chemiczne.

ikona podziel się Przekaż dalej