Świdośliwa

Świdośliwa - charakterystyka, wymagania, uprawa, zastosowanie

Co kryje się pod tajemniczą nazwą Świdośliwa? Jest to roślina sadownicza, wytwarzająca jadalne owoce, przypominające borówkę amerykańską. Może też posłużyć jako żywopłot, ponieważ dobrze rozgałęzia się na boki. Ozdobi ogród aż do zimy. Ma małe wymagania co do uprawy. Gatunek ten pojawił się w Polsce całkiem niedawno.  Jak wygląda? Jak smakują jej owoce? Przeczytaj poniższy wpis.

Świdośliwa - charakterystyka

Świdośliwa to krzew lub małe drzewko. Zależnie od odmiany, a jest ich ponad dwadzieścia mierzy od 0,5 m do 6 m wysokości. Jej liście mają kształt eliptyczny o ciemno zielonym kolorze. Ich wielkości mierzy od 4,5 cm do 10 cm zależnie od odmiany. Świdośliwa mocno rozkrzewia się na boki. Pochodzi z rodziny różowatych. Przybyła do Europy z Kanady i Stanów Zjednoczonych. Zatem warunki są zbliżone do tych w Polsce. Stąd możliwa jest ich uprawa.

Uprawia się ją dla pysznych owoców. Te są kuliste i bardzo soczyste, skupione w grona. Dojrzewają z końcem czerwca. Przypominają borówki amerykańskie. Wykorzystywane są do  spożycia bezpośredniego oraz na przetwory. Ich smak jest wyjątkowo słodki.  Zawierają liczne związki mineralne i witaminy, dlatego są bardzo zdrowe. Jeśli chodzi o właściwości prozdrowotne to górują nad borówką. Dla przykładu owoce świdośliwy zawierają około 6-7 razy więcej wapnia i żelaza oraz 4 razy więcej potasu niż borówka.

Uprawa świdośliwy

Świdośliwa nie jest wymagającą rośliną. Lubi słońce. Toleruje różne warunki glebowe.  Najlepsza będzie dla niej lekko kwaśna ziemia (od pH 6,0 do pH 7,5) oraz próchnicza ziemia. Wymaga lekko wilgotnej gleby. Spełniając te warunki wyda najlepszej jakości owoce. Najbardziej nie lubi  gleb bardzo mokrych i piaszczystych. Nawożenie nie jest konieczne. Jeśli już to wystarczy jej zwykły i prosty nawóz. Ma mniejsze wymagania uprawowe niżeli borówka amerykańska.  Pierwsze plony można zebrać w trzecim roku od zasadzenia do gruntu.

Świdośliwy to rośliny samopylne i  miododajne. Zapach kwiatów w kwietniu przyciąga owady. Rzadko choruje. Jest bardzo odporna na szkodniki. Jest również odporna na spadki temperatur, dlatego poradzi sobie dobrze w naszym kraju. Jest doskonałą alternatywą dla borówki amerykańskiej.

Cięcie Świdośliwy

Świdośliwa świetnie nadaje się na żywopłot.  Ładnie się krzewi na boki i nie dorasta duża. Najlepsza będzie w tym celu odmiana olcholistna. Tego rodzaju żywopłot jest dekoracyjny, ponieważ jego liście pięknie się przebarwiają na kolor czerwono-bordowy. Taka barwna ściana cieszy oczy wiosną, bo młode listki są barwy czerwono-bordowej. Wraz z rozwojem będą zielone. Świdośliwa jako żywopłot powinna być przycinana raz do roku -na przedwiośniu.

Chcąc zagęścić świdośliwę, jako żywopłot robi się to poprzez wypuszczanie nowych odrostów korzeniowych. Pojawiają się zwykle około 0,5 m od rośliny matecznej z ziemi. Świeże pędy można także ukorzenić i wsadzić  do ziemi.

Chcąc zachować pokrój nawet świdośliwy w formie drzewka można z powodzeniem ją przycinać.  Dobrze na to reaguje. Świdośliwa na pewno nie wymaga corocznego cięcia, gdyż roślina ta owocuje na zeszłorocznych pędach. Jeżeli zależy nam na dekoracyjności i przytniemy krzew, w celu uformowania go, to należy się liczyć z mniejszym owocowaniem. Do cięcia trzeba zabrać się wczesną wiosną, zanim świdośliwa rozpocznie okres wegetacji.

Co 5-8 lat hodowcy polecają, aby wyciąć pędy najstarsze lub krzyżujące się od środka. To pozwoli na przyszłość poprawić plenność.

Odmiany świdośliwy

Największą popularnością w Polsce cieszy się świdośliwa olcholistna. Dorasta do 3 metrów wysokości i 2 metrów szerokości. Zatem jest mniejszych gabarytów niżeli inne odmiany. Owoce z kolei są większe (1,5 cm) niż u innych odmian.

Na szczególną uwagę zasługuje odmiana świdośliwy olcholistnej o nazwie ‘Smoky’. Odznacza się wyjątkowo dużym owocowaniem. Szacuje się, że z jednego okazu można zebrać do 8 kg owoców. Nie potrzebuje zapylaczy. Jest samowystarczalna. Ponadto jest długowieczna. Można ją uprawiać kilkadziesiąt lat z powiedzeniem. Owoce mają kolor niebiesko-czarny. Mają łagodny słodki smak.

Drugą cenioną odmianą jest świdośliwa olcholistna o nazwie Northline. Bardzo długo owocuje. Jeszcze dłużej niż ‘Smoky”. Daje podobnie duże zbiory, które zaczynają się w lipcu. Owoce charakteryzują się mocno słodkim smakiem o ciekawej lekko migdałowej nucie. Są niezwykle odporne na pękanie skórki pod wpływem urazu.

Inną odmianą uprawianą w Polsce jest świdośliw Lamarcka zwana kanadyjska. Jest większa, bo mierzy aż 6 metrów wysokości. Owoce jej są słodkie, aromacie jagodowo-porzeczkowym. Owoce dojrzewają na przełomie czerwca i lipca.

Rozmnażanie krzewu

Świdośliwę rozmnaża się kilkoma metodami. Pierwsza to wysiew nasion wczesną wiosną. Druga to przez odrosty korzeniowe. Te pobiera się i od razu sadzić na docelowym miejscu.

Trzecia metoda przez tzw, odkłady ziemne. Na czym polega? Otóż pędy przygina się wiosną do gleby i następnie obsypuje ziemią. W profesjonalnych szkółkach ogrodniczych do rozmnażania wykorzystuje się szczepienie.

Dlaczego owoce świdośliwy są takie zdrowe?

Owoce jakie wydaje świdośliwa zawierają ogromne ilości  flawonoidów. Te działają korzystnie na układ krwionośny.  Ponadto mają też magnez, żelazo i wapń. Te z kolei  oddziałują pozytywnie na układ nerwowy i mięśniowy. W tych czarnych kuleczkach znajdziemy także pektynę, która wspomaga proces trawienia. Garbniki także są obecne w tych owocach. Te działają antyoksydacyjne.

Nazwa świdośliwa, czy świdośliwa kanadyjska powinna ci brzmieć znajomo, a już na pewno w ostatnim czasie obiła ci się o uszy. Od jakiegoś czasu bowiem te drzewa ozdobne o wyjątkowych owocach robią w Polsce prawdziwą furorę. Jest to roślina bardzo łatwa w uprawie, na dodatek niezwykle atrakcyjna, a jej sadzonki coraz częściej pojawiają się w sklepach ogrodniczych i w uprawie. Dowiedz się, na czym polega uprawa świdośliwy, które odmiany najlepiej sprawują się w Polsce i co można zrobić z jej wyjątkowymi owocami.

Najpiękniejsze drzewa ozdobne: świdośliwa

Świdośliwa - podstawowe informacje

Świdośliwa to jedna z mało znanych w Polsce roślin, które w ostatnim czasie cieszą się powodzeniem w ogrodach. W zasadzie najbardziej znane są w Kanadzie, więc nic dziwnego, że podstawowym uprawianym u nas gatunkiem jest świdośliwa kanadyjska (Amelanchier canadensis). Świdośliwy to niewielkie drzewa ozdobne lub nieszczególnie rozgałęzione krzewy owocowe, które uprawia się z dwóch powodów: dla przepięknego pokroju i atrakcyjnych kwiatów oraz dla smacznych, interesujących owoców.

Amelanchier canadensis to gatunek, który najczęściej można spotkać w ogrodach w Kanadzie, jednak dość często te rośliny spotyka się także naturalnie w niektórych krajach europejskich, zwłaszcza Finlandii, na Litwie i Łotwie. Jak widać, ta roślina nie potrzebuje zbyt dużo ciepła w czasie uprawy w ogrodzie – w Kanadzie przecież zimy mogą być mroźniejsze niż u nas, więc spokojnie można pokusić się o jej sadzonki, nie musząc obawiać się, że jej uprawa spełznie na niczym z powodu niskiej temperatury.

Jak uprawiać świdośliwę i jakie są jej owoce?

Świdośliwa rzadko jest uprawiana w pojemnikach, ponieważ odpowiednio pielęgnowana może wyrosnąć na dość duże drzewko, chociaż rozpiętość jego wysokości jest znaczna – od 20 cm aż do 20 metrów. Drzewo w ogrodach wytwarza szarą, gładką korę, która jednak może pękać wraz z upływem czasu. Na uwagę zasługują jej liście – są zielone, eliptyczne, bieg ich nerwów jest równomierny i równoległy, liście dodatkowo są ozdobnie ząbkowane. Wczesną wiosną te drzewa ozdobne wytwarzają bardzo delikatne, atrakcyjne kwiaty, które zbierają się w gęste kwiatostany po 6-20 sztuk. Są pięciopłatkowe, najczęściej białe, chociaż zdarzają się odmiany o delikatnym, różowym lub czerwonawym zabarwieniu.

Jednak najczęściej uprawa świdośliwy ma na celu pozyskanie jej owoców. Owoce świdośliwy wyglądają trochę jak jagody pozorne. Dojrzewają latem, kiedy to z ciemnoczerwonych stają się prawie całkiem czarne. Są drobne – najmniejsze mają około 0,5 cm, odmiany o największych owocach osiągają nawet 1,5 cm. W smaku mogą przypominać trochę borówkę amerykańską, są jednak o wiele bogatsze w witaminy, zwłaszcza te z grupy B, magnez i potas. Co więcej, to naprawdę wartościowe źródło wapnia i żelaza. Chociażby dla samych owoców uprawa tej rośliny naprawdę się opłaca, dlatego podpowiadamy, sadzonki jakich gatunków wybrać i jakie odmiany najlepiej sprawdzą się w ogrodzie.

Świdośliwa kanadyjska, świdośliwa lamarcka i inne odmiany i gatunki

Najbardziej powszechna świdośliwa kanadyjska Amelanchier canadensis cieszy się w Polsce ogromną popularnością. Jest to niskie drzewo, które osiąga maksymalnie 5 metrów wysokości, często spotyka się ją w formie krzewiastej. Świdośliwa kanadyjska dobrze znosi każdą pogodę, nawet często występujące w Kanadzie mrozy nie są jej straszne. Jednak u nas ma bardzo poważnego konkurenta.

Świdośliwa lamarcka (Amelanchier lamarckii) także pochodzi z Kanady i czasami jest błędnie zaliczana do gatunku Amelanchier canadensis. Na pierwszy rzut oka bowiem trudno jest rozróżnić te dwa krzewy owocowe, są do siebie bardzo podobne. Różnią się w zasadzie głównie wysokością – świdośliwa lamarcka może wytworzyć krzewy i drzewa o wysokości do 7 metrów, z tym, że bardzo rozłożyste i szerokie. Dodatkowo ozdobne kiście jej białych, drobnych kwiatów są dłuższe i sięgają nawet 4 cm długości.

Zarówno świdośliwa kanadyjska, jak i świdośliwa lamarcka wytwarzają bardzo smaczne owoce, które nadają się do przetworzenia i spożywania na surowo. Z tego względu oba gatunki często sadzi się w ogrodzie. W naszych warunkach klimatycznych możliwa jest także uprawa takich gatunków jak świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia) i świdośliwa jajowata, które także są bardzo wartościowe, jednak je rzadziej można zobaczyć w ogrodach. Świdośliwa olcholistna i świdośliwa jajowata wyróżniają się wyglądem liści. Świdośliwa olcholistna staje się coraz bardziej popularna ze względu na powstanie nowej odmiany ‘Obelisk’, która wyróżnia się plennością. Świdośliwa jajowata natomiast nadal pozostaje w odwrocie, chociaż świetnie sprawdza się w niewielkich ogrodach, ponieważ osiąga maksymalnie 3 metry wysokości.

W przypadku tych roślin różnice międzygatunkowe są naprawdę niewielkie, i nawet doświadczony ogrodnik może mieć problem z ich rozpoznaniem. W zasadzie najbardziej charakterystyczna jest świdośliwa kanadyjska i świdośliwa olcholistna, jednak, żeby mieć pewność należałoby te rośliny ze sobą porównać. Co więcej, obecnie na rynku dostępne są przede wszystkim sadzonki mieszańców międzygatunkowych. Prym wiedzie tutaj świdośliwa lamarcka, która jest wdzięcznym materiałem do pracy hodowców i genetyków.

Sadzonki świdośliwy, czyli stanowisko w ogrodzie

Po pierwsze sadzonki - świdośliwa i jej uprawa

Sadzonki świdośliwy są coraz bardziej powszechne w sklepach ogrodniczych. Roślina nie jest wymagająca, żeby jednak uprawa się udała, należy z największą starannością zadbać, by korzenie były w jak najlepszym stanie. Dlatego warto dokładnie obejrzeć sadzonki przed zakupem, kupić rośliny w pojemnikach albo balotowane. To najlepszy sposób na zagwarantowanie sobie, że roślina szybko się przyjmie w nowym stanowisku.

Świdośliwa powinna być sadzona wiosną lub jesienią, z tym, że na tyle wcześnie, by zdążyła się przygotować na zimę. Chociaż i świdośliwa kanadyjska, i świdośliwa lamarcka są mrozoodporne, młode sadzonki, które nie zdążyły wytworzyć odpowiedniej bryły korzeniowej mogą przemarznąć już na początku uprawy. Warto jednak wiedzieć, że sadzonki uprawiane w pojemnikach można sadzić w zasadzie przez cały sezon, nawet w największe upały.

Gdzie i jak sadzić świdośliwę? Krok po kroku

To bardzo mało wymagający gatunek. W ogrodzie sprawdzi się wszędzie, żaden z gatunków, nawet najbardziej kapryśna świdośliwa jajowata nie ma szczególnych wymagań pod tym względem. Świdośliwa może rosnąć nawet w najbardziej wyjałowionej ziemi, piaszczystej a nawet wapiennej, nie ma także żadnych wymagań dotyczących poziomu pH podłoża i rodzaju ziemi, ani jej przepuszczalności. Marnieje na glebach bardzo zwartych, jednak nadal się rozwija – po prostu nie jest tak bujna. Warto jednak wiedzieć, że najbardziej obfite i najwspanialsze owocowanie świdośliwa zapewnia na glebach przepuszczalnych i próchnicznych.

Jak większość krzewów owocowych, świdośliwa najlepiej owocuje w słońcu. Nie oznacza to jednak, że nie można uprawiać jej w ogrodzie gdzie przez większość dnia jest półcień lub cień. W takich miejscach najczęściej przyjmuje pokrój bardziej krzewiasty, silnie się rozgałęzia i rozrasta na boki, jednak jej owocowanie może być nieco mniejsze, a same owoce trochę mniej słodkie. W takim wypadku nadaje się na żywopłot, ale tylko dla miłośników naturalnych nasadzeń, ponieważ nieszczególnie lubi intensywne przycinanie.

Sadzonki świdośliwy umieszcza się we wgłębieniu wielkości około 80 cm. Stanowisko poleca się wcześniej nawieźć kompostem i nawozami wieloskładnikowymi na bazie fosforu i potasu. Dzięki temu roślina szybciej się przyjmie i będzie gwałtowniej się rozwijać. Jeśli zależy ci na uprawie świdośliwy na owoce, możesz posadzić wiele krzewów obok siebie. Optymalna rozstawa to 1,5-2 m odległości między egzemplarzami.

Uprawa świdośliwy

Jak uprawiać najpierw sadzonki roślin, a potem te krzewy liściaste? Uprawa świdośliwy jest tak łatwa, że bez żadnego problemu poradzi sobie z nią naprawdę każdy – nawet początkujący ogrodnik. Roślina w zasadzie nie potrzebuje niczego. W początkowej fazie wzrostu warto ją podlewać, później dobrze radzi sobie bez tego. Warto jednak nawadniać ją w czasie długotrwałych susz, na przykład podczas standardowego podlewania ogrodu.

Dobrze zasilona świdośliwa w czasie sadzenia nie potrzebuje już powtarzania zabiegu nawożenia. Po kilku latach jednak, jeśli zauważysz, że roślina jest mniej bujna lub zaczyna wytwarzać mniej owoców, możesz zasilić ją uniwersalnymi nawozami wieloskładnikowymi – optymalnie na bazie łatwo przyswajalnych związków fosforu i potasu. Zabieg najlepiej zrobić wiosną.

Jak wszystkie krzewy, świdośliwa może wymagać także przycinania, jednak z tym trzeba uważać. Pierwsze cięcie wykonuje się tuż po posadzeniu rośliny, najlepiej jesienią. Dzięki temu świdośliwa szybciej się rozkrzewi i zacznie przybierać bardziej krzewiasty pokrój. Jednak ich naturalny wygląd jest bardzo ozdobny, więc także nie ma potrzeby przeprowadzania intensywnego cięcia w celach dekoracyjnych. Warto jednak wiosną dokładnie obejrzeć roślinę i na wszelki wypadek przeprowadzić cięcie interwencyjne, gdy zauważysz pierwsze ślady chorób grzybowych po zimie lub inne problemy związane na przykład z przemarzaniem. To się jednak zdarza bardzo rzadko, nie ma się więc czym przejmować.

Owoce świdośliwy – zastosowanie

Drobne, jadalne owoce świdośliwy są bardzo smaczne. Niektórzy uważają, że łączą w sobie to co dobre z aronii i wyjątkowy smak borówek amerykańskich. Są jeszcze stosunkowo mało znane na polskim rynku, jednak powoli pojawiają się w sklepach i na straganach. Co więcej, coraz częściej czerpie z nich przetwórstwo, ponieważ są słodkie i bogate w składniki mineralne i witaminy.

Świetnie smakują na surowe, jednak często uprawia się je na przetwory - robi się z nich galaretki lub innego rodzaju desery. Są wspaniałą ozdobą do ciast i kremów różnego rodzaju, ożywiają je swoim smakiem. Na dodatek jeszcze to wspaniały surowiec na dżemy i konfitury, tym bardziej, że po przetworzeniu nadal utrzymują swoje wyjątkowe właściwości. Co więcej, można także je suszyć albo mrozić. Mrożone są pełnowartościowe, więc to najlepszy sposób na zapewnienie sobie zastrzyku witamin zimą. Suszone natomiast są wspaniałą i stosunkowo niskokaloryczną przekąską, którą można wykorzystać na przykład do zrobienia bakaliowych ciastek lub muesli.

Świdośliwa to naprawdę wyjątkowa roślina, więc przewiduje się, że na fali mody na zdrowie jedzenie, coraz częściej będzie się pojawiać w naszych ogrodach. Ładna, bardzo szybko się rozwija i nie wymaga żadnej uwagi. Warto zaprosić ją do swojego ogrodu, nawet kosztem wyproszenia z niego innej, bardziej oklepanej już rośliny.