Szałwia lekarska

Szałwia lekarska - zastosowanie, właściwości, przepisy

Każdy chyba zna napar z szałwii, który stosuje się jako domowy sposób na bolące gardło. Szałwia lekarska ma jednak znacznie więcej właściwości leczniczych. Jej działanie pozwala na wspomaganie leczenia wielu chorób i schorzeń. Można oczywiście upić ją w postaci suszu, jednak najlepiej sprawdzi się ta wyhodowana samodzielnie. Uprawa szałwii nie jest szczególnie skomplikowana i naprawdę warto się jej podjąć, ponieważ roślina ma także niebywałe walory estetyczne.

Jeśli szukasz firmy, która wykona aranżację ogrodu, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza uzyskasz dostęp do najlepszych ofert sprawdzonych fachowców.

Szałwia lekarska czy szałwia łąkowa

Szałwia lekarska to gatunkach pochodzący z basenu Morza Śródziemnego, jednak jej właściwości sprawiły, że rozprzestrzeniła się w zasadzie na całym świecie. Swoją nazwę zawdzięcza temu, że jej działanie jest wykorzystywane w medycynie oficjalnej, nie tylko ludowej. W Polsce naturalnie występującym gatunkiem jest szałwia łąkowa. Obie rośliny są do siebie bardzo podobne, mają podobne wymagania i właściwości. Szałwia łąkowa także jest wykorzystywana jako roślina lecznicza, jednak jej powszechność jest znacznie mniejsza. Nadaje się jednak do domowego użytku, zwłaszcza, że w okresie kwitnienia jest bardziej atrakcyjna niż szałwia lekarska.

Jak wygląda szałwia?

Oba gatunki mają około 70-80 cm wysokości. Ich łodygi początkowo są wzniesione, z upływem czasu mają niewielką skłonność do pokładania się. Są gęsto ulistnione, drobne listki układają się naprzeciwlegle, mają lancetowaty lub lekko okrągły kształt. Najbardziej atrakcyjną częścią rośliny są jej kwiaty. Szałwia łąkowa wytwarza je intensywnie niebieskie, szałwia lekarska biało-fioletowo-niebieskie, bardzo jasne i mniej wyraziste. Kwiaty są dwuwargowe i bardzo drobne, ale wyrastają na całej łodydze, tworząc ciekawy pióropusz zebrany w nibyokółki. Szałwia nadaje się także do uprawy na balkonie, a więcej inspiracji na takie rośliny znajdziesz w tym artykule.

Szałwia lekarska - ciekawostki

Dzięki kwiatom szałwia wspaniale się prezentuje, więc często pojawia się na rabatach. Warto wiedzieć, że jest to roślina miododajna, świetnie przystosowana do zapylania przez owady i bardzo miodna. Jej uprawa najczęściej jest prowadzona właśnie w okolicach pasiek. Roślina kwitnie bardzo długo, od maja do lipca (w drugim roku uprawy), jest więc idealnym sposobem na zapewnienie pszczołom pokarmu. Szałwia lekarska nie jest całkowicie mrozoodporna, więc czasami przemarza zimą i wymaga szczególnej pielęgnacji na jesieni. Jednak szałwia łąkowa jest całkiem odporna na mróz i nie potrzebuje osłon. Liście szałwii znajdują szerokie zastosowanie w kuchni.

Uprawa szałwii w ogrodzie

Stanowisko dla szałwii

Szałwia, niezależnie od gatunku, nie ma zbyt dużych wymagań uprawowych. Roślina jest tolerancyjna wobec mało żyznych gleb – warto pamiętać, że w naturze to tak naprawdę dość pospolity chwast, który porasta łąki. Najlepiej czuje się jednak na dość zasobnym podłożu – wtedy będzie najpiękniejsza. Lubi gleby przepuszczalne, z domieszką piasku lub drobnego żwiru, ponieważ takie dobrze odprowadzają wodę, której nadmiaru szałwia nie toleruje. Powinna być wysiewana na podłożu zasadowym lub obojętnym. Szałwia najlepiej czuje się na glebach z domieszką wapnia. Koszty zakupu sadzonek szałwii i innych popularnych roślin ogrodowych znajdziesz w tym artykule.

Roślina najlepiej będzie czuła się na stanowisku ciepłym i nasłonecznionym. Nie będzie narzekać na nadmiar słońca, ale uprawa szałwii lekarskiej nie uda się w miejscach, gdzie docierają zimne, mroźne wiatry. Dla szałwii należy przygotować osłonięte stanowisko, zwłaszcza w chłodniejszych częściach kraju, ponieważ nie jest do końca mrozoodporna.

Szałwia – uprawa z nasion i nie tylko

Uprawa szałwii jest możliwa na kilka sposobów. Przede wszystkim najczęściej uprawia się ją z nasion, wysiewanych na rozsadniku wczesną wiosną. Na stałe miejsce wysadza się sadzonki. W cieplejszych częściach kraju możliwe jest wysiewanie nasion już na grządki, jednak nie zawsze roślina zdąży rozwinąć się na tyle, by bez problemu przetrwać zimę. Drugim sposobem uprawy jest podział starszych kęp. Szałwia bardzo dobrze się przyjmuje w nowym miejscu, a że ma tendencję do nadmiernego rozrastania się, można spokojnie dzielić ją co jakiś czas. Dużą zaletą uprawy przez podział jest fakt, że szałwia w takim wypadku kwitnie od razu po posadzeniu. Na kwitnienie uprawianej z nasion należy czekać do kolejnego sezonu wegetacyjnego.

Na czym polega uprawa szałwii?

Uprawa szałwii nie jest skomplikowana. Przede wszystkim należy pamiętać o jej nawadnianiu, zwłaszcza w okresie suszy. Podlewając należy jednak zachować umiar, ponieważ szałwia nie zawsze dobrze reaguje na nadmiar wody. Przydatne jest także nawożenie mineralne, nawet pogłówne. W tym celu wystarczy użyć zwykłego mineralnego nawozu uniwersalnego. Nadają się i takie przeznaczone do ziół i takie, które wspierają rozwój roślin kwitnących.

Ponieważ szałwia lekarska nie jest odporna na chłód, należy zadbać o nią jesienią. Po zbiorze liści roślina powinna zostać przykryta słomiastym obornikiem i gałęziami świerku. Dzięki temu podłoże nie straci wody, a szałwia będzie odpowiednio chroniona przed zimnem. Pędy ucina się dopiero wiosną, kiedy ruszy wegetacja i zrobi się trochę cieplej. Zostawia się je na wysokości 8-10 cm nad ziemią. Dzięki cięciu roślina wytworzy znacznie więcej kwiatów i liści, będzie także o wiele silniej rozkrzewiona. W tym czasie należy także usunąć wszystkie uschnięte i zniszczone pędy, co pozwoli na odmłodzenie się rośliny. Więcej roślin i ziół leczniczych zebraliśmy dla ciebie w tym miejscu.

Szałwia lekarska – surowiec i zbiór

Szałwia lekarska ma mnóstwo właściwości leczniczych. Surowcem, który wykorzystuje się w ziołolecznictwie i farmacji jest liść, jednak czasami zbiera się całe ziele. Zbiór należy przeprowadzać w ściśle określonym czasie – już w starożytności szałwia była określana jako roślina magiczna i właśnie zebranie jej w godzinach porannych miało gwarantować, że jej właściwości magiczne będą miały największą moc. Okazuje się jednak, że jest to podyktowane właściwościami praktycznymi – ziele zbiera się wtedy, gdy jeszcze nie jest zbyt gorąco. Można przeprowadzić to także wieczorem, jeszcze przed pojawieniem się rosy i zapadnięciem zmroku.

Ziele zbiera się jeszcze przez zawiązaniem się pąków kwiatowych. Ścina się je około 5 cm nad ziemią. Liście natomiast można zbierać 3-4 razy w roku, jeszcze przed zakwitnięciem, ale także można robić to po opadnięciu kwiatów. Z liści robi się napar z szałwii, jednak do tego muszą być dobrze wysuszone. Szałwię suszy się w przewiewnym pomieszczeniu, jednak nie lubi zbyt wysokiej temperatury, która nie powinna przekraczać 35 stopni Celsjusza.

Szałwia lekarska zawiera duże ilości olejków eterycznych, które są odpowiedzialne za jej charakterystyczny zapach. Ponadto olejek eteryczny jest wartościowym źródłem flawonoidów i garbników. W jej składzie można znaleźć także terpeny, takie jak olejek kamforowy, cyneol i tujon. Tujon to toksyczny składnik, dlatego nadmierne stosowanie szałwii lekarskiej może doprowadzić do delikatnych uszkodzeń systemu nerwowego. Sprawdź także nasz artykuł: Leki prosto z ogrodu.

Szałwia lekarska – działanie lecznicze

Szałwia lekarska jest wykorzystywana w medycynie od wieków. Obecnie najczęściej używanym specyfikiem na jej bazie jest napar z szałwii, który ma działanie antyseptyczne i grzybobójczo, można więc przemywać nim rany. Stosuje się go także do płukania gardła i jamy ustniej w stanach zapalnych lub w czasie leczenia angin. Wielu dentystów poleca napar z szałwii jako skuteczny środek zmniejszający stan zapalny jamy ustnej. Można także stosować go zewnętrznie na różnego rodzaju wypryski, otarcia, skaleczenia lub pryszcze.

Zdrowotne działanie szałwii

Warto wiedzieć, że działa także antybakteryjnie i przeciwzapalnie. Co ciekawe, szałwia ma także działanie przeciwpotne, więc może być stosowana jako składnik naturalnych antyperspirantów. Jej picie uspokaja nadmierną potliwość, a działanie przeciwpotne utrzymuje się przez kilka dni po wypiciu naparu lub nalewki. Ze względu na takie właściwości polecana jest kobietom w okresie menopauzy, które borykają się z problemem uderzeń gorąca i potów.

Szałwia na lepsze trawienie

Szałwia lekarska znajduje także szerokie zastosowanie w leczeniu problemów układu trawiennego. Można spotkać ją jako składnik herbatek wspierających trawienie i przywracających prawidłowe wypróżnianie. W przewodzie pokarmowym szałwia pełni liczne zadania. Przede wszystkim hamuje rozwój szkodliwej flory bakteryjnej w jelitach i tym samym nie pozwala na nadmierne fermentowanie w przewodzie pokarmowym. Ponadto ułatwia trawienie tłustych pokarmów i może działać lekko wiatropędnie. Wpływa także na trawienie cukru, więc po konsultacji z lekarzem świetnie sprawdzi się w leczeniu stanów przedcukrzycowych.

Szałwia a ciąża i karmienie piersią

Ze względu na właściwości hamowania laktacji, zabrania się pić szałwię kobietom karmiącym piersią i w okresie ciąży. Jeśli jednak problemem jest nadmiar pokarmu lub jego tworzenie już po zakończeniu karmienia, szałwia świetnie się sprawdza. To także dobry środek na inne dolegliwości natury kobiecej – łagodzi objawy PMS-u i zmniejsza bóle menstruacyjne.

Pozalecznicze działanie szałwii

Szałwia znajduje jednak zastosowanie nie tylko w medycynie i farmakologii, ale także w kosmetologii. Jej właściwości ściągające i odkażające są wykorzystywane w produkcji kremów, toników i innych tego rodzaju kosmetyków. Uważa się, że ma działanie przeciwzmarszczkowe. Picie naparu z szałwii, na zmianę z naparem z bratka, jest skutecznym sposobem na pozbycie się uporczywego trądziku i to na długo. Ponadto szałwia znajduje szerokie zastosowanie w kuchni.

Ze względu na swoje działanie odkażające, można spotkać ją w składzie past do zębów i to niekoniecznie tych stricte ziołowych. Na niej bazuje mnóstwo płynów do płukania ust, należy jednak zachować ostrożność, bo stosowanie szałwii codziennie przez dłuższy czas może mieć przykre konsekwencje.

Szałwia jest składnikiem także szamponów ziołowych i płukanek do włosów. Nadaje się dla brunetek i szatynek, jej działanie mogą wypróbować także blondynki, które marzą o ciemniejszym kolorze włosów. Poza przyciemnianiem nadaje im piękny kolor i połysk, odkaża także skórę głowy, powodując, że łupież i inne problemy skórne stają się przykrym wspomnieniem.

Co ciekawe, szałwia świetnie sprawdza się także w kuchni. Jej młode liście to prawdziwy przysmak, mają specyficzny, trochę gorzkawy posmak, który idealnie nadaje się do przyprawiania wędlin i mięs. Można dodawać je także do ryb, twarogów, kanapek i pasztetów, zwłaszcza tych tłustych – nie dość, że podbiją ich smak, to jeszcze polepszą ich trawienie.