Truskawki

Truskawki - gatunki, wymagania, sadzenie, rozmnażanie, porady

Truskawki to ważny owoc w domowej kuchni, składnik przetworów, symbol romantycznych deserów we dwoje. Nie może go zabraknąć także w działkowych i przydomowych ogródkach. Skąd się wzięły? Jakie są odmiany? Jak je uprawiać? Oto kilka porad na temat tych sympatycznych owoców.

Czym się charakteryzują truskawki?

Truskawki są krzyżówką dwóch gatunków poziomek. Zostały stworzone przypadkiem w XVIII wieku. Na początku następnego stulecia zaczęły zdobywać popularność jako roślina uprawna.

Truskawka, zwana też poziomką truskawką, jest byliną z rodziny różowatych (tak, poziomki są spokrewnione z różami). Należy do roślin niskopiennych o rozłogach, będących głównym surowcem do rozmnażania. Możliwe jest też uzyskanie młodych roślin przez nasiona. Liście są trójlistkowe, osadzone na długich ogonkach. Tworzą rozetkę. Kwiaty białe, pięciokrotne, wyrastają pojedynczo na szczycie pędów.

Owoc składa się z rozrośniętego dna kwiatowego (który tworzy mięsisty miąższ) oraz drobnych orzeszków na wierzchu.

Istnieje wiele odmian truskawek. Można je dzielić według sposobu owocowania (wczesne, późne, powtarzające) lub ze względu na właściwości owoców (słodkie, poziomkowe w smaku, białe, żółte, mrozoodporne itp.). Istnieje wiele odmian, z których większość nadaje się do uprawy amatorskiej.

Właściwości prozdrowotne

Truskawki należą do tych owoców, które mają liczne wartości odżywcze. Składniki zawarte w miąższu to:

• Witaminy: C (dzienne zapotrzebowanie pokrywa już 100 g truskawek), A, E, PP, witaminy z grupy B
• Kwas foliowy – korzystny szczególnie dla kobiet w ciąży i leczących bezpłodność, a także zapobiegający niektórym typom nowotworów, zmniejszający ryzyko miażdżycy, niedokrwistości i depresji.
• Kwercetyna – barwnik roślinny o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwnowotworowych
• Mikroelementy: żelazo, wapń, fosfor, magnez, mangan

Truskawki są też niskokaloryczne. Dlatego zaleca się je jako źródło ważnych witamin i minerałów w dietach odchudzających. To ich dodatkowy wpływ na nasze zdrowie. Nie tylko przez dostarczenie potrzebnych składników, ale przez pomoc w zmniejszeniu masy ciała.

W większości przypadków truskawki działają bardzo korzystnie na organizm. Niestety dość częste są też alergie wywoływane przez truskawki. Przynajmniej za część z nich są odpowiedzialne środki ochrony roślin. Dlatego, jeżeli mamy problemy z uczuleniem skórnym po zjedzeniu truskawek, warto spróbować owoców „niepryskanych”.

Liczne zalety truskawek sprawiają, że są one chętnie uprawiane amatorsko. Tym bardziej, że uprawa nie należy do najtrudniejszych.

Uprawa truskawek w ogrodzie

Truskawki można uprawiać w ogrodzie i na balkonie. Trzeba tylko dobrać odpowiednie odmiany do każdego typu uprawy. Warto też zwrócić uwagę na porę sadzenia. Sadzonki zielone wysadzamy do gruntu jesienią lub wczesną wiosną. Natomiast sadzonki Frigo (trzymane na zimę w lodówce) można sadzić od wczesnej wiosny do czerwca.

Ziemia nie może być bardzo wilgotna ani bardzo piaszczysta. Najlepiej jeżeli jej odczyn jest lekko kwaśny. Powinna być odchwaszczona i przekopana kilka dni wcześniej, żeby grudki zdołały trochę osiąść. Jeżeli to możliwe nawozimy ją obornikiem rok przed sadzeniem. 

Truskawki najlepiej czują się na stanowisku słonecznym, ale osłoniętym od wiatru.

Jeżeli planujemy więcej niż jeden rząd sadzonek, to powinny być wyznaczone w odległości ok. 0,5 m od siebie. Krzaczkom wystarczy odstęp wszerz 25-30 cm. Rozstawa może się różnić w zależności od odmiany i siły rozrastania.

Dołek do posadzenia powinien być nieco głębszy niż długość korzeni. Uważajmy, żeby nie przysypywać ziemią zielonych pędów, bo może je dopaść zgnilizna. Następnie należy ściółkować, np. słomą, i podlać. Niektórzy wysadzają truskawki na agrowłókninie. Zdania są jednak podzielone. Odsłonięta agrowłóknina wygląda nieestetycznie, hamuje rozrastanie roślin i ogranicza wymianę wilgoci oraz powietrza w glebie. Utrudnia też odchwaszczanie i nawożenie. Jeżeli stosujemy agrowłókninę, to nie kładziemy na wierzch naturalnej ściółki (słomy, kory), bo nie spełni ona swojej funkcji (ochrony i użyźniania gleby).

Zanim wybierzemy miejsce w ogrodzie warto też dobrać odpowiednie towarzystwo dla naszych owoców. Nie wszyscy wiedzą, że pewne rośliny sadzone obok siebie mogą się wspierać lub szkodzić sobie nawzajem. Zapomnijmy o „ogródku owocowym”, w którym truskawki czerwienią się obok krzaczków malin i jeżyn. Nie lubią też towarzystwa kapustnych oraz ogórków. Dobrymi towarzyszami dla truskawek są natomiast czosnkowe (różne odmiany czosnku i cebuli). Czosnek to prawdziwy strażnik w ogrodzie. Nie wiemy czy odstrasza wampiry, ale na pewno nie lubią go szkodniki. Dodatkowo zapobiega rozwojowi pleśni na truskawkach.

Truskawki mają kilka wzorców owocowania. Powtarzające będą owocować mniej obficie, ale przez cały sezon. Ponieważ długotrwałe owocowanie wyczerpuje roślinę ten rodzaj truskawek wymaga częstszego nawożenia, lepszej ochrony przed szkodnikami i ciepłego stanowiska. Po 2-3 latach może się okazać konieczna wymiana krzaczków na nowe.

Późne i wczesne odmiany zwykle są bardziej odporne i owocują obficie. Najlepiej posadzić obok siebie kilka odmian, żeby dłużej otrzymywać plon.

Uprawa na balkonie

Coraz więcej osób przenosi się do miast i musi ograniczyć swoje ogrodnicze ambicje do balkonu. Dlatego popularnością zaczęły się cieszyć odmiany truskawek przeznaczonych do doniczek. Najczęściej są to truskawki o długich, zwisających pędach, powtarzające owocowanie. Sadzimy je po ostatnich przymrozkach – optymalnie w maju. Donica powinna być duża i głęboka, na dno sypiemy drenaż. Sama ziemia musi być dość żyzna, próchnicza z dodatkiem torfu i rozluźniającego strukturę czynnika (piasek, żwir). Sadzimy według takich zasad jak ogrodowe. Następnie podlewamy i wystawiamy w słoneczne miejsce.

W pielęgnacji ważne jest regularne podlewanie (ale bez przelewania) i nawożenie biohumusem. Unikamy zwilżania całych pędów, żeby nie zaczęły gnić.

Na zimę warto zakopać doniczki z truskawkami w gruncie i przykryć słomą. Alternatywą jest przeniesienie donic do chłodnego, ale widnego pomieszczenia. Osoby mieszkające w bloku lub w kamienicy mogą mieć z tym problem. Wówczas można włożyć doniczkę do kartonu, a przestrzeń wypełnić trocinami lub styropianem.

Jak przerobić truskawki?

Uprawa truskawek to nie tylko duma ogrodnika i okazja do zjedzenia świeżych owoców. Niepryskane truskawki, osobiście wybranych odmian, doskonale nadadzą się na przetwory, które będziemy mogli jeść również zimą.

Jak można przetworzyć truskawki?

• Mrożenie - Najlepszym sposobem jest podmrożenie umytych owoców na tacce, a po kilku godzinach przełożenie ich do woreczków i głębokie zamrożenie. Wtedy nie będą się sklejać. Mrożone owoce zachowują dużo witaminy C i większość walorów smakowych świeżych truskawek.
• Dżem – Truskawki zasypujemy cukrem i gotujemy aż wyparuje część wody. Następnie przekładamy do słoików (w internecie znajdziecie wiele dokładnych przepisów na bardziej lub mniej słodkie dżemy).
• Konfitura – przepis podobny jak na dżem, ale zawiera więcej owoców w stosunku do cukru. Dodatkowo konfitury mogą być podsmażane przed przełożeniem do słoików.
• Marmolada – tańsza wersja dżemu. W domowych warunkach wymaga więcej pracy, bo potrzebny jest przecier truskawkowy, który będzie zagęszczony przez długotrwałe gotowanie.
• Kompot – kompoty na zimę przygotowujemy zalewając całe owoce z cukrem ułożone w słoikach. Po zalaniu gotujemy słoiki aż rozpuści się cukier. Tak przygotowane zakręcamy i odstawiamy do spiżarni.

Truskawki nadają się też do wykorzystania w przygotowaniu dań na świeżo. Szczególnie dobrze ozdabiają desery (lody, torty, galaretki), ale można je też gotować w pierogach lub zapiekać w cieście. Ze względu na dużą ilość soku najlepiej pasują do ciasta ucieranego, które częściowo wchłonie wilgoć.

Truskawki są jednymi z najpopularniejszych owoców na polskich stołach. Dzięki atrakcyjnemu wyglądowi, nadają się do ozdabiania potraw. Jednak największą ich zaletą są przeróżne składniki odżywcze, mające dobroczynny wpływ na nasze zdrowie.

Truskawki to owoce, które nadają się doskonale do jedzenia na świeżo i przetworów. Zobacz jak wygląda ich uprawa w ogrodzie i na balkonie.

Truskawki bez wątpienia reprezentują najsmaczniejsze owoce rosnące w naszym kraju. Zawierają witaminy, posiadają też niezaprzeczalne właściwości odżywcze. By cieszyć się ich smakiem nie trzeba przeszukiwać sklepowych półek. Lepszym wyjście jest posadzenie tych owoców w przydomowym ogródku lub ogrodzie.

Charakterystyka i odmiany truskawek

Truskawki są bardzo popularnymi bylinami, rosną w wielu ogródkach oraz ogrodach. Osiągają stosunkowo niewielkie rozmiary, od 15 do 45 cm wysokości. Wytwarzają jadalne owoce o charakterystycznym kształcie oraz trójlistkowe liście. W okresie kwitnienia pojawiają się na nich białe kwiaty.

Truskawka powstała w wyniku przypadkowego zmieszania się dwóch gatunków poziomki. Do tego połączenia doszło w XVIII wieku. Początek truskawką dała poziomka wirginijska oraz chilijska. Obecnie jest to owoc uprawiany we wszystkich krajach strefy klimatu umiarkowanego oraz w chłodniejszych rejonach podzwrotnikowych.

W sklepach ogrodniczych dostępne są różne odmiany truskawek. Podstawowym kryterium podziału sadzonek jest okres owocowania. Niektóre truskawki dają plony wczesną wiosną, inne w czerwcu. Dostępne są też okazy, dzięki którym zbiory przeprowadza się przez cały okres wegetacji.

Odmiany truskawek można też podzielić na tradycyjne i pnące. Co ciekawe niektóre byliny są bardziej odporne na mróz i choroby a inne mniej.

Wiadomo, na jakie kategorie dzieli się ten popularny owoc. Teraz warto przytoczyć najbardziej rozpowszechnione odmiany. Pierwszą z nich są rodzime truskawki dukat. Wczesną wiosną wydają dość duże owoce. Są odporne na mróz i chwilowe braki wody. Tymczasem okazy o nazwie elkat dają plony w czerwcu. One również są odporne na mróz, na ogół dobrze radzą sobie z chorobami.

Honeoye to bardzo ciekawe odmiany truskawek. Wydają owoce już pod koniec maja. Ich liście i owoce nie poddają się chorobom. Honeoye świetnie nadają się do uprawy w szklarniach lub pod agrowłókniną. Na uwagę zasługują też gatunki kama, kent czy też korona.

Jak uzyskać smaczny owoc truskawki?

By liście zdobiły ogród a owoc był smaczny, trzeba wiedzieć, kiedy sadzi się truskawki. Wszystko zależy od rodzaju sadzonek. Zielone rozsady pobiera się wprost od starszych roślin. Odbywa się to zazwyczaj jesienią, więc wtedy też wykonuje się sadzenie truskawek. Okazy doniczkowe można umieścić w ziemi latem.

Ostatni rodzaj sadzonek nosi nazwę frigo. Je również pobiera się ze starszej rośliny. W odróżnieniu od zielonych rozsad odbywa się to na przełomie listopada i grudnia. W ich przypadku wysadzanie do gruntu wykonuje się w maju.

Po wyborze sadzonek przychodzi czas na przygotowanie stanowiska. Ważne by było dobrze nasłonecznione. Zapewnienie odpowiedniej ilości światła przyczyni się do powodzenia uprawy.

Bardzo istotna jest też gleba, w której będą się rozwijać truskawki. Powinna być żyzna i zawierać dużo próchnicy oraz składników odżywczych. Jeżeli zaś chodzi o odczyn, najlepszy jest lekko kwaśny. Optymalny przedział pH to 5,5-6,5.

Proces sadzenia nie jest skomplikowany. Po usunięciu chwastów ze stanowiska truskawki umieszcza się w niewielkim dołku. Trzeba uważać by nie połamać korzeni i zadbać by widoczny na sadzonce znalazł się tuż nad ziemią. Należy pamiętać by liście nie były zasypane ziemią. Po tych czynnościach glebę uklepuje się tak by roślina była stabilna.

Truskawki sadzi się w rzędach oddalonych od siebie o 50 cm. Odległość pomiędzy sadzonkami w rzędzie powinna wynosić 25-30 cm.

Na pielęgnację truskawek po posadzeniu składa się między innymi pielenie. Usuwa się ewentualne chwasty i rozłogi. Najlepsza do tego celu jest motyka.

Kolejnym zabiegiem jest podlewania. Odgrywa ważną rolę w początkach uprawy oraz w okresie owocowania i zawiązywania się kwiatostanów. W każdym z tych okresów wodę trzeba dostarczać regularnie.

Nawożenie przeprowadza się w trzech terminach. Przed posadzeniem konieczne jest zasilenie gleby obornikiem lub kompostem. Następnie nawóz aplikuje się wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji, oraz po zakończeniu zbiorów.

Witaminy, właściwości odżywcze i przetwory z truskawek

Truskawki są smaczne, ale to nie jedyna ich zaleta. Równie ważne, a może nawet ważniejsze jest to, że zawierają witaminy i właściwości odżywcze. Z tego względu są polecane reumatykom oraz osobom ze schorzeniami nerek i wątroby. Obniżają ciśnienie tętnicze i poziom cholesterolu. Do tego pomagają walczyć z nadwagą i otyłością.

W truskawkach znajdują się witaminy z grupy B oraz A, C, E. Jeśli zaś chodzi o wartości odżywcze to dominuje błonnik i węglowodany. Warto też wiedzieć, że każdy owoc zawiera mikroelementy. Jest to wapń, potas, żelazo, magnez, fosfor.

Truskawkami można cieszyć się również zimą. Jednym ze sposobów by to osiągnąć jest zamrożenie, ale nie o to tu chodzi. Dużą popularnością cieszą się przepisy na rozmaite przetwory. Absolutna podstawa to kompot, który będzie dostarczał organizmowi witaminy. Bez problemu można też przygotować znakomity sok.

Truskawki sprawdzają się, jako surowce na dżemy i konfitury. Istnieją też przepisy na musy. Każda z tych form przetwarzania owoców nie sprawia wielu problemów. Ważne jest też to, że dżemy czy konfitury będą dostarczać wartości odżywcze.