Wiśnia

Wiśnia - odmiana, sadzenie, uprawa, cięcie, porady

Wiśnie warto uprawiać w swoim ogrodzie z dwóch powodów: smaczne, soczyste owoce i ogromne walory dekoracyjne drzewek. Ta wyjątkowa roślina nie ma dużych wymagań w uprawie, a odpowiednia pielęgnacja przekłada się na obfite owocowanie. Dowiedz się, jak zajmować się drzewkami wiśniowymi i jaką odmianę wybrać na początek do swojego ogrodu.

Wiśnia – najważniejsze informacje o drzewku

Wiśnia to drzewo owocowe o krótkiej żywotności (kilkanaście lat) i niskim wzroście. Wytwarza delikatne, białe kwiaty, które wręcz oblepiają całe drzewo. Jej owoc to wiśnia – pestkowiec o ciemnoczerwonej skórce i barwiącym soku. Wiśnie z różnych krajów mogą mieć różny smak. W słońcu zyskują na słodyczy, gdy robi się chłodniej, stają się kwaskowate. Dlatego hiszpańskie wiśnie są o wiele słodsze niż polskie – w naszych warunkach klimatycznych owoce mają wyraźnie kwaskowy posmak.

Wiśnia to podrodzaj rodzaju śliwa. Oznacza to, że jest z nią blisko spokrewniona. Wśród 150 gatunków, które obejmuje ten podrodzaj pojawia się właśnie wiśnia pospolita, czyli drzewo owocowe znane nam z ogrodów, a także czereśnia, czerecha, czyli mieszanina czereśni i wiśni oraz antypka – drzewko owocowe wykorzystywane na podkładki. Wszystkie gatunki wiśni naturalnie występują na półkuli północnej, zwłaszcza w Azji. W Polsce w naturze spotkać można czereśnię i wiśnię karłowatą.

Owoc wiśni – zastosowanie i wartości odżywcze

Wiśnie są nie tylko smaczne. To także prawdziwe źródło witamin, antyoksydantów i składników odżywczych. Te drobne, czerwone kuleczki używa się do deserów i ciast, można także wykorzystać je na przetwory. Dżemy, kompoty, soki, konfitury, wiśnie w syropie i fruzelinie, a w końcu wszelkiego rodzaju nalewki i likiery. Możliwości przetworzenia owoców jest bardzo wiele. I warto z nich skorzystać, bowiem sezon owocowania wiśni jest bardzo krótki. A naprawdę warto je jeść jak najczęściej.

Swój intensywny, prawie czarny kolor wiśnie zawdzięczają antocyjanom. Są to składniki przeciwutleniające, co oznacza, że mają działanie przeciwstarzeniowe i przeciwnowotworowe. Dodatkowo są wartościowym źródłem potasu, mają także witaminy, zwłaszcza witaminę C. Dlatego mają właściwości zdrowotne: wspierają układ krwionośny i układ moczowy. Jeśli chodzi o wartości odżywcze, wiśnie są niskokaloryczne. Zawierają za to dużo błonnika, trochę magnezu i fosforu. Warto je jeść zarówno na świeżo, jak i w przetworach. Zamrożenie kilkudziesięciu czerwonych kuleczek na zimę także nie jest złym pomysłem. Kiedy brakuje świeżych owoców i warzyw, mrożone wiśnie są pysznym zdrowym dodatkiem do koktajlu lub owsianki.

Odmiany wiśni do ogrodu

Odmiany wiśni są bardzo liczne, dlatego można podzielić je na trzy kategorie:

• szklanki, czyli owoce o jasnym miąższu i dużej ilości soku,
• sokówki, które mają czarną skórkę i ciemny barwiący sok. Są wykorzystywane w przetwórstwie,
• czerechy – mieszanki wiśni i czereśni o słodszym smaku.

W Polsce zdecydowanie najbardziej popularna jest wiśnia sokowa ‘Łutówka’. Jest niezwykle soczysta i samopylna, dlatego sprawdza się i w uprawie przydomowej, i towarowej. Na uwagę zasługuje także ‘Lucyna’, córka popularnej ‘Łutówki’. Jest niezwykle soczysta i bardzo smaczna, wybitnie nadaje się na przetwory i jest o wiele bardziej odporna na niską temperaturę i choroby grzybowe. Na choroby i szkodniki odporna jest także odmiana ‘Nefris’. Ma duże owoce, ale jej kwiaty bywają podatne na wczesnowiosenne przymrozki. Bardzo dużą odporność na choroby, także na raka bakteryjnego, wykazuje odmiana ‘Sabina’. Jest to polska odmiana o drobniejszych, ale bardzo smacznych owocach.

W ostatnim czasie bardzo dużą popularnością cieszą się czereśnio-wiśnie, czyli czerechy. ‘Meteor’, ‘Hortensja’ czy ‘Grubińska’ to jedne z najbardziej powszechnych. Ich drzewka wykazują się zwiększoną odpornością na chłód i zarazę. Owoce nadają się do przetworów i mają wyjątkowo słodki smak.

Stanowisko dla wiśni w ogrodzie

Większość odmian wiśni jest dość dobrze odporna na mróz. Dlatego uprawia się je w całym kraju, włącznie ze wschodnią częścią. Zdarzają się jednak lata, że wiśnie słabiej owocują, jeśli ich kwiaty zostaną ścięte przez wiosenne przymrozki. Poleca się więc uprawianie wiśni głównie w dolinach, nie na stokach. W ogrodzie warto znaleźć dla nich stanowisko osłonięte przed wiatrem. To najlepszy sposób na ochronę drzew wiśniowych przed wczesnowiosennymi podmuchami mroźnego powietrza.

Gleba dla wiśni powinna być piaszczysto-gliniasta, niezbyt ciężka, ale nie przesychająca od razu. Na bardziej podmokłych terenach uprawa także się udaje, jednak owoce mogą pękać i być gorszej jakości. Podłoże powinno mieć zasadowe pH (6,8-7,1), na zbyt kwaśnym należy zastosować wapnowanie. Najlepiej od razu sięgnąć po wapno magnezowe, by dodatkowo zasilić podłoże w magnez.

Ponieważ większość odmian wiśni jest dość podatna na różne rodzaje chorób, należy unikać sąsiedztwa niektórych roślin. Nie uprawia się wiśni na terenach, na których wcześniej rosły truskawki, ogórki, pomidory, kapustne i ziemniaki. Inaczej drzewo może być porażone przez choroby grzybowe, które zostają w glebie.

Sadzonki i sadzenie wiśni

Sadzonki wiśni najlepiej kupić w sprawdzonym sklepie ogrodniczym. Zazwyczaj są one szczepione na podkładkach – na antypce lub czereśni. Siewki antypki lepiej sprawdzają się na piaszczystych glebach, czereśnia na gliniastych. Sadzonki powinny mieć około 1,2 m wysokości – takie przyjmują się najlepiej. Z reguły sprzedaje się drzewka w balocie, co oznacza, że ich bryła korzeniowa jest w dobrym stanie i można sadzić je od razu. Drzewka z nagim korzeniem wymagają trochę więcej uwagi. Trzeba sprawdzić, czy korzenie nie połamały się w transporcie, a przed posadzeniem warto wstawić sadzonkę do wody, by odżyła.

Optymalny termin na sadzenie wiśni to późna jesień – październik lub nawet listopad. Czasami można sadzić je jeszcze w marcu, jednak nie jest to szczególnie zalecane. Rozstawa dla wiśni to 5 x 3 m, ale powinno to być dopasowane do odmiany. Niektóre słabiej rosną i można sadzić je bliżej. Przed sadzeniem należy wykopać dołek o takiej głębokości, by sadzonka rosła tak, jak w szkółce. Na jego dno warto wsypać trochę ziemi torfowej i obornika. Po zasadzeniu wiśnię należy obficie podlać.

Drzewo wiśniowe – pielęgnacja

Wiśnie nie mają większych wymagań uprawnych. Roślin się nie podlewa, jedynie trzeba pamiętać o nawożeniu. Przed posadzeniem wykonuje się pierwszy taki zabieg. Można użyć kompostu, obornika lub nawozów mineralnych. W pierwszym roku po posadzeniu trzeba pamiętać także o nawożeniu – robi się to w dwóch dawkach, w marcu, a potem w czerwcu. Warto zastosować nawozy, które mają właściwości wspierające rozwój kwiatów i owoców. W kolejnych latach wiśnie nawozi się raz w roku, wczesną wiosną. Jeśli drzewa są zdrowe i dobrze się rozwijają, nie ma takiej potrzeby i z zabiegu można zrezygnować.

Przycinanie wiśni krok po kroku

Ważnym zabiegiem w pielęgnacji wiśni jest przycinanie. Wyróżnia się dwa rodzaje przycinania: po posadzeniu wykonuje się intensywne cięcie, potem trzeba pamiętać tylko o przycinaniu. W pierwszym roku życia wiśni skraca się wszystkie pędy boczne, ale zostawiając pęd główny. Wtedy roślina będzie się lepiej rozwiać.

W kolejnych latach przycinanie sprowadza się do usuwania pędów martwych, krzyżujących się i wyrastających w kierunku środka korony drzewa. Ważne jest, by nie przycinać wiśni wiosną, jak innych drzew owocowych. W tym terminie najbardziej narażamy ją na atak szkodników, bakterii i grzybów. Dlatego wiśnie przycina się po owocowaniu, a każdą, nawet najmniejszą rankę trzeba zabezpieczyć maścią ogrodniczą. Jeśli drzewko osiągnie około 10 m wysokości, warto przyciąć pęd główny. Niektóre odmiany można prowadzić na wysokości 2-2,5 metra. To bardziej korzystne, ponieważ będziesz mógł zebrać wszystkie wiśnie, a owocowanie będzie intensywniejsze.

Przetwory z wiśni, czyli kwaśno-słodkie kompoty, dżemy i nalewka z wiśni – trudno bez nich wyobrazić sobie zimę. Chociażby ze względu na kwaśnawe owoce warto posadzić wiśnię w ogrodzie. Wystarczy jedno lub dwa drzewka plennej odmiany wiśni, by móc cieszyć się własnymi przetworami, takimi jak wino z wiśni. Na dodatek drzewo wiśni nie zajmuje zbyt wiele miejsca, więc nadaje się nawet do małego ogrodu, a kwiat wiśni jest tak uroczy, że kwitnąca wiśnia będzie jego dodatkową ozdobą. Dowiedz się, jak dbać o roślinę i które odmiany wiśni są najbardziej wartościowe.

Wiśnia – odpowiednie stanowisko dla drzewka

Wiśnia może być dość wymagająca i kapryśna, jeśli chodzi o stanowisko. Dodatkowo należy wiedzieć, że jej wymagania mogą być różne – najbardziej szlachetne odmiany wiśni są nieco bardziej wymagające, co więcej, często rodzaj podłoża jest zależny od podkładki, na której roślina jest zaszczepiona. Kwitnąca wiśnia i kwiaty wiśni zachwycają swoim urokiem.

Wiśnia a podłoże pod uprawę

Można generalizować, że wiśnia lubi przede wszystkim dobrze nawodnione podłoże, zwłaszcza młode okazy muszą mieć ciągle wilgotne podłoże. Dlatego warto je dobrze ściółkować, by utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia podłoża. Wszystkie wiśnie lubią także głębokie gleby, optymalnie przewiewne, jednak ich rodzaj jest już zależny od podkładki.

Podkładki dla wiśni

Drzewo wiśni kupuje się na podkładkach z czereśni ptasiej – dzikiej odmiany, która ma bardzo wysoką odporność na mróz lub z antypki, także dzikiego gatunku wiśni. Obie podkładki mają różne wymagania, wady i zalety. Antypka jest bardziej wyrozumiała, toleruje nawet piaszczyste gleby, jednak nie osiąga takich rozmiarów, jak czereśnia ptasia. Musi mieć lekkie podłoże, ale niekoniecznie bardzo żyzne i urodzajne, nadaje się więc do standardowej ziemi ogrodowej. Wiśnie szczepione na podkładkach z czereśni ptasiej natomiast są znacznie większe, jednak wymagają bardziej żyznego podłoża, rozwijają się na gliniastej glebie, w której jednak nie robią się zastoje wodne.

Wiśnia a drenaż wody

Wiśnie lubią wodę, jednak nie mogą być przelane, dlatego warto pilnować, by na stanowisku był dobry drenaż. Poleca się także sadzenie drzewek na wzniesieniu, by woda mogła spływać w dół. W żadnym wypadku nie można sadzić ich jednak u podnóża pagórka, ponieważ tam są właśnie narażone na zbytnie przemaczanie „nóg”. Oczywiście rośliny muszą mieć także pełne słońce, najlepiej, by miejsce było także osłonięte przed wiatrem.

Drzewo wiśni – odpowiednie sadzonki przede wszystkim

Wiśnie są dość kapryśne i nie zawsze przyjmują się w nowym miejscu. Na dodatek są to raczej drzewka krótkowieczne, jednak odpowiednie sadzonki, wysokiej jakości mogą okazać się bardziej wytrzymałe. Dlatego tak ważne jest, by kupić naprawdę dobre drzewka, które mają największą szansę na przyjęcie się. Jeśli masz możliwość, koniecznie je obejrzyj wcześniej, jeśli nie, kupuj tylko od zaufanego szkółkarza, który ma długie doświadczenie w tej branży.

Odpowiednie sadzonki wiśni powinny mieć około 120 cm wysokości. Optymalnie, gdyby były to sadzonki w balocie, a nie z nagim korzeniem. Są one bardziej wytrzymałe i mniej podatne na uszkodzenia mechaniczne. Ponadto sadzonki balotowane nie zahamowują wegetacji, ich korzenie są ciągle odpowiednio nawodnione. Dzięki temu lepiej przyjmują się w nowym miejscu, szybciej rozpoczynają rozwój. Jeśli jednak zdecydujesz się na sadzenie wiśni z nagim korzeniem, nic straconego. Wystarczy przed posadzeniem zanurzyć korzenie na trochę w wodzie, a w czasie sadzenia trzeba zachować zwiększoną ostrożność, by nie połamać korzeni.

Sadzenie wiśni krok po kroku

Kwitnąca wiśnia to niezwykle atrakcyjny widok, dlatego warto zasadzić ją w swoim ogrodzie, nawet w jego przydomowej części. Będzie się wspaniale prezentowała, na dodatek będzie źródłem pięknych i smacznych owoców.

Sadzenie wiśni - przygotowanie dołków

W tej sytuacji sadzenie wiśni przebiega nieco inaczej, niż wtedy, kiedy chcesz stworzyć własny sad wiśniowy. W tej pierwszej sytuacji wystarczy, że wykopiesz odpowiedni dołek, wcześniej wmieszasz w glebę niewielką ilość nawozu wieloskładnikowego, ale w przypadku tworzenia sadu, musisz dokładniej nawieźć podłoże i przygotować je odpowiednio wcześniej.

Kiedy sadzić wiśnię?

Wiśnia powinna być sadzona w dwóch terminach – wiosennym i jesiennym. W tym pierwszym przypadku drzewo wiśni sadzi się jak najwcześniej, najlepiej od razu po roztopach. W innym przypadku kwitnąca wiśnia może się powoli przyjmować lub nie przyjąć się wcale. Przed posadzeniem sadzonki powinny zostać bardzo obficie podlane, dzięki czemu łatwiej będzie je wydostać w pojemnika lub z balotu.

Rozstawa i sadzenie wiśni

Przed rozpoczęciem sadzenia warto wykopać prostopadłościenny dół, optymalnie o bokach podstawy 70x70 cm. Rozstawa między roślinami jest bardzo zróżnicowana i najczęściej jest zależna od odmiany i rodzaju podkładki. Największe odmiany wiśni muszą mieć około 3 x 5 m przestrzeni, te mniej szlachetne lub szczepione na antypce można posadzić w rozstawie 4 x 2.

W czasie sadzenia wiśni należy zwrócić baczną uwagę na ułożenie korzeni rośliny. W żadnym wypadku nie powinny być podwinięte, należy także uważać, by nie były zbyt ściśnięte. Drzewko zanurza się bardzo delikatnie, zachowując szczególną ostrożność.

Przycinanie wiśni – jak i kiedy przeprowadzić zabieg?

Pierwsze przycinanie wiśni przeprowadza się bezpośrednio po posadzeniu wiosennym, po posadzeniu jesiennym należy zrobić to wiosną. Należy wtedy przyciąć wszystkie pędy, poza oczywiście przewodnikiem. W tym czasie wszystkie pędy można skrócić o 1/3 do 2/3 długości, generalna zasada jest jednak taka: im gęściej posadzone drzewka, tym intensywniejszego cięcia potrzebują. Drzewka szybko się odnowią, zaczną się także bardziej krzewić w górnej części.

Przez pierwsze trzy lata po posadzeniu przycinanie wiśni należy przeprowadzać znacznie częściej. Roślina jeszcze nie owocuje zbyt obficie, nie musisz więc przejmować się przycinaniem i możesz swobodnie znacznie skracać pędy. To także najlepszy czas, by uformować koronę drzewa. Aby to się udało, można założyć na pędy także specjalne spinacze, które ustawią gałązki pod kątem prostym do głównego pędu.

Po upływie trzech lat, przycinanie wiśni przeprowadza się rzadziej i bardziej oszczędnie. Obcina się tylko pędy, które są dłuższe niż 70 cm. Dodatkowo także warto wycinać niskie pędy, które rosną niżej na pniu. W tym czasie, wiosną, przeprowadza się także cięcie interwencyjne. Należy dokładnie usunąć chore i stare gałązki, powinno się także szybko usunąć suche gałęzie, lub takie, które zawiązują owoce tylko na końcach. Dzięki temu roślina będzie się intensywniej krzewiła, odpowiednie cięcie może także być gwarancją obfitego owocowania.

Najbardziej wartościowe odmiany wiśni

Odmiany wiśni są bardzo liczne, różnią się między sobą pod bardzo wieloma względami. Przede wszystkim mogą mieć różnej wielkości i barwy owoce, ale to nie koniec różnic. Główną są odporność na choroby i szkodniki. W naszych warunkach klimatycznych należy wybierać odmiany wiśni o zwiększonej odporności na plamistość liści, raka bakteryjnego i zgniliznę. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na ich mrozoodporność – nie wszystkie odmiany wiśni będą wystarczająco odporne na chłód, więc przed zakupieniem sadzonek należy dowiedzieć się wszystkiego o odmianie. Jeśli zależy ci na efekcie wizualnym, kwitnąca wiśnia także może się od siebie różnić wyglądem, dlatego warto spojrzeć na to pod tym kątem. Dobrym pomysłem w takim wypadku jest wiśnia japońska, bardzo ozdobna i efektownie kwitnąca w naszych warunkach.

Wiśnia groniasta z Ujfehertoi

W Polsce bardzo popularna jest wiśnia Groniasta z Ujfehertoi. Jest to odmiana samopylna, która została wyselekcjonowana na Węgrzech. Wiśnia Groniasta z Ujfehertoi to wyjątkowa odmiana, ceniona na całym świecie zwłaszcza za bardzo obfite i coroczne owocowanie. Kwiat wiśni jest naprawdę uroczy, a owoce są dość duże, mają wyjątkowo słodki smak. Wiśnia Groniasta z Ujfehertoi to jedna z niewielu odmian, które świetnie sprawdzają się w bezpośrednim spożyciu, chociaż często wykorzystuje się je także na przetwory z wiśni, nalewka z wiśni z wykorzystaniem tej odmiany smakuje najlepiej.

Wiśnia Lucyna i Debreczyn

Bardzo dużą odpornością na mróz wyróżnia się polska odmiana Lucyna, która jest bardzo plenna. Owocowanie zaczyna się już w drugim roku uprawy. Wiśnia tej odmiany tworzy średniej wielkości owoce, dojrzewające w połowie lipca, które mają ciemnoczerwony, bardzo soczysty miąższ. Odmiana jest bardzo odporna na choroby, więc jest długowieczna w stosunku do innych odmian. Świetnie sprawdza się w wielu sadach.

Jedną z najlepszych odmian, polecanych do uprawy w sadach i na skalę przemysłową jest Debreczyn. To odmiana węgierska, wyróżniająca się bardzo dużą odpornością na warunki klimatyczne i choroby. Drzewka nie przemarzają, są także długowieczne i co roku rodzą owoce. Wiśnie są duże, słodko-kwaśne, idealne na przetwory, mają bardzo dużą wartość handlową. Jednak ta wiśnia nie jest samopylna, należy posadzić obok niej inną odmianę. Sprawdzi się standardowa Łutówka, czyli najbardziej rozpowszechniona w Polsce odmiana. Pięknym drzewem ozdobnym, które warto posadzić w towarzystwie wiśni, jest judaszowiec.

Wiśnia Łutówka

Odmiana Łutówka jest tak popularna, że powoli powstają już jej kolejne odmiany i typy. W uprawie można ją spotkać od dziesiątek lat i ciągle świetnie się sprawdza. Łutówka jest dość mała, tworzy niewielkie, niskie drzewa, jednak wyróżnia się plennością i wysoką jakością owoców. Ważną cechą jest fakt, że kwiat wiśni Łutówka pojawia się bardzo późno. Oznacza to, że kwitnąca wiśnia na pewno zawiąże owoce, bo kwitnienie jest znacznie później niż ostatnie wiosenne lub powracające przymrozki. To odmiana, która daje największą gwarancję udanych zbiorów.

Ciekawostka: bardzo ozdobna wiśnia japońska

Kiedy słyszy się: „wiśnia japońska”, oczami wyobraźni widzisz najpiękniejsze obrazki najwspanialszych sadów wiśniowych. Faktycznie, kwitnąca wiśnia jest symbolem Japonii i jest to kraj, który eksportuje owoce wiśni, a jednak wiśnia japońska i wiśnia uprawiana na owoce to nie są te same rośliny.

Wiśnia japońska jako roślina ozdobna

Wiśnia japońska to jedna z ciekawszych roślin ozdobnych, którą można hodować także w naszych ogrodach. Kwiat wiśni japońskiej jest tak piękny, że Japończycy obchodzą na jego cześć święto, a kwitnąca wiśnia powinna znaleźć się w każdym ogrodzie w stylu japońskim. Jest to niewielkie drzewo, które po wielu latach osiąga około 8 metrów wysokości. Wiśnia japońska może być także prowadzona jak krzew, wszystko zależy od rodzaju podkładki, na której została zaszczepiona. Ten gatunek wiśni doczekał się wielu odmian, które różnią się między sobą kształtem korony – najczęściej spotykane są kształt kulisty i parasolowaty, oba wyglądają bardzo ozdobnie. Jednak kwiat wiśni jest taki sam, niezależnie od odmiany.

Kwiat wiśni japońskiej

Kwiat wiśni japońskiej pojawia się jeszcze przed rozwojem liści. Wiśnie uprawiane na owoce na przykład wiśnia Groniasta z Ujfehertoi także mają piękne kwiaty, jednak kwiat wiśni japońskiej jest wyjątkowy. Wydziela przyjemny, delikatny zapach, ma także wyrazisty, ciemnoróżowy kolor. Miejscami płatki mogą przebarwiać się na jasnoróżowo lub biało, co jeszcze dodaje roślinie uroku. Kwiat wiśni rośnie w większych gronach, zebrany w kilkanaście sztuk. Grona są bardzo gęste i liczne, oblepiają całe drzewo. Taka kwitnąca wiśnia jest najwspanialszą ozdobą ogrodu wiosną, kwitnie na przełomie kwietnia i maja. Jesienią wiśnia japońska także jest ozdobna – jej liście przebarwiają się na czerwono lub złoto. Odmiany rzadko zawiązują owoce, jeśli już tak się stanie, nie wolno ich zbierać, ponieważ mogą być trujące.

Wiśnia japońska w uprawie

Wiśnia japońska jest dość kapryśna w uprawie, ponieważ pochodzi z łagodnych klimatów. Z tego względu jej uprawa może być trochę utrudniona. Należy ją bardzo starannie zabezpieczać na zimę i zadbać o to, by miała osłonięte i ciepłe stanowisko. Powinna mieć także zapewnione odpowiednie podłoże. Najlepiej rośnie na zasobnym, dość wilgotnym stanowisku, nie może mieć kwaśnego podłoża. Jej atutem jest fakt, że dobrze znosi suszę i nie wymaga szczególnego nawożenia. Chociaż potrzebuje dużo uwagi i czasu, wiśnia japońska może stać się najpiękniejszą ozdobą każdego ogrodu. Warto posadzić ją w pobliżu owocujących drzewek, razem będą tworzyły niezwykłą kompozycję. Ciekawą propozycję stanowi także ozdobna wiśnia piłkowana (prunus serrulata). Ta kwitnąca wiśnia ma bardzo duży walor ozdobny.