Właściwości lecznicze lawendy - działanie, zastosowanie, porady
Lawenda (Lavendula) jest obficie kwitnącą rośliną, o trwałym zapachu. Łacińska nazwa pachnącego krzewu oznacza ‘kąpanie się’ i została nadana roślinie przez starożytnych Greków i Rzymian, którzy już przed wiekami docenili lecznicze właściwości olejków eterycznych, zawartych w kwiatach lawendy. Aromatyczne zioła od dawna stosowane są w ziołolecznictwie i w kosmetyce. Przeczytaj, jakie zastosowanie lecznicze ma kwiat lawendy.
Jeśli szukasz więcej porad i inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o lawendzie.
Kwiat lawendy – lecznicze właściwości lawendy
Flos Lavandulae, czyli kwiat lawendy - pozyskiwany jest z różnych gatunków hodowlanych, głównie z lawendy lekarskiej (Lavendula officinalis), z rodziny wargowych (Labiatae). Roślina wywodzi się z rejonu Morza Śródziemnego i uprawiana jest w licznych krajach europejskich, również w Polsce. Kwiat lawendy zawiera około 3% olejku eterycznego, którego głównymi składnikami są estry, np. przyjemnie pachnący octan linalolu oraz terpeny, m.in. geraniol, borneol i cyneol.
Surowiec służy do wyrobu olejku eterycznego (Oleum Lavandulae), mającego zastosowanie w kosmetyce i medycynie:
- tonik, na bazie olejku lawendowego, pomaga pozbyć się trądziku, działa antyseptycznie i przyspiesza odbudowę komórek. Przeznaczony jest dla cery delikatnej i wrażliwej,
- olejek lawendowy jest składnikiem mydeł. Przyjemny zapach lawendy uprzyjemni nam czynności higieniczne,
- masaż, z użyciem olejku z lawendy, ma zastosowanie lecznicze - pomaga na bóle mięśniowe oraz stosowany jest w dolegliwościach układy moczowego – pobudza pracę nerek i poprawia diurezę (zwiększa się ilość wydalanego moczu),
- kilka kropli olejku, dodanych do ciepłej kąpieli, ma działanie uspokajające,
- przetarcie olejkiem skroni, łagodzi bóle głowy.
Żółciopędne i uspokajające działanie lawendy:
- Na bezsenność pomoże uspokajająca ziołowa mieszanka o składzie: korzeń waleriany (30 g), kwiat lawendy (10 g), ziele mięty pieprzowej (10 g), ziele melisy (10 g), ziele pierwiosnka (10 g), ziele dziurawca (10 g) oraz kwiat kuklika pospolitego (10 g). Stosujemy 3 łyżki stołowe mieszanki, na ½ l wody. Zioła zalewamy gorącą wodą i odstawiamy na 4 godziny. Po upływie zalecanego czasu, połowę płynu zagotowujemy, a następnie łączymy napar z pozostałą częścią. Ciepłe zioła popijamy 2 – 3 razy dziennie, p 1 szklance (rano i przed snem).
- Herbata lawendowa (20 g), z dodatkiem kwiatu rumianku (30 g), korzenia waleriany (30 g) i liści mięty pieprzowej (20 g), łagodzi odczuwany niepokój i mocne bicie serca, przy nadczynności tarczycy. Zioła należy zalać wrzącą wodą – 2-3 łyżki stołowe mieszanki na ½ l wody. Napar odstawiamy na 3 godziny. Po upływie zalecanego czasu, herbatkę podgrzewamy i popijamy 2-3 razy dziennie, po 1 szklance.
- Herbata lawendowa uśmierzy ból głowy, pomoże na duszności, zawroty głowy, a także odświeży oddech. Sprawdź także ten artykuł o uprawie lawendy francuskiej.
Zastosowanie lawendy w kuchni
Kwiaty lawendy można dodawać do dżemów, wzbogacać nimi zapach kuchennych ziół, zwłaszcza używanych do przyprawiania pikantnych potraw mięsnych, np. gulaszu, a także użyć do przygotowania aromatycznych przypraw:
- lawendowy ocet - można wykorzystać do przyprawienia owocowych sałatek. Po usunięciu łodygi z zebranych ziół, kwiaty umieszczamy w czystym słoiku i zalewamy po brzeg słoja ciepłym octem. Po zamknięciu słoika, ocet ustawiamy na słonecznym oknie, na dwa tygodnie. Od czasu do czasu wstrząsamy zawartością naczynia. Gotowy ocet przecedzamy i przelewamy do butelki,
- lawendowy olej – kwiaty lawendy, luźno ułożone w słoiku, zalewamy olejem słonecznikowym, o temperaturze pokojowej. Naczynie przykrywamy gazą i odstawiamy na słoneczny parapet, na dwa tygodnie. Każdego dnia należy olej zamieszać. Gotową przyprawę odcedzamy i przelewamy do butelki.
Uroczystości rodzinne i towarzyskie spotkania możemy uświetnić, podając lawendową nalewkę lub wzbogacając smak drinków – lawendowym syropem. Przygotowanie smacznych i aromatycznych napojów, nie jest trudne:
- nalewka lawendowa: 6 łyżek kwiatów świeżej lawendy (lub suszonych ziół) mieszamy ze skórką otartą z 1 cytryny i przekładamy do wyparzonego słoja. Całość zalewamy 1 szklanką miodu lipowego, który rozpuszczamy w ½ l spirytusu, o mocy 80%. Odstawiamy słój na 10 dni, w ciemne miejsce. Po upływie zalecanego czasu, nalewkę filtrujemy i przelewamy do butelek. Nalewka lawendowa będzie gotowa po około 3 miesiącach leżakowania. Nalewka najlepiej smakuje, popijana do pikantnych przekąsek.
- syrop lawendowy: 15 g suszonych ziół (2 garście) zalewamy ½ l wrzącej wody. Napar odstawiamy na godzinę, potem dosypujemy 2 szklanki cukru i wlewamy sok z cytryny, około 1 łyżki. Całość mieszamy i zagotowujemy. Gotowy syrop lawendowy przelewamy do słoików i przechowujemy w lodówce. Syrop możemy poddać go pasteryzacji i przechowywać przez dłuższy czas w domowej spiżarni. Świetnie sprawdzi się jako dodatek do zimnych orzeźwiających napojów oraz jako dopełnienie smakowe i aromatyczne alkoholowych drinków, sporządzonych z białego wytrawnego wina.
Właściwości lawendy – prawidłowy zbiór surowca zielarskiego
Kwiaty lawendy zbieramy zaraz po ich otwarciu. Najlepszą porą na ich pozyskiwanie jest pogodny poranek, po obeschnięciu roślin z porannej rosy. Suszenie ziół ma na celu pozbawienie ich wody, przy zachowaniu olejków aromatycznych, dzięki którym w otoczeniu będzie unosił się przyjemny zapach lawendy.
Zioła suszymy w ciepłych i przewiewnych miejscach, np. w piekarniku (przy otwartych drzwiczkach), na strychu, w suszarce do ziół. Właściwe suszenie pozwoli zachować cenne właściwości lawendy. Odpowiednia temperatura na suszenie kwiatów to 21-33 stopni Celsjusza.
Wysuszone zioła przechowujemy w zamkniętych słojach lub papierowych szczelnie zamkniętych torebkach, w chłodnym i ciemnym miejscu, przez około 1 rok. Takie zabezpieczenie dobrze wpłynie na działanie lawendy, bowiem światło niszczy uzdrawiającą moc ziół. Na pojemniki z suszem naklejamy etykiety, informujące o dacie pozyskania kwiatów.